Wpływ rwy kulszowej na codzienne funkcjonowanie jest znaczący. Utrzymujące się kilka tygodni dolegliwości bólowe utrudniają wykonywanie typowych aktywności. Negatywnie oddziałują na życie zawodowe i prywatne. Jakie leki przeciwbólowe można stosować w przypadku rwy kulszowej? Jakie są inne skuteczne metody terapii zapalenia korzonków? Z artykułu dowiesz się też, jakie są przyczyny rwy i czy możliwe jest całkowite wyleczenie tej przypadłości.
Co to jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa to inaczej ból promieniujący od kręgosłupa lędźwiowego i pośladka w kierunku tylnej powierzchni uda i kolana, a czasem nawet stopy. Jest on potocznie określany jako zapalenie korzonków. Rwa kulszowa pojawia się w wyniku ucisku lub podrażnienia nerwu kulszowego, który jest największym i najgrubszym nerwem w organizmie człowieka.
Ataki rwy kulszowej w istotny sposób wpływają na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Zaburzają, a czasem wręcz uniemożliwiają wykonywanie codziennych aktywności. Dolegliwości towarzyszące rwie kulszowej w większym stopniu wpływają na jakość życia pacjenta niż typowy ból pleców. Przy zapaleniu korzonków ból zazwyczaj utrzymuje się dłużej, a sam powrót do zdrowia jest znacznie wolniejszy. Nie zawsze jest też całkowity.
W terapii rwy kulszowej istotne znaczenie ma leczenie zachowawcze. Pacjentom rekomenduje się też leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, które łagodzą odczuwane przez nich dolegliwości. Warto wiedzieć, jak zapobiegać nawrotom rwy kulszowej, a także poznać domowe sposoby na uśmierzanie bólu kręgosłupa i dyskomfortu.
Jakie są przyczyny rwy kulszowej?
Jak zostało wspomniane, do ataku rwy kulszowej dochodzi wskutek ucisku nerwu kulszowego. Nerw ten w górnej części tworzą korzenie nerwowe, które wychodzą z lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa, z kanału kręgowego. Zbiegają się ze sobą, tworząc 1 duży nerw. Biegnie on w dół, przechodząc przez otwór kulszowy większy w miednicy. Następnie, nerw biegnie przez odcinek pośladkowy i udowy. Wnika głęboko do głowy długiej mięśnia dwugłowego uda. Biegnie też wzdłuż innych mięśni budujących udo, aż dociera do dołu podkolanowego. W tym odcinku dzieli się on na 2 gałęzie. Jedna z nich to nerw piszczelowy, a druga - nerw strzałkowy. Biegną one aż do stopy. Najczęstsze przyczyny rwy to ucisk lub podrażnienie nerwu, które mogą być wynikiem obecności różnego rodzaju zmian w obrębie kręgosłupa. Ból może mieć też podłoże zapalne, niedokrwienne i neuropatyczne.
Rwa kulszowa zwykle rozwija się w wyniku ucisku nerwu kulszowego przez krążek międzykręgowy, który uległ zwyrodnieniu. Inne możliwe przyczyny rwy to zespół mięśnia gruszkowatego i kręgozmyk. Zapalenie korzonków może pojawić się nagle lub rozwijać stopniowo.
Dyskopatia jako główna przyczyna rwy kulszowej
Dyskopatia to pojęcie odnoszące się do procesu zwyrodnienia krążka międzykręgowego (dysku). Krążki międzykręgowe to elastyczne struktury, które zapewniają amortyzację kręgosłupa. To właśnie dzięki nim podczas poruszania się nie dochodzi do tarcia o siebie sąsiadujących kręgów. Wraz z wiekiem często obserwuje się postępowanie zmian zwyrodnieniowych w obrębie krążka międzykręgowego. Stopniowo traci on swoją elastyczność i giętkość. Obecny w nim kolagen ulega powolnej degradacji. Krążek ulega odwodnieniu. Może też dojść do obniżenia jego wysokości, co skutkuje drażnieniem okolicznych struktur i może prowadzić do rozwoju miejscowego stanu zapalnego.
