Hemoroidy (choroba hemoroidalna) to powszechny problem i występuje znacznie częściej niż nam się może wydawać. Dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, osób młodych oraz starszych. Ta wstydliwa dolegliwość zaczyna być leczona niestety dopiero w bardziej zaawansowanym stadium co jest bardzo uciążliwe i krępujące dla chorego. Dlatego warto dbać o to, aby zapobiegać chorobie hemoroidalnej niż ją potem leczyć. Jakie są przyczyny i objawy hemoroidów? Jak je leczyć? Podpowiadamy.
Spis treści:
- Hemoroidy – co to jest?
- Hemoroidy – przyczyny
- Hemoroidy – zapobieganie
- Hemoroidy – objawy
- Diagnostyka hemoroidów
- Hemoroidy – leczenie
- Maści i czopki na hemoroidy
- Hemoroidy – domowe sposoby
- Hemoroidy w ciąży
Hemoroidy – co to jest?
Hemoroidy to inaczej żylaki odbytu. Mogą występować u każdego człowieka, to wypukłe i unaczynione twory zamykające ujście odbytu, połączone z tętnicą. Stają się dokuczliwe, gdy pojawia się stan zapalny. Mamy wtedy do czynienia z nadmiernym nabrzmieniem guzków krwawniczych. Charakterystyczne objawy choroby hemoroidalnej to krwawienie i dyskomfort w okolicy odbytu.
Ze względu na ich umiejscowienie hemoroidy (guzki krwawnicze) dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne.
Hemoroidy wewnętrzne
Umiejscowione pod błoną śluzową odbytu, która nie jest unerwiona dlatego guzki są praktycznie niewyczuwalne i są bezbolesne. O ich obecności świadczy krwawienie o jasnoczerwonym zabarwieniu podczas oddawania stolca. Hemoroidom wewnętrznym towarzyszy sączenie wydzieliny śluzowej. W późniejszej fazie może dojść również do wypadnięcia guzków na zewnątrz, poza brzeg odbytu. Łatwo je odróżnić, ponieważ są bardziej różowe niż okolica i powodują ból z powodu ucisku przez dobrze unerwiony i ukrwiony zwieracz odbytu. Po pewnym czasie najczęściej same cofają się do wnętrza. Jeśli tak się nie stanie, wówczas trzeba pchnąć je z powrotem na swoje miejsce.
Klasyfikacja wewnętrznych żylaków odbytu:
- Stopień I – krwawiące hemoroidy, nie wypadają, widoczne jedynie w badaniu anoskopowym;
- Stopień II - hemoroidy wypadające z kanału odbytu ale samoistnie się chowają (mogą krwawić);
- Stopień III - hemoroidy wypadają i wymagają wepchnięcia palcem przez chorego do normalnej pozycji;
- Stopień IV - hemoroidy wypadają i nie można ich samemu umiejscowić na swoim miejscu, ze skłonnością do przekrwienia, obrzęków, zakrzepów i martwicy a stolec pokryty jest śluzem.
Hemoroidy zewnętrzne
Często są łatwiejsze do rozpoznania, ponieważ są łatwo wyczuwalne przez osoby chore. Miejsce zmienione chorobowo jest opuchnięte, a podrażnione hemoroidy odbytu mogą powodować swędzenie, ból i krwawienie podczas oddawania stolca. Dolegliwości te najczęściej są spowodowane trudną i bolesną higieną, co daje duży dyskomfort osobie cierpiącej na to schorzenie.
Żylaki odbytu powstałe na skutek stanu zapalnego mogą również wydostać się na zewnątrz odbytu, który jest bardzo wrażliwy i unerwiony. Kiedy do niego dochodzi, mogą pojawić się skrzepy, co w ostateczności zmienia się w wypukłość. Guzek powstały ze skrzepu podczas biegunki lub zaparć powoduje silny ból. Wystające hemoroidy odbytu, gdy stają się zakrzepowe, mogą sinieć i pomimo swojego nieciekawego wyglądu nie są poważnym problemem, ponieważ mogą samoistnie odpaść lub być wchłonięte do organizmu. W razie bardzo silnego bólu lekarz może usunąć zakrzep.
