Spis treści
- Opis
- Dawkowanie
- Działanie
- Skład
- Działania niepożądane
- Interakcje
- Przeciwwskazania
Opis
Lek hormonalny do stosowania ogólnego zawierający glikokortykosteroid.
Substancją czynną preparatu jest prednizon, syntetyczny glikokortykosteroid, związek nieaktywny farmakologicznie, metabolizowany w wątrobie do aktywnego metabolitu – prednizolonu. Prednizolon jest glikokortykosteroidem o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym i immunosupresyjnym. Podobnie jak inne leki z tej grupy powoduje zmniejszenie objawów, nie wpływając na ich przyczynę. Główny mechanizm działania prednizolonu w komórce docelowej polega na hamowaniu lub pobudzaniu ekspresji genów, których produkty białkowe odgrywają istotną rolę w procesach zapalnych i immunologicznych. W działaniu wszystkich glikokortykosteroidów pośredniczą specyficzne receptory. Receptory te znajdują się w cytoplazmie komórki docelowej i po związaniu ze steroidem regulują ekspresję odpowiednich genów, prowadząc w efekcie do osłabienia odpowiedzi zapalnej i immunologicznej. Kortykosteroidy mogą też działać w inny sposób, nie wpływając na ekspresję genów. Jednak mechanizm takiego ich działania jest ciągle mało poznany.
Stosowany ogólnie prednizolon hamuje wytwarzanie hormonów sterydowych kory nadnerczy, a stosowany długotrwale może powodować zaniki kory nadnerczy. Po długotrwałym stosowaniu dużych dawek powrót czynności kory nadnerczy jest powolny (wymaga około roku) a w niektórych przypadkach nie następuje. Glikokortykosteroidy, w tym prednizolon, wykazują wielokierunkowe działanie, uczestniczą w metabolizmie węglowodanów, wapnia, witaminy D, białek i lipidów, wpływają na zwiększenie stężenia glukozy we krwi, na zwiększenie oporności na insulinę, zmniejszenie gęstości mineralnej kości, zanik mięśni, zaburzenia gospodarki lipidowej, nadciśnienie tętnicze oraz zmiany zachowania i nastroju, mogą hamować wzrost u dzieci i młodzieży. Prednizolon wpływa na zatrzymanie wody i sodu w organizmie.
Prednizon i prednizolon przenikają przez łożysko; do mleka kobiecego wydziela się mniej niż 1% dawki prednizonu i prednizolonu.
Dawkowanie
Doustnie. Dawkę należy ustalić indywidualnie, zależnie od rodzaju choroby i odpowiedzi na leczenie. Po uzyskaniu pożądanego efektu leczniczego wskazane jest stopniowe zmniejszanie dawki do najmniejszej dawki skutecznej. Także przed planowanym odstawieniem leku dawkę należy zmniejszać stopniowo. W przypadku długotrwałego leczenia dużymi dawkami odstawienie leku można rozpocząć zmniejszeniem dawki o 1 mg miesięcznie, w przypadku krótkiego okresu leczenia o 2-5 mg co 2-7 dni. Prednizon podawany w dawce do 40 mg na dobę przez okres krótszy niż 7 dni można odstawić bez ryzyka zahamowania osi przysadka-nadnercza. W celu zmniejszenia ryzyka zahamowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza zaleca się podawanie leku raz na dobę, w godzinach rannych, ponieważ rano jest największe wydzielanie endogennych kortykosteroidów. Jednakże, w niektórych przypadkach może być konieczne częstsze podawanie prednizonu. Przeciętnie stosowane dawki. Dorośli i młodzież: 5-60 mg na dobę, jako pojedyncza dawka lub w dawkach podzielonych, maksymalnie do 250 mg na dobę. Dzieci: 2 mg/kg mc. na dobę w dawkach podzielonych co 6-8 h lub w dawce jednorazowej. Stwardnienie rozsiane w okresach zaostrzenia: dorośli - 200 mg na dobę przez 7 dni, następnie 80 mg co drugi dzień przez 1 miesiąc. Zespół nerczycowy: dzieci do 18 mż.: dawka nie została ustalona; dzieci w wieku od 18 mż. do 4 lat - początkowo 7-10 mg 4 razy na dobę; dzieci w wieku 4-10 lat - początkowo 15 mg 4 razy na dobę; dzieci >10 lat - początkowo 20 mg 4 razy na dobę. Reumatyczne zapalenie serca, białaczka, nowotwory: dzieci - przez pierwsze 2 lub 3 tyg. 0,5 mg/kg mc. lub 15 mg/m2 pc. 4 razy na dobę, następnie 0,375 mg/kg mc. lub 11,25 mg/m2 pc. 4 razy na dobę przez 4-6 tyg. Gruźlica (z jednoczesnym leczeniem przeciwgruźliczym): dzieci - 0,5 mg/kg mc. lub 15 mg/m2 pc. 4 razy na dobę przez 2 miesiące. Sposób podania. Lek należy podawać w trakcie posiłku. Tabletki nie należy dzielić.
