Owsiki, wszy i glisty to pasożyty, które szczególnie często przytrafiają się dzieciom bez wykształconych nawyków dbania o higienę. Jak wygląda zarażenie owsicą u maluchów i jak skutecznie poradzić sobie z problemem, który może dotknąć całą rodzinę? Podpowiada ekspert allecco.pl.
Spis treści:
- Jak dochodzi do zarażenia i co zabija owsika
- Jak wyglądają owsiki ludzkie – objawy owsicy
- Jak wygląda owsik?
- Jak pozbyć się owsików – leki na owsiki bez recepty
- Jak pozbyć się owsików – domowe sposoby
Wśród pasożytów najczęściej występujących na skórze dominują wszy i świerzbowce. Choroby wywoływane przez te organizmy zwykle wykrywane są u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wszawica łatwo przenosi się przez bliski kontakt oraz korzystanie ze wspólnych przyborów do czesania i nakryć głowy. Wszy bardzo lubią owłosioną skórę głowy i nie ma znaczenia to, czy dane dziecko pochodzi z biedniejszej czy bogatszej rodziny, ma długie czy krótkie włosy – wszy nie są wybredne.
Spośród pasożytów, które wolą warunki, jakie panują w układzie pokarmowym, najczęściej w naszym kraju dzieci zarażają się owsikami (Enterobius vermicularis) i pierwotniakami (Giardia lamblia). Owsica i gardioza (lub inaczej lamblioza) to choroby brudnych rąk, które występują znacznie częściej niż glistnica, powodowana przez glistę ludzką. W dalszej części artykułu odniesiemy się przede wszystkim do zarażenia owsikiem.
Jak dochodzi do zarażenia i co zabija owsika
Owsica u dzieci powodowana jest przez owsiki ludzkie (Enterobius vermicularis). Jak sama nazwa wskazuje, przenoszone są one przez człowieka. Nie zarazimy się więc owsicą od psów, kotów czy innych zwierząt domowych. Bardzo łatwo można natomiast przenieść owsiki przez bezpośredni lub pośredni kontakt z osobą, która już jest ich nosicielem. Wystarczy dotyk ręki lub jakiegokolwiek przedmiotu, na którym zarażone dziecko zostawiło pasożyty. Warto wspomnieć tutaj również o spożywaniu nieumytych owoców i warzyw oraz piciu skażonej wody, co również prowadzi do zakażenia pośredniego. Owsikami można zarazić się również przez używanie tego samego ręcznika, pościeli, ubrania, przez korzystanie z tej samej toalety lub dotykanie tej samej zabawki. Częste jest również ponowne zakażenie samego siebie. Jak widać, nie bez powodu zakażenie owsikiem ludzkim jest nazywane chorobą brudnych rąk.
Połknięte jaja nicienia trafiają do jelita cienkiego. Jest to odcinek przewodu pokarmowego, w którym następuje proces dojrzewania jajeczek i wylęgania larw, które następnie wędrują do jelita grubego. Dorosłe osobniki pasożytują w jelicie ślepym, wyrostku robaczkowym i okrężnicy wstępującej. Żywią się one wyssaną treścią pokarmową, głównie cukrami prostymi. Samce giną po zapłodnieniu samic, które osiągają nawet 1 - 1,2 cm długości. W następnym etapie, samice docierają do okolicy odbytu, aby złożyć jaja. Pokryte są one substancję, która wywołuje dokuczliwe swędzenie. Drapanie tych miejsc, często nawet zupełnie nieświadome, powoduje przeniesienie pasożytów na inne powierzchnie, w tym również do ust dziecka. Prowadzi to do tzw. autoinwazji. Poza tym, larwa może wydostać się ze złożonego w okolicy odbytu jaja i wniknąć z powrotem do jelita, co nosi nazwę retroinwazji. Inną możliwą drogą zarażenia owsikami jest droga inhalacyjna – jaja owsików są bardzo lekkie i mogą unosić się w powietrzu.Owsicy można się dość szybko pozbyć, stosując leki na owsiki bez recepty. W jego składzie znajduje się pyrantel, który działa na pasożyty w różnym stadium rozwoju, ale nie oddziałuje na ich jaja. Z tego względu, kuracja takim preparatem musi być powtórzona. Z owsikiem ludzkim można też walczyć domowymi sposobami, o których więcej informacji można znaleźć w dalszej części artykułu.
Jak wyglądają owsiki ludzkie – objawy owsicy
Wiemy już, jak łatwo zarazić się chorobą powodowaną przez owsiki. Objawy, które mogą wystąpić po zarażeniu to m.in. swędzenie okolic odbytu i dolegliwości dotyczące przewodu pokarmowego. Samice owsików w nocy wychodzą z jelita grubego, żeby złożyć jaja w ilości nawet kilku tysięcy, które pokryte są lepką substancją. To właśnie zawarty w niej związek chemiczny wywołuje uporczywe swędzenie, które nasila się szczególnie w nocy. Może to powodować problemy dzieci ze snem, a w konsekwencji zaburzenia koncentracji i rozdrażnienie. Drapanie swędzącej skóry prowadzi czasami do stanu zapalnego tych miejsc. Nie bez przyczyny mówi się również, że ktoś wierci się jakby miał owsiki. Świąd skóry może powodować, że dziecku ciężko będzie wysiedzieć w miejscu w bezruchu.
Owsica u dzieci może powodować również:
- bóle brzucha,
- nudności,
- utratę apetytu,
- zgrzytanie zębami,
- stany zapalny pochwy i sromu – u dziewczynek,
- zapalenie dróg moczowych.