Przepuklina krążka międzykręgowego a rwa kulszowa
Przepuklina krążka międzykręgowego jest niejako powikłaniem dyskopatii. Krążek składa się jądra miażdżystego i otaczającego go pierścienia włóknistego. Jądro ma bardziej galaretowatą strukturę, a pierścień - zwartą. Pod wpływem zmian zwyrodnieniowych może dojść do przemieszczania się jądra w obrębie krążka. Czasami pierścień ulega przerwaniu, a jądro częściowo przemieszcza się poza obszar krążka i wypada do kanału kręgowego. Mówimy wówczas o przepuklinie krążka międzykręgowego. Stan ten potocznie określany jest jako "wypadnięcie dysku". Wypadnięty krążek wywiera ucisk na korzenie nerwowe, co skutkuje ostrym atakiem rwy kulszowej.
Zespół mięśnia gruszkowatego i inne przyczyny rwy kulszowej o podobnym charakterze
Przyczyną bólu kręgosłupa w przebiegu rwy może być też zespół mięśnia gruszkowatego. Mięsień gruszkowaty położony jest w okolicy stawu biodrowego. To między innymi właśnie w jego okolicy przebiega nerw kulszowy. Do zapalenia mięśnia gruszkowatego może dojść np. w wyniku zmian przeciążeniowych. W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że mięsień staje się nadmiernie napięty i zaczyna uciskać nerw kulszowy. Ucisk nerwu skutkuje silnym bólem w okolicy pośladka, promieniującym w dół kończyny. Jak widać, czasami bolesna rwa kulszowa nie jest wynikiem ucisku na korzenie nerwowe bezpośrednio w obrębie kanału kręgowego, ale może wynikać też z zaburzonego funkcjonowania mięśni, w sąsiedztwie których nerw kulszowy przebiega.
Zwyrodnienie kręgosłupa i inne zmiany zwyrodnieniowe a rwa kulszowa
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa to schorzenie, w przebiegu którego dochodzi do stopniowej utraty prawidłowej struktury i funkcjonowania kręgosłupa. Najczęściej, zmiany zwyrodnieniowe są naturalnym skutkiem starzenia się organizmu. Mogą też pojawić się w wyniku infekcji, stanu zapalnego stawów (bóle stawów) czy chociażby choroby nowotworowej. W wyniku zmian zwyrodnieniowych może dość do wspomnianego już wcześniej wysunięcia lub wypadnięcia dysku. Inną konsekwencją jest zwężenie kanału kręgowego. Zmiany te mogą powodować podrażnienie lub ucisk nerwu kulszowego i prowadzić do wystąpienia rwy.
Kręgozmyk i inne schorzenia kręgosłupa odpowiedzialne za pojawienie się rwy kulszowej
Nie tylko ucisk nerwu kulszowego prowadzi do ataku rwy. U części pacjentów dolegliwości bólowe są wynikiem nadmiernego rozciągania tego nerwu. Dotyczy to osób z kręgozmykiem. Jest to wada kręgosłupa polegająca na przemieszczaniu się fragmentów kręgów względem siebie. Niewielkie kręgozmyki zazwyczaj nie powodują żadnych zauważalnych dla pacjenta objawów. Inaczej jest jednak w przypadku zmian o większym nasileniu, które prowadzą do ucisku na korzenie nerwowe, w tym również korzenie nerwu kulszowego.
Ucisk na korzenie nerwowe może być również wynikiem zmian nowotworowych toczących się w bliskim sąsiedztwie kanału kręgowego. Bóle korzeniowe mogą także pojawić się w wskutek urazu kręgosłupa lędźwiowego, który doprowadził do uszkodzenia nerwu.