Hemoroidy – przyczyny
Choroba hemoroidalna staje się dokuczliwa dopiero w momencie rozwoju stanu zapalnego. Wstydliwy problem pojawia się u ok 30% populacji, najczęściej u osób po 50. roku życia, występuje zarówno u kobiet w ciąży i po porodzie, jak i u mężczyzn. Często dotyka osób prowadzących siedzący tryb życia.
Przyczyny powstawania hemoroidów nie są do końca znane, przyjmuje się jednak, że najczęstszymi powodami są:
– zbyt duże ciśnienie w jamie brzusznej - puchnięcie żył blokując przez nie przepływ krwi, spowodowane m.in.:
- częste zaparcia i parcie na stolec wymagające dużego wysiłku,
- biegunki,
- stosowanie środków przeczyszczających,
- siedzący tryb życia,
- praca w pozycji na "kucki",
- kobiety w ciąży i po porodzie,
- kaszel, kichanie, wymioty oraz długie wstrzymywanie oddechu,
– zła dieta (uboga w błonnik),
– dziedziczność,
– marskość wątroby,
– wysoki poziom cholesterolu.
Hemoroidy – zapobieganie
Hemoroidy są na tyle wstydliwym problemem, że warto mieć na uwadze czynniki, które mogą uchronić nas przed tą przykrą dolegliwością. Istnieje wiele skutecznych sposobów zapobiegania powstawaniu guzków krwawniczych, jak się okazuje stosowanie ich nie jest skomplikowane i warto rozważyć wprowadzenie ich do swojego życia. Czynniki, które zapobiegają chorobie hemoroidalnej:
- odpowiednia dieta - zalecane jest spożywanie produktów bogatych w błonnik, m.in.: pieczywo pełnoziarniste, warzywa i owoce;;
- regularne uprawianie sportu masuje narządy trawienne, reguluje rytm trawienny, np. pływanie czy jazda na rowerze;
- unikanie częstych zaparć, aby nie obciążać okolic odbytu;
- dbanie o to, by nie przebywać długo w tej samej pozycji, jeśli twoja praca wymaga długiego siedzenia, znajdź czas na przerwę i zmieniaj pozycje;
- ważne jest regularne wypróżnianie, aby nie obciążać okolicy odbytu, nie trzeba korzystać z toalety codziennie, wystarczy raz na 2 – 3 dni;
- picie odpowiednich ilości płynów, w normalnej diecie to 1,5 – 2 litrów dziennie;
- unikanie ostrych przypraw, alkoholu, kawy, herbaty - powodują one podrażnienia przewodu pokarmowego;
- nie podnoszenie ciężarów, aby nie przeciążać muskulatury mięśni brzucha;
- codzienna higiena intymna i używanie kosmetyków do tego celów przeznaczonych;
- używanie miękkiego papieru toaletowego lub chusteczek nawilżanych;
- unikanie seksu analnego,
- używanie bielizny z przepuszczającego powietrze materiałów.
Hemoroidy – objawy
W początkowym stadium obserwujemy łagodne objawy hemoroidów, które są mało uciążliwe, takie jak:
- pieczenie i świąd,
- ból towarzyszący wypróżnianiu,
- zwiększona ilość śluzu,
- uczucie niepełnego wypróżnienia.
Najczęstszym objawem skłaniającym pacjentów do udania się do lekarza jest pojawienie się krwawienia z odbytu. W zaawansowanych stadiach pojawia się silny ból i wysuwanie się guzków krwawniczych na zewnątrz podczas oddawania stolca, niestety często żylaki odbytu mogą być widoczne na stałe.
Diagnostyka hemoroidów
Jeżeli zauważymy krwawienie z odbytu połączone z innymi dolegliwościami, należy udać się do lekarza specjalisty (proktologa). Rozpoznanie hemoroidów rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem. Pacjent kładzie się na lewym boku, następnie lekarz rozpoczyna oględziny odbytu palcem w rękawiczce (per rectum). W dalszym etapie lekarz decyduje o dokładniejszym badaniu endoskopowym, po to aby wykluczyć inne przyczyny krwawienia takie jak rak jelita grubego, polipy i zapalenie jelita grubego. Do najważniejszych badań diagnozujących chorobę hemoroidalną należą:
- Anoskopia – badanie proktologiczne, polegające na wziernikowaniu endoskopem na długości 2 – 5 cm od odbytu, zakończonego kamerą z własnym źródłem światła. Badanie jest bezbolesne i nie wymaga specjalnego przygotowania.