Niestety, zdarza się również, że choroba przebiega bezobjawowo i trwa nawet wiele lat. Nieleczona owsica może prowadzić do różnych powikłań.
Jak wygląda owsik?
Rodzice mogą sami zaobserwować poruszające się owsiki wokół odbytu dziecka. Jest to najbardziej prawdopodobne w godzinach wieczornych lub kiedy dziecko już śpi. Wtedy samice owsików wychodzą na zewnątrz. Są one na tyle duże, że można je zobaczyć gołym okiem. Mogą być widoczne nie tylko w okolicach odbytu, ale też na świeżym stolcu dziecka. Owsik przypomina wyglądem cieniutką niteczkę. Może mieć długość ok. 3-12 mm. Jaja owsika są zbyt małe, aby można je było bezpośrednio dostrzec.
Innym sposobem wykrycia owsicy jest badanie na pasożyty. Najbardziej wiarygodne jest pobranie wymazu z okolic odbytu. Czasem trzeba jednak powtórzyć takie badanie kilkakrotnie, ponieważ jednorazowo tylko w ok. 50 proc. przypadków udaje się wykryć jaja owsików. Najbardziej rzetelne jest zatem trzykrotne wykonanie wymazu. Badanie kału na pasożyty w tym przypadku jest znacznie mniej wiarygodne i przez to też mniej przydatne niż przeprowadzenie wyżej wspomnianego wymazu.
Jak pozbyć się owsików – leki na owsiki bez recepty
W przypadku stwierdzenia owsicy, stosuje się leki na pasożyty. Jeszcze jakiś czas temu wszystkie takie preparaty dostępne były tylko na podstawie recepty lekarskiej. Teraz można nabyć lek na pasożyty bez recepty – Pyrantelum. Ma on postać zawiesiny doustnej. Zawiera pyrantel, który poraża układ nerwowy pasożytów, a dzięki ruchom jelit łatwiej są one usuwane z organizmu.
Poza pyrantelem, są dostępne jeszcze inne substancje, ale już tylko na podstawie recepty. Niezależnie jednak od tego, czy zastosujemy leki na pasożyty bez recepty czy te na receptę, kurację musimy powtórzyć po ok. dwóch tygodniach, ponieważ preparaty te nie działają na wszystkie stadia rozwojowe owsików i w międzyczasie mogą rozwinąć się kolejne larwy.Lek bez recepty Pyrantelum może być stosowany nawet u małych dzieci (ostrożnie u maluchów poniżej 2-ego roku życia). Słabo wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego jest to dosyć bezpieczny i skuteczny sposób na owsiki.Leki na pasożyty dobrze jest podawać dziecku, kiedy tylko stwierdzimy obecność owsików. Nieleczona owsica może być niebezpieczna dla zdrowia i prowadzić do szeregu powikłań, takich jak:
- stan zapalny w przewodzie pokarmowym,
- infekcja w drogach moczowych i rodnych,
- zapalenia wyrostka robaczkowego.
Takie sytuacje zdarzają się na szczęście bardzo rzadko. Niemniej jednak nie warto samemu rezygnować z terapii i narażać się niepotrzebnie na komplikacje. Ważne jest również to, aby leczenie w przypadku wykrycia owsików u dziecka przeprowadzić u wszystkich domowników, ponieważ ryzyko wzajemnego zarażenia jest bardzo wysokie.
Jak pozbyć się owsików – domowe sposoby
Leki na pasożyty stosowane przez domowników to nie wszystko. Należy podjąć jeszcze inne ważne czynności, które pozwolą uniknąć rozprzestrzeniania się zakażenia:
- wyprać pościel, ręczniki i bieliznę w wysokiej temperaturze, aby pozbyć się ewentualnych jajeczek owsików,
- obciąć krótko paznokcie dziecku,
- dokładnie posprzątać całe mieszkanie, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się pasożytów obecnych na zabawkach czy innych przedmiotach, a także wdychaniu jajeczek wraz z kurzem,
- zmodyfikować dietę malucha, czyli wyeliminować z niej słodycze, a także zwiększyć ilość błonnika.
Leczenie owsicy można wspomóc stosując różne zioła na pasożyty. Przede wszystkich jednak, z domowych sposób, poleca się pestki z dyni. Zawierają one substancję, która podobnie jak pyrantel, poraża układ nerwowy owsików. Pomocniczo można również sięgnąć po czosnek na pasożyty lub piołun. Mało jest natomiast danych na temat wykorzystania czarnego orzecha w walce z owsicą. Pamiętajmy jednak, że wymienione zioła na pasożyty mają raczej działanie wspomagające leczenie i trudno jest określić ich odpowiednie dawki, a także czas przez który należałoby je stosować, aby pozbyć się pasożytów. Bezpieczeństwo stosowania niektórych z wymienionych ziół u małych dzieci również nie jest do końca poznane.Najlepszym sposobem na owsiki jest przede wszystkim wpajanie dziecku już od małego podstawowych zasad higieny. Dokładne mycie rąk po wyjściu z toalety, przed posiłkami, a także owoców, warzyw przed spożyciem to ważne czynności, które zapobiegają zarażeniu owsicą. Częste mycie rąk i dokładne płukanie produktów spożywczych to najskuteczniejszy sposób, który zapobiega dostaniu się owsików do przewodu pokarmowego. Świeże owoce prosto z krzaka bywają kuszące. Niestety, w pakiecie z nimi możemy otrzymać również owsiki. Wydaje się, że chwilowe zaspokojenie apetytu i odrobina przyjemności zdecydowanie nie są tego warte.