Ciąża a rwa kulszowa
Rwa kulszowa w ciąży dotyczy niewielkiego odsetka kobiet. Rozwija się u ok. 1% pacjentek oczekujących dziecka. Może ona wynikać z wybrzuszenia lub przepukliny krążka międzykręgowego. Powiększająca się macica i przesuwający się środek ciężkości mogą prowadzić do podrażnienia nerwu kulszowego i jego ucisku. Kobiety ciężarne często zmagają się z bólem kręgosłupa, jednak stosunkowo rzadko jest on związany z rwą. Kręgosłup w okresie ciąży jest nadmiernie obciążony, co skutkuje pojawieniem się uciążliwego bólu. Choć może on wystąpić na dowolnym etapie ciąży, najczęściej zmagają się z nim kobiety w III trymestrze.
Jakie są objawy rwy kulszowej?
Jakie objawy daje podrażniony nerw kulszowy? Symptomy rwy kulszowej mogą wystąpić nagle lub rozwijać się stopniowo. U części pacjentów pojawiają się one dość gwałtownie na skutek silnego przeciążenia kręgosłupa. U innych, ból powoli narasta przez dłuższy okres czasu. Przebieg rwy kulszowej u każdego pacjenta jest nieco inny. Ile trwa rwa kulszowa? Objawy utrzymują się zazwyczaj od 4 do 6 tygodni, choć u części chorych trwają dłużej.
Ból promieniujący wzdłuż nerwu kulszowego
Najbardziej charakterystycznym objawem rwy jest silny ból w okolicy krzyża, który promieniuje do kończyny dolnej. Większość pacjentów odczuwa ból nogi silniej niż ból kręgosłupa. Promieniujący ból przechodzi przez tylną część uda i może sięgać poniżej kolana. Jak zostało wspomniane, dolegliwości bólowe są czasami odczuwane również w obrębie łydki i stopy. Objawy bólu u pacjentów z zapaleniem korzonków mają różne nasilenie. U zdecydowanej większości chorych na rwę kulszową dolegliwości dotyczą tylko 1 kończyny. Bardzo rzadko zdarza się, że rwa obejmuje obie nogi.
Ból lędźwiowy, pośladka, uda i stopy
Silny ból kręgosłupa lędźwiowego lub ból pleców odczuwany w części krzyżowej to jeden z typowych objawów rwy. Ból w okolicy pośladka i uda jest jednak zazwyczaj silniejszy. U części pacjentów występuje jedynie ból uda i kolana. Nie skarżą się oni na ból krzyża. Jeśli ból spowodowany rwą promieniuje poniżej kolana, najczęściej jest on odczuwany po bocznej powierzchni podudzia i stopy. Czasami dociera aż do palców u stopy. Dolegliwości bólowe opisywane są przez pacjentów jako ostre, rwące lub piekące. Część chorych opisuje je jako ciągnący ból w okolicy uda. Zespół bólowy ma nasilenie od umiarkowanego po duże.
Zaburzenia czucia i inne neurologiczne objawy rwy kulszowej
Podczas ataku rwy kulszowej chory może odczuwać nie tylko ból, ale również parestezje, czyli zaburzenia czucia. Są to dolegliwości towarzyszące rwie kulszowej, które występują jedynie u części pacjentów. Ich obecność sugeruje ucisk na korzenie nerwowe. Zaburzenia czucia raczej nie występują u osób, u których zapalenie korzonków wynika z ucisku lub podrażnienia nerwu na jego niższych odcinkach. Nie są więc one odczuwane przez pacjentów, u których przyczyną rwy jest zespół mięśnia gruszkowatego. Zaburzenia czucia u chorych na rwę kulszową mogą mieć postać drętwienia lub mrowienia. Czasami występuje też niedoczulica skóry.