Działanie
Syntetyczny glikokortykosteroid, pochodna kortyzolu. Znaczenie kliniczne ma powstający w wątrobie metabolit prednizonu - prednizolon, glikokortykosteroid o silnym działaniu przeciwzapalnym. Prednizolon hamuje rozwój objawów zapalenia, nie wpływając na jego przyczynę. Hamuje gromadzenie się makrofagów, leukocytów i innych komórek w rejonie ogniska zapalnego. Hamuje fagocytozę, uwalnianie enzymów lizosomalnych oraz syntezę i uwalnianie chemicznych mediatorów zapalenia. Powoduje zmniejszenie rozszerzalności i przepuszczalności naczyń włosowatych, zmniejszenie przylegania leukocytów do śródbłonka naczyń włosowatych, co prowadzi zarówno do zahamowania migracji leukocytów jak i tworzenia obrzęków. Nasila syntezę lipomoduliny, inhibitora fosfolipazy A2 uwalniającej kwas arachidonowy z błony fosfolipidowej, z jednoczesnym hamowaniem jego syntezy. Mechanizmy działania immunosupresyjnego leku nie są całkowicie poznane, ale prednizolon może zapobiegać lub hamować komórkowe reakcje immunologiczne jak również specyficzne mechanizmy związane z odpowiedzią immunologiczną. Zmniejsza liczbę limfocytów T, monocytów i granulocytów kwasochłonnych. Zmniejsza także przyłączanie się immunoglobulin do receptorów na powierzchni komórek i hamuje syntezę lub uwalnianie interleukin poprzez zmniejszenie blastogenezy limfocytów T i zmniejszenie nasilenia wczesnej odpowiedzi immunologicznej. Może także hamować przenikanie kompleksów immunologicznych przez błony podstawne i zmniejszać stężenie składników dopełniacza i immunoglobulin. Prednizon poprzez działanie na cewkę dalszą nasila wchłanianie zwrotne sodu, wydalanie potasu i jonów wodorowych oraz retencję wody. W mniejszym stopniu wpływa na wydalanie wody i elektrolitów przez jelito grube, gruczoły potowe i ślinowe. Prednizolon hamuje oś podwzgórze-przysadka w mechanizmie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Rozwój niewydolności kory nadnerczy i czas powrotu jej funkcji zależy przede wszystkim od okresu leczenia i w mniejszym stopniu od dawki, pory i częstości podania leku, jak również od okresu półtrwania. Po długotrwałym stosowaniu dużych dawek czynność nadnerczy może powrócić po około 1 roku, a u niektórych pacjentów nigdy. Nasila katabolizm białek i indukuje enzymy biorące udział w metabolizmie aminokwasów. Hamuje syntezę i powoduje nasilenie degradacji białek w tkance limfoidalnej, łącznej, mięśniowej i skórze. Po długotrwałym stosowaniu może dojść do zaniku tych tkanek. Prednizolon zwiększa dostępność glukozy, poprzez indukcję enzymów glukoneogenezy w wątrobie, zmniejszenie zużycia glukozy w tkankach obwodowych, co prowadzi do zwiększonego gromadzenia glikogenu w wątrobie, zwiększenia stężenia glukozy we krwi i zwiększenia oporności na insulinę. Lek nasila lipolizę i uwalnianie kwasów tłuszczowych z