- Rektoskopia – badanie za pomocą sztywnego wziernika (rektoskopem) do długości 20 cm od odbytu. Badanie trwa 10 – 15 min i wymaga przygotowania, po badaniu można odczuwać nieprzyjemny ucisk w okolicy podbrzusza.
- Sigmoidoskopia – badanie pozwalające zobaczyć końcową część jelita grubego. Badanie trwa 10 – 15 min i pozwala pobrać wycinkę błony śluzowej do badania, można również zatamować ewentualne krwawienie. Badanie wykonywane jest na czczo i należy się do niego odpowiednio przygotować za pomocą odpowiednich preparatów przeczyszczających.
- Kolonoskopia – badanie wykonywane jest za pomocą giętkiego endoskopu, który umożliwia obejrzenie jelita grubego na całej jego długości. Badanie wykonuje się najczęściej u pacjentów po 50. roku życia i trwa 30 – 45 min. Pacjent odczuwa dość silne dolegliwości bólowe podczas badania, dlatego wykonywane jest w krótkotrwałym znieczuleniu miejscowym. Na tydzień przed badaniem pacjent musi odstawić wszystkie leki przeciwzakrzepowe i rozrzedzające krew. Dzień przed kolonoskopią podawane są środki przeczyszczające po to, aby wypłukać jelito grube z resztek pokarmowych i mas kałowych.
Hemoroidy – leczenie
W momencie zauważenia u siebie powyższych objawów, nie musimy od razu udawać się do lekarza. W początkowej fazie wystarczy leczenie zachowawcze, które eliminuje przyczyny hemoroidów, takie jak spożywanie dużej ilości błonnika w sypkiej formie, np. Colon C 200 g lub w formie tabletek, np. Błonnik 100 tabl. Podczas suplementacji błonnikiem należy pamiętać o piciu dużej ilości wody (około 2 litrów dziennie) aby zapobiec zaparciom. Pamiętamy również o stosowaniu preparatów zawierających diosminę, np. Dih max contol 60 tabl. lub rutozyd, np. Venoruton 300 mg 50 tabl. aby uszczelnić i wzmocnić naczynia krwionośne.
Maści i czopki na hemoroidy
Maści, kremy i czopki stosujemy w nasilonych objawach, takich jak: świąd, pieczenie, ból oraz nadmierne krwawienie. Kremy i maści na hemoroidy stosujemy miejscowo, smarując zmienione chorobowo miejsce lub aplikujemy wewnątrz za pomocą dołączonego do opakowania kaniuli (rurki z dziurkami).
Podstawowe substancje zawarte w maściach, kremach i czopkach na hemoroidy to:
- kasztanowiec, np. Aesculan maść doodbytnicza 30 g, który ma właściwości ściągnięcie, lidokaina o działaniu znieczulającym
- tribenozyd o działaniu przeciwzapalnym i wzmacniające naczynia włosowate, np. Procto-Glyvenol 10 czopków,
- inaktywowane bakterie Escherichia coli, która pobudza układ odpornościowy organizmu i zmniejsza podatność tkanki na infekcje, przyśpiesza gojenie, np.Posterisan maść 25 g,
- preparaty zawierające sterydy i antybiotyki w bardzo ostrym przebiegu choroby, np. Proctosedon doodbytnicza maść 15 g.
Maść czy czopki?
Najczęstszym dylematem podczas wyboru preparatu na hemoroidy jest jego postać: maść czy czopek? Jeżeli nie mamy żadnych przeciwwskazań do stosowania obu postaci, to najlepszym wyborem będzie czopek, z kilku powodów:
- ułożenie – podczas ruchu i skurczów mięśnia zwieracza czopek pozostaje w odpowiednim ułożeniu względem chorego miejsca,
- bezpośredniość – lek jest aplikowany bezpośrednio do miejsca występowania żylaków odbytu, aplikowanie kremu wiąże się z ryzykiem, że pacjent nie zaaplikuje go dostatecznie głęboko,
- czopek odpowiednio ułożony jest bliżej chorego miejsca, a substancja uwalnia się i wchłania dłużej, a co za tym idzie działanie leku jest zdecydowanie dłuższe,
- czopek może być przechowywany o wiele dłużej, każdy z nich zapakowany jest oddzielnie przez co nie naruszamy całego opakowania.