Niedowład mięśniowy i opadanie stopy
Symptomem rwy kulszowej może być też utrata siły w obrębie kończyny. Jest ona szczególnie odczuwana podczas prostowania i zginania stopy. Niedowład mięśniowy rzadko pojawia się na początku ataku rwy. Zazwyczaj występuje on dopiero po upływie pewnego czasu trwania bólu. U większości chorych niedowład daje o sobie znać wraz z nasilaniem się bólu krzyża i kończyny, choć zdarza się również, że pojawia się dopiero wtedy, gdy ból zaczyna słabnąć.
Diagnostyka rwy kulszowej
Co robić w przypadku podejrzenia rwy kulszowej? Jak diagnozuje się rwę? Podejrzewając zapalenie korzonków warto udać się do lekarza. Na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów, ich lokalizacji, nasilenia oraz czasu trwania, a także badania fizykalnego i ewentualnie dodatkowych badań, lekarz znajdzie przyczynę odczuwanych dolegliwości i postawi diagnozę. Rozpoznanie rwy jest stosunkowo łatwe, jeśli objawy rwy są typowe, nie towarzyszą im zaburzenia neurologiczne, ani żadne inne niepokojące objawy, a dodatkowo nie podejrzewa się urazu lub zmiany nowotworowej. Nie zawsze jednak symptomy są tak charakterystyczne. Czasami przypominają one dolegliwości, których źródłem mogą być inne choroby, np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Istotne znaczenie w procesie diagnostyki ma dokładny opis bólu, wyodrębnienie czynników, które prowadzą do jego nasilenia/ustąpienia, a także wpływ aktywności fizycznej na natężenie bólu. Przy ostrym ataku rwy aktywność fizyczna prowadzi do nasilenia bólu.
Objaw Lasègue’a i inne testy diagnostyczne pomocne w rozpoznaniu rwy kulszowej
Objaw Lasègue’a jest jednym z testów wykorzystywanych w diagnostyce rwy. Przy podejrzeniu rwy kulszowej lekarz może zalecić pacjentowi położenie się na plecach z wyprostowanymi kończynami. Następnie unosi kolejno kończyny chorego sprawdzając, czy i w którym momencie pojawi się ból. Obecnie wykorzystywane są różne warianty tego badania. Jeśli trudno jest przeprowadzić je na leżąco, pacjent może przyjąć pozycję siedzącą. Osoba zdrowa jest w stanie podnieść kończynę do kąta 90 stopni. Ucisk lub drażnienie nerwu kulszowego może powodować silny i nagły ból już w momencie uniesienia nogi pod kątem 45-60 stopni.
W diagnostyce zapalenia korzonków korzysta się również z innych testów, takich jak skrzyżowany objaw Lasègue’a czy też test Bragarda. Test ten polega na unoszeniu wyprostowanej kończyny pacjenta aż do momentu pojawienia się bólu. Następnie kończyna jest ponownie opuszczana, a w momencie ustąpienia silnego bólu lekarz lub fizjoterapeuta wykonuje zgięcie grzbietowe stopy. U pacjentów z rwą ból w tym momencie ponownie się pojawia.
Badania obrazowe w diagnostyce rwy kulszowej: rezonans magnetyczny, RTG, tomografia
Aby znaleźć źródło rwy kulszowej lub odróżnić rwę od innych chorób mogących dawać podobne objawy, lekarz może zlecić wykonanie badań dodatkowych. Wśród nich znaleźć mogą się takie badania jak rezonans magnetyczny, badanie rentgenowskie czy też tomografia komputerowa. Dzięki nim możliwe jest ocenienie tkanek lub struktur kostnych i wykrycie różnego rodzaju nieprawidłowości.
Leczenie rwy kulszowej
Jakie są skuteczne metody leczenia rwy kulszowej? Skuteczne leczenie rwy kulszowej jest kompleksowe. Istotne jest połączenie kilku elementów terapii, zarówno niefarmakologicznych jak i farmakologicznych.