tkanki tłuszczowej, co zwiększa stężenie kwasów tłuszczowych w osoczu. Po długotrwałym leczeniu może dojść do nieprawidłowego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. Prednizolon zaburza tworzenie kości i nasila ich resorpcję. Zmniejsza stężenie wapnia w osoczu, co prowadzi do wtórnej nadczynności przytarczyc i jednoczesnej stymulacji osteoklastów i zahamowania osteoblastów. Te działania wraz ze zmniejszeniem ilości białkowych składników wtórnie do katabolizmu białek, mogą prowadzić do zahamowania wzrostu kości u dzieci i młodzieży oraz rozwoju osteoporozy w każdym wieku. Prednizolon nasila działanie endo- i egzogennych amin katecholowych. Dostępność biologiczna leku po podaniu doustnym wynosi 70-90%. Największe stężenie leku w osoczu występuje po 1-2 h. T0,5 prednizolonu w osoczu wynosi 3,4-3,8 h, w tkankach 18-36 h. Czas działania wynosi 1,25-1,5 dnia. Prednizon wiąże się z białkami osocza w 70-73%, a prednizolon w 90-95% przy stężeniu poniżej 200 ng/ml, natomiast przy stężeniu powyżej 1mg/ml w ok. 70%. Prednizon metabolizowany jest głównie w wątrobie, w mniejszym stopniu w nerkach. Wydalany jest głównie z żółcią, w 1-5% z moczem w postaci nieaktywnych metabolitów oraz w 10-20% jako prednizolon. Prednizon i prednizolon przenikają przez barierę łożyskową. Do mleka kobiecego wydziela się mniej niż 1% dawki prednizonu i prednizolonu.
Skład
1 tabl. zawiera 5 mg prednizonu oraz 82,6 mg laktozy.
Działania niepożądane
Krótkotrwałe stosowanie prednizonu, podobnie jak innych kortykosteroidów, tylko wyjątkowo prowadzi do działań niepożądanych. Ryzyko działań niepożądanych dotyczy przede wszystkim pacjentów otrzymujących prednizon długotrwale. Częstość nieznana: wtórna niedoczynność kory nadnerczy i przysadki (u pacjentów leczonych dawkami powyżej 5 mg na dobę; szczególnie w sytuacjach stresowych, jak choroba, uraz, zabieg operacyjny), zespół Cushinga, zahamowanie wzrostu u dzieci, zaburzenia cyklu miesiączkowego, zmniejszona tolerancja węglowodanów, ujawnienie cukrzycy, zwiększone zapotrzebowanie na insulinę i doustne leki hipoglikemizujące u pacjentów z jawną cukrzycą, hirsutyzm, ujemny bilans azotowy - w związku z nasilaniem katabolizmu białek, podczas długotrwałego leczenia może być wskazana większa podaż białka w pokarmie; hiperglikemia, glukozuria, zwiększenie masy ciała, zwiększone łaknienie, zespoły zakrzepowo-zatorowe; zaburzenia psychiczne (najczęściej w ciągu pierwszych 2 tyg. leczenia) - objawy schizofrenii, manii lub majaczenie (występują u 15-50% pacjentów; są zależne od dawki, występują najczęściej u pacjentów leczonych dawkami 40 mg prednizonu na dobę; najbardziej podatne na wystąpienie objawów są kobiety i pacjenci z toczniem rumieniowatym) - w razie wystąpienia psychozy lub depresji należy, jeśli to możliwe, zmniejszyć dawkę lub odstawić