Pamiętajmy o tym, że wszelkie preparaty służą do zmniejszenia zaostrzonych objawów i nie wolno ich stosować dłużej niż 7 – 10 dni.
Przy długo utrzymujących się hemoroidach, których nie da się wyleczyć przy pomocy maści i czopków, po konsultacji z lekarzem można przejść do bardziej inwazyjnego leczenia. Pomimo zdecydowania się na zabieg, trzeba pamiętać, że objawy mogą nawracać po kilku latach i leczenie trzeba będzie powtórzyć.
Do zabiegów usuwania żylaków odbytu najczęściej stosujemy metody mniej inwazyjne, takie jak:
- RBL (Rubber Band Ligation) – metoda Barrona lub poprostu podwiązywanie gumką,
- skleroterapia,
- koagulacja,
- laseroterapia,
- kriochirurgia.
Przy hemoroidach 3 i 4 stopnia oraz gdy leczenie małoinwazyjne nie pomaga stosujemy leczenie chirurgiczne.
Do najczęstszych metod chirurgicznych zaliczamy:
- DGHAL
- hemoroidektomia – (PPH lub oparacja sposobem Longo)
- klasyczna operacja – metodą Miligana – Morgana czy Fergusona.
Hemoroidy – domowe sposoby
Choroba hemoroidalna obecnie może być leczona znacznie łatwiej niż kiedyś. Warto zatem korzystać z ziół i kąpieli, które dają długofalowe efekty, ponieważ dotyczą źródła problemu.
Ważne, aby podmywać się chłodną wodą po wypróżnieniu, to łagodzi świąd i zamyka uszkodzone naczynia krwionośne. Poza tym spłukane zostają liczne bakterie. Jeżeli nie mamy możliwości podmycia się, używajmy miękkiego i zwilżonego papieru toaletowego. Jeżeli odczuwamy silne swędzenie i bóle, na te dolegliwości pomoże nasączony olejem tampon z waty, który umieszczony pomiędzy pośladkami zapobiega ocieraniu się guzków o siebie. Możemy również korzystać z kąpieli solankowych lub nasiadówek z kory dębu. Działają ściągająco, łagodzą objawy i wspomagają leczenie. Kąpiele te stosujemy 3 – 4 razy dziennie, a każda kąpiel nie może trwać dłużej niż 15 min.
Do codziennej pielęgnacji stosujemy kremy ochronne z lanoliną, np.L3 Prurigo 25 g lub z tlenkiem tynku, np. RectoStop maść 50 ml lub też wzbogacona maść o oczar wirginijski, który przeciwdziała stanom zapalnym i krwawieniom, np. RectoStop Ultra maść 50 ml.
Hemoroidy w ciąży
Podczas ciąży bardzo często dochodzi do nadmiernego obrzmienia guzków krwawniczych. Najczęściej wraz ze wzrostem płodu (na ogół w ostatnim trymestrze), kiedy naciska on na naczynia krwionośne, ciśnienie w jamie brzusznej zwiększa się, a skutkiem tego ucisku są żylaki odbytu. Innym powodem hemoroidów w ciąży są przewlekłe zaparcia spowodowane zmianami hormonalnymi. Choroba hemoroidalna często towarzyszy ciężarnym jeszcze kilka tygodni po porodzie – żylaki odbytu uwydatniają się wówczas w skutek parcia. Jest to powszechny skutek rodzenia siłami natury.
Leczenie w czasie ciąży polega na łagodzeniu objawów, hemoroidy najczęściej ustępują samoistnie. O każdej zmianie chorobowej i leczeniu decyduje lekarz, który dostosuje odpowiednie leczenie.
Leczenie hemoroidów po porodzie jest o wiele łatwiejsze niż w ciąży. Jeżeli kobieta po porodzie karmi piersią to leki muszą być dobrane przez lekarza, natomiast gdy kobieta nie karmi naturalnie wtedy leczenie jest dowolne, choć warto skonsultować się z lekarzem. Zanim zdecydujemy się na leczenie farmakologiczne wypróbujmy leczenie domowymi sposobami. W trudnych przypadkach należy wykonać zabieg usunięcia hemoroidów. Unikać też trzeba przebywania w pozycji siedzącej, aby nie podrażniać żylaków odbytu.