Fizjoterapia i rehabilitacja - ważny element terapii rwy kulszowej
Ważnym elementem terapii jest fizjoterapia i rehabilitacja. U każdego pacjenta należy indywidualnie ustalić moment wprowadzania i rodzaj ćwiczeń. Zdania na temat szybkości wdrożenia do leczenia zabiegów fizjoterapeutycznych są podzielone. Część specjalistów rekomenduje szybkie rozpoczęcie ćwiczeń po wystąpieniu zespołu bólowego, inni zalecają odczekanie do momentu ustąpienia ostrego bólu. Początkowo, ćwiczenia powinny być wykonywane pod kontrolą fizjoterapeuty. Na dalszym etapie możliwa jest też samodzielna rehabilitacja domowa. Specjalista pokaże ćwiczenia wzmacniające, rozciągające i mobilizujące mięśnie, które pacjent może wykonywać sam w warunkach domowych. Rehabilitacja domowa znacząco wspiera powrót chorego do pełni zdrowia.
Kinezyterapia i ćwiczenia wzmacniające - łagodzenie dolegliwości rwy kulszowej za pomocą ćwiczeń
Dolegliwości rwy kulszowej można efektywnie łagodzić kinezyterapią. Jest to inaczej terapia ruchem. Polega ona na stopniowym wzmacnianiu i zwiększaniu elastyczności mięśni grzbietu, brzucha, mięśni pośladkowych i mięśni kończyn dolnych. Ćwiczenia powinny być wykonywane ostrożnie, aby dodatkowo nie nasilać objawów bólu u pacjentów. Korzystne efekty przynoszą też pływanie i ćwiczenia aerobowe wykonywane na basenie.
Zabiegi fizykoterapeutyczne pomocne przy rwie kulszowej: prądy diadynamiczne, interferencyjne, TENS
W zależności od rodzaju rwy kulszowej, lokalizacji i stopnia nasilenia objawów, specjalista może rekomendować odpowiednie zabiegi fizykoterapeutyczne. Mogą one pomóc zmniejszyć ucisk wywierany na nerw, a tym samym łagodzić objawy towarzyszące rwie kulszowej. Dość często w leczeniu rwy wykorzystuje się elektroterapię. Stosowane są prądy diadynamiczne, interferencyjne, prądy Traberta czy też prądy TENS. Oprócz elektroterapii korzysta się też z laseroterapii i ultradźwięków. Czasami pacjenci kierowani są również na naświetlania lub magnetoterapię.
Leczenie operacyjne rwy kulszowej: mikrodiscektomia, laminektomia
Kiedy konieczne jest leczenie operacyjne rwy? Operacyjne leczenie rwy kulszowej rozważane jest jedynie u niewielkiego odsetka pacjentów, u których nasilone objawy utrzymują się mimo prowadzenia leczenia lub też przyczyna rwy wymaga takiej interwencji. Pierwszy przypadek dotyczy pacjentów, u których leczenie zachowawcze, fizjoterapia, rehabilitacja domowa i leki przeciwbólowe nie przynoszą wystarczającej ulgi. Interwencji chirurgicznej może wymagać też przewlekła rwa kulszowa, przy której wyczerpano już inne dostępne metody leczenia rwy.
Operacja może zostać też zalecona, gdy silna rwa kulszowa wynika z obecności ropnia w kanale kręgowym, zmiany nowotworowej lub też złamania kręgosłupa. Stanom tym często towarzyszą zaburzenia neurologiczne, co dodatkowo przemawia za potrzebą wykonania pilnej operacji. W zależności od konkretnego rozpoznania, wykonuje się mniej lub bardziej inwazyjne zabiegi. Przykładowym z nich jest mikrodiscektomia. Jest to metoda leczenia rwy rekomendowana pacjentom z wypadnięciem dysku. Zabieg przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym pozwala usunąć przepuklinę, a tym samym zmniejszyć ucisk nerwu kulszowego.
