Spis treści:
- Półpasiec – co to jest za choroba?
- Półpasiec – przyczyny powstawania
- Półpasiec - objawy i przebieg choroby
- Półpasiec – leczenie
- Czy półpasiec jest zaraźliwy?
- Półpasiec – powikłania i zagrożenia
Wśród chorób wirusowych wywołujących bolesne wykwity skórne wyróżnić możemy półpasiec. Co to za choroba? Kiedy może dojść do zarażenie i które grupy są szczególnie narażone? Poradnik opracował ekspert allecco.pl
Półpasiec – co to jest za choroba?
Półpasiec jest ostrą chorobą zakaźną. Wywołany jest przez wirus Varicella zoster virus (VZV). Ten sam, który odpowiada za etiologię ospy wietrznej. Wirus przy pierwszym kontakcie z osobą nieuodpornioną bądź niezaszczepioną wnika do organizmu i wywołuje ospę. Nie jest jednak eliminowany z organizmu. Pozostaje w uśpieniu w zwojach nerwowych. W warunkach sprzyjających (np. obniżona odporność) następuje jego aktywacja. Pojawiają się wtedy charakterystyczne objawy półpaśca.
Zmiany skórne, powstające w przebiegu choroby, umiejscawiają się po jednej stronie nie przekraczając linii środkowej ciała. Obserwuje się je głównie na tułowiu, znacznie rzadziej występuje półpasiec na nodze, ręce czy twarzy. Krostki wyglądem przypominają grudki o trwałej pokrywie wypełnione płynem surowiczym. Kiedy pękają obserwuje się nadżerki oraz owrzodzenia, które następnie pokrywają się strupami. Tego typu zmiany pojawiają się rzutami przez około tydzień. W zależności gdzie umiejscawia się wysypka wyróżnia się następujące postacie choroby:
- Półpasiec rozsiany – zmiany skórne pojawiają się na całym ciele i przypominają te występujące w przebiegu ospy wietrznej.
- Półpasiec uszny - wypryski pojawiają się na skórze małżowiny usznej i za nią, ale również atakowany jest przewód słuchowy oraz błona bębenkowa. W przebiegu tej postaci obserwuje się również objawy dodatkowe, jak szumy uszne, zaburzenia słuchu i zawroty głowy.
- Półpasiec oczny – zmiany umiejscawiają się na powierzchni czoła i powiek, ale również na rogówce i spojówce oka.
- Półpasiec nawracający – może być sygnałem o rozwoju choroby nowotworowej lub o poważnych zaburzeniach odporności na poziomie komórkowym.
Wyżej wymienione postacie choroby są poważnymi jej odmianami. Kiedy zmiany umiejscawiają się w okolicach narządów zmysłów może dojść bowiem do ich trwałego uszkodzenia.
Półpasiec – przyczyny powstawania
Wirus VZV wywołujący ospę i półpasiec jest patogenem wyłącznie ludzkim. Jedynym źródłem zarażenia jest zatem drugi człowiek. Sama choroba natomiast uaktywnia się w przypadku reaktywacji wirusa, który stale przebywa w organizmie. Dlatego właśnie wszystkie stany związane z obniżoną odpornością sprzyjają rozwojowi choroby. Mowa tutaj m.in. o:
- stanach wyniszczenia i niedożywienia,
- nowotworach,
- przyjmowaniu leków immunosupresyjnych,
- chemioterapii i radioterapii,
- zakażeniach wirusem HIV oraz chorobie AIDS,
- osobach w starszym wieku.
Wyjątkiem jest jednak półpasiec u dzieci. Wirus przechodzi bowiem przez łożysko do płodu. Kiedy matka po 20. tygodniu ciąży zachoruje na ospę wietrzną u niemowląt oraz małych dzieci znacznie zwiększa się ryzyko zachorowalności na półpasiec.
Półpasiec - objawy i przebieg choroby
Kilka dni przed wystąpieniem wysypki odczuwalne mogą być następujące dolegliwości:
- rozbicie i złe samopoczucie,
- stan podgorączkowy, a nawet gorączka,
- charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej dolegliwości bólowe pojawiające się na powierzchni skóry w miejscu gdzie następnie pojawi się wykwit; niekiedy również świąd, pulsowanie, mrowienie, tkliwość i pieczenie.
Po tym czasie pojawia się wysypka która początkowo przypomina drobne plamki, następnie suche krostki z płynem surowiczym wewnątrz. W kolejnej fazie przekształca się w nadżerki aż do powstania suchych strupów. Zmianom skórnym towarzyszy ból i symptomy podobne do tych występujących przed pojawieniem się wysypki. Może ona pojawiać się również na błonach śluzowych w tym okolic intymnych. Co jest jeszcze bardziej nieprzyjemną dolegliwością. Istnieje także ryzyko rozwoju blizn i przebarwień na skórze. Dlatego tak ważne jest właściwe leczenie półpaśca. W tej fazie choroby również mogą występować objawy ogólnoustrojowe, m.in. rozbicie i gorączka.
Rzadko pojawiają się natomiast niedowłady. Kiedy występują to najczęściej dotyczą kończyn bądź mięśni mimicznych twarzy. Półpasiec oczny bądź uszny może powodować zaburzenia smaku oraz wydzielania śliny i łez.