prednizon, w razie potrzeby można stosować fenotiazynę lub związki litu, nie stosować TLPD, ponieważ mogą nasilać zaburzenia psychiczne wywołane przez glikokortykosteroidy; zwiększenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego z tarczą zastoinową (guz mózgu rzekomy - najczęściej u dzieci, zwykle po zbyt szybkim zmniejszeniu dawki, objawami są bóle głowy niewyraźne lub podwójne widzenie), drgawki, zawroty głowy, ból głowy; nieostre widzenie, zaćma podtorebkowa tylna (2,5-60% pacjentów, najczęściej a według wielu doniesień tylko u dzieci; może cofnąć się po zaprzestaniu leczenia lub konieczne może być leczenie chirurgiczne), wzrost ciśnienia śródgałkowego, jaskra (zwykle po leczeniu trwającym co najmniej 1 rok), wytrzeszcz; wrzód trawienny i jego następstwa (perforacje, krwawienia), perforacje jelita grubego lub cienkiego (szczególnie u pacjentów ze stanem zapalnym w obrębie jelit), zapalenie trzustki, wzdęcia, wrzodziejące zapalenie przełyku, zaburzenia trawienia - podawanie prednizonu w czasie posiłku może zmniejszyć zaburzenia trawienia i podrażnienie przewodu pokarmowego; rozstępy skórne, trądzik, zaburzone gojenie ran, wybroczyny i wylewy krwawe, rumień, nasilone pocenie, alergiczne zapalenie skóry, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy; twardzinowy przełom nerkowy, osłabienie mięśni, miopatia steroidowa (częściej występuje u kobiet; zwykle rozpoczyna się od mięśni obręczy biodrowej i rozszerza się na proksymalne mięśnie barku i ramienia; rzadko dotyczy mięśni oddechowych), utrata masy mięśniowej - w przypadku wystąpienia miopatii steroidowej, jeśli nie można odstawić glikokortykosteroidu, zastąpienie go innym lekiem może złagodzić objawy; osteoporoza, kompresyjne złamania kręgosłupa, aseptyczna martwica głowy kości udowej i ramiennej, patologiczne złamania kości długich - ryzyko osteoporozy związane z długotrwałym stosowaniem glikokortykosteroidów można zmniejszyć podając wapń i witaminę D lub stosując odpowiednie ćwiczenia fizyczne. Inne: reakcje anafilaktyczne i nadwrażliwość, nudności, złe samopoczucie, zaburzenia snu, retencja sodu, retencja płynów, zastoinowa niewydolność krążenia, utrata potasu, nadciśnienie, zasadowica hipokaliemiczna, objawy odstawienne (m.in. gorączka, ból mięśni i stawów, złe samopoczucie) - w celu zmniejszenia niektórych objawów zespołu odstawienia glikokortykosteroidów (bez zahamowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza) można podać kwas acetylosalicylowy lub inne NLPZ. Występowanie twardzinowego przełomu nerkowego różni się w poszczególnych podgrupach pacjentów. Największe ryzyko występuje u pacjentów z uogólnioną postacią twardziny układowej. Ryzyko jest najmniejsze u pacjentów z ograniczoną postacią twardziny układowej (2%) i z młodzieńczą postacią twardziny układowej (1%).