Innym zabiegiem jest laminektomia. Polega ona na poszerzeniu kanału kręgowego z całkowitym usunięciem łuków kręgów. U wybranych pacjentów zabieg ten jest uzupełniany o tzw. stabilizację wewnętrzną. Wiąże się ona z wprowadzeniem specjalnych śrub do nasady łuków kręgowych i złączeniu ich metalowymi mostkami. Stabilizacja wewnętrzna, jak sama nazwa wskazuje, ma za zadanie wzmocnić i zwiększyć stabilność kręgosłupa.
Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne pomocne w przypadku rwy kulszowej
Jakie leki na rwę kulszową stosować? Wystąpienie rwy kulszowej skłania wielu pacjentów do sięgnięcia po leki przeciwbólowe. W terapii stosuje się preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także leki rozkurczowe. Przykładowe leki przeciwbólowe, które można stosować przy silnej rwie kulszowej, to leki z ibuprofenem (np. Ibuprom Max, MIG), naproksenem (np. Apo-Napro fast, Naxii), ketoprofenem (np. Ketonal Sprint Max), deksketoprofenem (np. Dextin, Dektac) czy też leki z diklofenakiem (np. Diclomax). Leki na rwę kulszową należy stosować zgodnie z rekomendacjami lekarza lub informacjami zawartymi w ulotce wybranego preparatu.
Choć w leczeniu bólu nerwu kulszowego powszechnie stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, nie wykazano, aby były one w tym przypadku znacząco skuteczniejsze niż placebo. Należy również wziąć pod uwagę fakt, że leki na rwę kulszową nie są pozbawione działań niepożądanych, a ich przyjmowanie powinno być możliwie krótkie. Jak zostało wcześniej wspomniane, rwa kulszowa utrzymuje się zazwyczaj 4-6 tygodni, czasami dłużej. Tak długie przyjmowanie leków przeciwbólowych powinno odbywać się jedynie pod kontrolą lekarza. Leki te są skuteczne na ostre bóle kręgosłupa (np. bóle występujące w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa), ale nie te, których przyczyną jest rwa.
U części pacjentów zalecane są zastrzyki na rwę kulszową z glikokortykosteroidami. U chorych na rwę kulszową stosuje się głównie sterydy o silnym działaniu przeciwzapalnym. Są one rekomendowane pacjentom z ostrą rwą kulszową, która znacząco wpływa na sprawność i funkcjonowanie chorego. Zastrzyki na rwę kulszową mogą spowodować złagodzenie objawów, ale efekt nie utrzymuje się długo.
Domowe sposoby na złagodzenie bólu podczas ataku rwy kulszowej
Domowa terapia rwy kulszowej jest główną rekomendowaną metodą leczenia rwy. Skuteczne leczenie rwy kulszowej obejmuje:
- korzystanie z zimnych lub gorących okładów - można samodzielnie przygotować okłady lub sięgnąć po gotowe kompresy żelowe lub plastry. U części pacjentów lepsze efekty przy bólu krzyża przynosi ogrzewanie, u innych - chłodzenie. Warto wypróbować obu sposobów i sprawdzić, który z nich daje większą ulgę. Przykładowe kompresy, które w zależności od potrzeb można ochładzać lub ogrzewać to Mediblink HotCold i PIC Thermogel. W celu ogrzania bolącego miejsca pomocne są też termofory,
- unikanie długotrwałego stania lub siedzenia - przy silnej rwie kulszowej korzyści może przynieść 1-2 dni pozostania w pozycji leżącej. Najczęściej wskazane jest położenie się na boku, z nogami ugiętymi w kolanach. Można też położyć się na plecach i umieścić poduszkę pod kolanami. Takie unieruchomienie nie powinno trwać jednak długo,
- wykonywanie ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie zaleconych przez fizjoterapeutę - domowa terapia rwy kulszowej w dużej mierze opiera się ćwiczeniach, które pomagają zmniejszyć napięcie mięśniowe, a co za tym idzie - zredukować ból,
- wprowadzenie nieobciążających aktywności fizycznych, takich jak pływanie, spacerowanie.