Półpasiec – leczenie
Najlepiej skonsultować się z lekarzem w początkowej fazie choroby, przed pojawieniem się wysypki. Szybka interwencja pozwoli złagodzić jej przebieg. Warto mieć świadomość, że półpasiec to schorzenie, które zawsze powinno być ocenione przez lekarza. Specjalista stawia diagnozę zazwyczaj na podstawie wywiadu z pacjentem. Leczenie półpaśca polega na stosowaniu doustnych leków przeciwwirusowych na receptę oraz środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Taka kuracja trwa zazwyczaj 7 – 10 dni. Nie mniej jednak w ciężkich przypadkach wymagana jest hospitalizacja chorego. Leczenie półpaśca powinno obejmować również właściwą pielęgnację wysypki. Warto w tym czasie zadbać o luźniejsze ubranie, aby nie urażać wrażliwego miejsca. Po kąpieli należy delikatnie osuszać powierzchnię skóry używając do tego celu np. gazy. Nie wolno rozdrapywać krost, a kiedy dojdzie do wycieku płynu surowiczego warto odkazić je preparatem z oktenidyną, np.Octedin. Zachowanie szczególnych zasad higieny podczas choroby uchroni domowników przed ewentualnym zainfekowaniem. Nie zaleca się natomiast smarowania wysypki pudrem płynnym. Tego typu preparaty zwiększają ryzyko nadkażenia bakteryjnego i powstania blizn.
Czy półpasiec jest zaraźliwy?
Przede wszystkim należy mieć świadomość, że od chorego na półpasiec nie można zarazić się półpaścem. Jeśli już dojdzie do zakażenia to u zarażonej osoby rozwinie się ospa wietrzna. Aby doszło do takiej sytuacji muszą być spełnione następujące warunki:
- brak szczepienia lub brak wystąpienia ospy w dzieciństwie,
- bezpośredni kontakt z wykwitami skórnymi.
Jasno zatem wynika, że półpasiec jest znacznie mniej zaraźliwy niż ospa wietrzna. W przypadku osób z grupy ryzyka (kobiety w ciąży, osoby które nie chorowały lub nie były szczepione ) warto jednak ograniczyć do minimum kontakt z chorym lub chorą na półpasiec. Przyczyny obu schorzeń są w zasadzie podobne dlatego izolacja pozwoli zahamować rozprzestrzenianie się wirusa. Półpasiec po ospie rozwija się na skutek osłabienia układu immunologicznego dlatego też warto uchronić się przed kontaktem z innymi patogenami i bezwzględnie pozostać w domu na czas choroby. Najlepiej kiedy izolacja trwa 3 tygodnie. Osoba chora przestaje zarażać dopiero wtedy, kiedy dochodzi do zastrupienia wykwitów skórnych.
Więcej informacji na temat różnic pomiędzy ospą a półpaścem znajdziesz w artykule: Półpasiec i ospa – różne choroby ta sama przyczyna.
Półpasiec – powikłania i zagrożenia
Jeśli układ odpornościowy działa właściwie to choroba mija bez śladu. Niekiedy zdarza się, że na skórze pozostają blizny bądź przebarwienia. Można je niwelować za pomocą specjalnych kremów na przebarwienia i preparatów na blizny.
Zdarzają się również powikłania po półpaścu. Ich ryzyko wzrasta znacząco w przypadku m.in. osób starszych. Komplikacje pochorobowe dotyczą zazwyczaj zaburzeń związanych ze wzrokiem i słuchem. Do najcięższych należą:
- porażenie nerwu twarzowego,
- częściowa utrata słuchu,
- utrata wzroku,
- porażenie nerwów odpowiedzialnych za ruchy gałki ocznej,
- zapalenie rogówki,
- zapalenie błony naczyniowej oka.
W przypadku pacjentów z obniżoną odpornością istnieje ryzyko uszkodzeń nerwów czaszkowych, zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych i mózgu oraz niedowładów. Dlatego też ta szczególna grupa chorych wymaga hospitalizacji, aby uniknąć powikłań po półpaścu.
Na szczęście półpasiec powikłania daje bardzo rzadko. Nie mniej jednak należy zachować wszystkie środki ostrożności jakie stosuje się przy chorobach zakaźnych i nie bagatelizować schorzenia. Właściwe leczenie oraz pozostanie w domu na czas choroby pozwala chronić zarówno chorego jak i osoby z otoczenia przed zarażeniem wirusem ospy wietrznej.
Bibliografia:
1. Biesiada G. i inni; Zachorowania na półpasiec u ludzi w starszym wieku w materiale Kliniki Chorób Zakaźnych w latach 2001 – 2003; Gerontologia Polska; tom 13, nr 3, 177–180; ISSN 1425–4956.
2. Anne A., Gershon MD.; Zakażenia wirusem ospy wietrznej – półpaśca; Pediatria po Dyplomie; Sierpień 2009, Vol. 13 nr 4.
Artykuł nie stanowi porady medycznej, ani opinii farmaceuty lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pytającego. Uzyskane informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.