Interakcje
NLPZ, alkohol: zwiększone ryzyko owrzodzenia i krwawienia z przewodu pokarmowego. Amfoterycyna B, inhibitory anhydrazy węglanowej: hipokaliemia, przerost mięśnia sercowego, zastoinowa niewydolność krążenia. Paracetamol: hipernatremia, obrzęki, zwiększone wydalanie wapnia, ryzyko hipokalcemii i osteoporozy, zwiększone ryzyko hepatotoksyczności paracetamolu. Steroidy anaboliczne, androgeny: obrzęki, trądzik. Leki cholinolityczne, głównie atropina: wzrost ciśnienia śródgałkowego. Leki przeciwzakrzepowe, pochodne kumaryny, indandionu, heparyny, streptokinaza, urokinaza: zmniejszona, a u niektórych pacjentów zwiększona skuteczność, dawka powinna być ustalona na podstawie czasu protrombinowego; zwiększone ryzyko owrzodzenia i krwawienia z przewodu pokarmowego. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne: ryzyko nasilenia zaburzeń psychicznych związanych ze stosowaniem prednizonu; nie należy ich stosować do leczenia tego powikłania. Doustne leki przeciwcukrzycowe, insulina: zwiększenie stężenia glukozy we krwi; może być konieczna zmiana dawki. Leki stosowane w nadczynności tarczycy, hormony tarczycy: zmieniona czynność tarczycy; może być konieczna zmiana dawki lub odstawienie leku stosowanego w nadczynności tarczycy lub hormonu tarczycy. Asparaginaza: nasilone działanie hiperglikemizujące asparaginazy. Doustne leki antykoncepcyjne zawierające estrogeny: wydłużenie okresu półtrwania i nasilenia działania prednizonu. Glikozydy naparstnicy: zwiększone ryzyko zaburzeń rytmu serca i toksyczności glikozydów związanej z hipokaliemią. Leki moczopędne: osłabione działanie diuretyków, hipokaliemia. Związki indukujące enzymy mikrosomalne: osłabienie siły działania glikokortykosteroidów. Efedryna: nasilenie metabolizmu glikokortykosteroidów; może być konieczna zmiana dawki prednizonu. Kwas foliowy: zwiększone zapotrzebowanie organizmu na ten lek. Leki immunosupresyjne: zwiększenie ryzyka zakażeń, rozwoju chłoniaków i innych chorób limfoproliferacyjnych. Izoniazyd: przyspieszony metabolizm izoniazydu w wątrobie i jego wydalanie, co prowadzi do zmniejszenia stężenia izoniazydu w osoczu; może być konieczna modyfikacja dawki. Meksyletyna: przyspieszony metabolizm meksyletyny i zmniejszenie jej stężenia w osoczu. Mitotan: hamowanie czynności kory nadnerczy, zmiana metabolizmu glikokortkosteroidów; podczas stosowania mitotanu zwykle konieczne jest podawanie glikokortkosteroidów, ale w dawkach większych niż zwykle. Leki blokujące płytkę motoryczną niedepolaryzujące: hipokaliemia związana ze stosowaniem prednizonu może nasilać blok płytki motorycznej prowadząc do przedłużenia czasu trwania depresji oddechowej i porażenia. Salicylany: zwiększone wydalanie salicylanów, zmniejszone stężenia w osoczu, ryzyko owrzodzenia i krwawienia z przewodu pokarmowego. Sód: obrzęki, podwyższone ciśnienie tętnicze; może być konieczne ograniczenie sodu w diecie oraz leków z dużą zawartością sodu; suplementacja glikokortykosteroidów niekiedy wymaga dodatkowego podawania sodu. Potas: zmniejszenie stężenia potasu w osoczu. Szczepionki zawierające żywe wirusy: podczas stosowania immunosupresyjnych dawek glikokortykosteroidów możliwa jest replikacja wirusów i rozwój chorób wirusowych, zmniejszone jest wytwarzanie przeciwciał w odpowiedzi na szczepionkę; jednoczesne stosowanie nie jest wskazane. Inne szczepionki: zwiększone ryzyko powikłań neurologicznych oraz zmniejszone wytwarzanie przeciwciał.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na prednizon lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Układowe zakażenia grzybicze (ryzyko nasilenia zakażenia).
Pamiętaj!
Odbiór w Aptece tylko po okazaniu ważnej recepty.
Sprzedaż produktu nastąpi zgodnie z odpłatnością podaną na recepcie i zgodnie z obwiązującym w dniu sprzedaży Obwieszczeniem Ministra Zdrowia.