Domowa terapia rwy kulszowej jest pomocna u większości pacjentów zmagających się z zapaleniem korzonków. Rwa kulszowa w ciąży również może zostać złagodzona tymi sposobami.
Rwa kulszowa leżeć czy chodzić? Przy silnym bólu ulgę przynieść może krótkotrwałe uruchomienie. Pacjent nie powinien jednak pozostawać w łóżku dłużej niż 2-3 dni. Niewskazane jest przeciążanie kręgosłupa i wykonywanie intensywnej aktywności.
Profilaktyka rwy kulszowej
Jak uchronić się przed rwą kulszową? Czynniki ryzyka sprzyjające pojawieniu się bólu korzeniowego są różnorodne. Należą do nich zarówno czynniki niemodyfikowalne, jak i te, na które mamy wpływ. Jednym z niemożliwych do zmiany czynników ryzyka wystąpienia rwy kulszowej jest wiek. Bóle korzeniowe pojawiają się zazwyczaj u osób w wieku 45-64 lata. Na ich pojawienie się w większym stopniu narażeni są też pacjenci palący papierosy, otyli i doświadczający przewlekłego stresu. Na rozwój zapalenia korzonków w istotny sposób wpływa też rodzaj wykonywanej pracy zawodowej. Pracownicy fizyczni, którzy często wykonują ruchy skręcania ciała, zginania lub też muszą podnosić ciężkie przedmioty, są bardziej narażeni na bóle korzeniowe. Rwa kulszowa dotyczy częściej również tych osób, które prowadzą pojazdy - ich ciało jest regularnie poddawane wibracjom.
Jak zapobiegać nawrotom rwy kulszowej?
Zapobieganie rwie kulszowej polega przede wszystkim na zmodyfikowaniu stylu życia i wprowadzeniu określonych zmian, które chronią przed nawrotem rwy kulszowej. Profilaktyka nawrotów bólu krzyża i silnej rwy kulszowej obejmuje:
- wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej do codzienności - korzystne są lekkie i umiarkowane ćwiczenia wzmacniające oraz aerobowe, takie jak chodzenie, jazda na rowerze czy pływanie,
- kontrolowanie masy ciała - obserwuje się częstsze występowanie rwy kulszowej u pacjentów z nadmierną masą ciała. Wskazane jest więc unormowanie wagi i jej utrzymanie,
- rezygnację z palenia papierosów - pomocne mogą być w tym przypadku preparaty na rzucenie palenia w formie tabletek, gum lub spray'u,
- edukację z zakresu prawidłowego podnoszenia przedmiotów - nie należy podnosić przedmiotów schylając się na prostych nogach i wyginając plecy. Wskazane jest podnoszenie przedmiotów z pozycji przysiadu - najcięższa praca powinna być wykonana przy użyciu nóg i bioder, a nie pleców,
- unikanie długotrwałego siedzenia lub stania - warto starać się robić sobie krótkie, ale częste przerwy. Przy pracy przed komputerem pomocne mogą być odpowiednie podparcia części lędźwiowej kręgosłupa,
- korzystanie z wygodnego obuwia - pacjentkom z tendencją do nawracających ostrych bólu kręgosłupa nie zaleca się częstego korzystania z butów na wysokim obcasie.
Ćwiczenia i zdrowy styl życia- skuteczne zapobieganie rwie kulszowej
Zdrowy, aktywny tryb życia pomaga zapobiegać zapaleniu korzonków, a także może pomoc ograniczyć nasilenie rwy kulszowej w przypadku jej wystąpienia. Ważne jest zrozumienie, w jaki sposób wykonywane codziennie aktywności i przyjmowana postawa wpływa na układ ruchu i może sprzyjać lub też zapobiegać wystąpieniu rwy. Warto nauczyć się prawidłowego podnoszenia ciężkich przedmiotów oraz zadbać o odpowiednią postawę ciała. Zdrowy styl życia i unikanie nadmiernego przeciążania kręgosłupa skutecznie zapobiegają pojawieniu się bólu pleców.
Rwa kulszowa - kiedy zgłosić się do lekarza?
Domowa terapia rwy kulszowej nie u wszystkich pacjentów jest wystarczająca. Jeśli domowe sposoby na zapalenie korzonków nie przynoszą choremu wystarczającej ulgi, warto zgłosić się do lekarza. Może zalecić on wprowadzenie do leczenia silniejszych leków lub innych metod terapii.
Objawy wymagające pilnej konsultacji- ostre bóle kręgosłupa uniemożliwiające poruszanie
Do lekarza należy niezwłocznie zgłosić się w przypadku ataku rwy, któremu towarzyszy niedowład mięśniowy, nietrzymanie moczu lub stolca. Podobnie, jeśli rwa kulszowa nasila się mimo unieruchomienia. Jak już zostało wspomniane, u części pacjentów ulgę przynosi krótkotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej. Jeśli jednak po 3-4 dniach pacjent nie odczuwa poprawy stanu zdrowia lub rwa kulszowa nasila się, koniecznie należy skonsultować się z lekarzem. Rwa kulszowa lędźwiowa wymaga konsultacji lekarskiej również wtedy, gdy poza bólem występują inne niepokojące dolegliwości, takie jak gorączka lub nasilanie się dolegliwości w trakcie nocy.
Całkowite wyleczenie rwy kulszowej jest możliwe jedynie u części pacjentów. Leczenie operacyjne, które umożliwia usunięcie przyczyny zapalenia korzonków, najczęściej prowadzi do całkowitego wyeliminowania dolegliwości rwy. Z uwagi jednak na fakt, że różne są powody rwy kulszowej i różnorodne stany przyczyniają się do wystąpienia zapalenia korzonków, pojawiająca się w późniejszym czasie rwa może mieć już inną przyczynę. Regularne dbanie o zdrowy, aktywny styl życia oraz edukacja w zakresie utrzymywania prawidłowej postawy ciała i unikania przeciążeń kręgosłupa to najlepsze metody zapobiegania rwie kulszowej i uniknięcia jej nawrotów.
Bibliografia:
- Fairag M., Kurdi R., Alkathiry A., et al. Risk Factors, Prevention, and Primary and Secondary Management of Sciatica: An Updated Overview. Cureus. 2022 Nov 12; 14 (11): e31405. doi: 10.7759/cureus.31405. PMID: 36514653; PMCID: PMC9743914.
- Pietraszko W. Rwa kulszowa (po. korzonki): przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna (https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150605,rwa-kulszowa), dostęp: 24.10.2024.
- Davis D., Maini K., Taqi M., et al. Sciatica. [Updated 2024 Jan 4]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507908.
- Giuffre B.A., Black A.C., Jeanmonod R. Anatomy, Sciatic Nerve. [Updated 2023 Nov 16]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482431/
- Katonis P., Kampouroglou A., Aggelopoulos A., et al. Pregnancy-related low back pain. Hippokratia. 2011 Jul;15(3):205-10. PMID: 22435016; PMCID: PMC3306025.
- Goldsmith R., Williams N.H., Wood F. Understanding sciatica: illness and treatment beliefs in a lumbar radicular pain population. A qualitative interview study. BJGP Open. 2019 Oct 29;3(3):bjgpopen19X101654. doi: 10.3399/bjgpopen19X101654. PMID: 31581116; PMCID: PMC6970588.
- Koes B.W., van Tulder M.W., Peul W.C. Diagnosis and treatment of sciatica. BMJ. 2007 Jun 23;334(7607):1313-7. doi: 10.1136/bmj.39223.428495.BE. PMID: 17585160; PMCID: PMC1895638.
