Biegunka to nieprzyjemny problem, który bardzo często zdarza się u najmłodszych pacjentów. Jednorazowo oddany luźny stolec to jeszcze nie powód do paniki, nawet w przypadku noworodków. Jednak zbagatelizowanie biegunki może doprowadzić do wyczerpania i odwodnienia dziecka, a co za tym idzie innych komplikacji zdrowotnych. Ważne jest by właściwie ocenić sytuację i umiejętnie poradzić sobie z problemem samemu lub udać się lekarza.
Spis treści:
- Czym jest biegunka u dzieci?
- Biegunka u dzieci objawy i przyczyny
- Biegunka u dzieci czas trwania
- Biegunka u dzieci – kiedy do lekarza
- Jak leczyć biegunkę u dzieci?
- Jak zatrzymać biegunkę u dzieci?
- Podsumowanie
Czym jest biegunka u dzieci?
O biegunce u dzieci mówimy wtedy, gdy nagle podwaja się ilość oddawanych przez malucha stolców. WHO podaje, że w przypadku dzieci karmionych sztucznie jeśli w ciągu doby pojawią się 3 luźne stolce, to mamy do czynienia z biegunką. Musimy również obserwować charakter kału, gdy jest półpłynny lub wodnisty, a także gdy zawiera resztki niestrawionego pokarmu, ropę czy krew, to zdecydowanie niepokojące objawy. Ważne jest także sprawdzenie temperatury ciała dziecka oraz zwrócenie uwagi na ewentualne występowanie wysypki, czy wymiotów.
Biegunka u dzieci objawy i przyczyny
Rozwolnienie u dziecka może pojawić się nawet podczas ząbkowania, po podaniu wzdymających warzyw, a także przed zbliżającą się infekcją. Przyczyn pojawienia się biegunki u dziecka jest bardzo wiele. Do najczęstszych z nich możemy zaliczyć:
- Wirusy (głównie rotawirusy) – to główna przyczyna biegunki u dzieci do 3 roku życia, towarzyszy jej wysoka gorączka (400C), a także pojawiające się 1 – 2 dni przed wystąpieniem rozwolnienia objawy charakterystyczne dla przeziębienia, jak ból mięśni, brak apetytu.
- Bakterie, które dostają się do organizmu dziecka głównie z pokarmem (Salmonella, Shigella, E.coli) – często oprócz biegunki pojawiają się wymioty, bóle brzuszka, a gorączka nie jest tak wysoka, jak przy infekcji wirusowej. W kale zdarza się zaobserwować śluz oraz krew.
- Alergia pokarmowa – biegunka ma charakter nawracający, towarzyszy jej zazwyczaj wysypka, czy infekcje dróg oddechowych, nieprawidłowy przyrost masy ciała dziecka, rozdrażnienie.
- Antybiotykoterapia – pojawia się najczęściej po zakończeniu stosowania antybiotyku, na skutek zniszczenia przez lek naturalnej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego dziecka.
Biegunka u dzieci czas trwania
Rozwolnienie wywołane przez rotawirusy powinno zakończyć się po 1 - 4 dniach, natomiast takie o podłożu bakteryjnym po 5 – 7 dniach. Warto dodać, że pierwsze objawy w przypadku infekcji wirusowej pojawiają się ok. 12 godzin od zakażenia.
Biegunkę trwającą do 10 dni nazywamy ostrą, charakteryzuje się ona nagłym wystąpieniem objawów choroby i dość intensywnym przebiegiem. Jeśli rozwolnienie trwa dłużej niż 10 dni mamy do czynienia z biegunką przewlekłą, często występującą w przypadku alergii pokarmowych.
Biegunka u dzieci – kiedy do lekarza
Gdy szybka wizyta u pediatry nie jest możliwa, a dziecko ma zaburzenia świadomości (rozdrażnienie, senność, apatia) lub zapadnięte gałki oczne, co świadczy o wysokim stopniu odwodnienia, konieczna jest wizyta w szpitalu.
Kiedy mamy do czynienia z dzieckiem poniżej 6-tego miesiąca życia i biegunce towarzyszy gorączka powyżej 38oC należy niezwłocznie udać się do pediatry. Dziecko może bardzo szybko się odwodnić, co uwidacznia się m.in. zapadaniem się ciemiączka. W przypadku starszych dzieci możemy spróbować samodzielnie poradzić sobie z problemem. Jednak kiedy zaobserwujemy u naszej pociechy objawy takie jak: płacz bez łez, skąpe oddawanie moczu, gorączkę powyżej 39oC, brak apetytu, wymioty, krew lub śluz w kale, tryskające, bardzo płynne stolce; należy udać się z dzieckiem do lekarza.
Jak leczyć biegunkę u dzieci?
Zazwyczaj jednak biegunka u dzieci nie wymaga wizyty u lekarza. Warto jednak znać kilka ważnych informacji, które pomogą samodzielnie poradzić sobie z ostrym rozwolnieniem u malucha.
Biegunka u dzieci nawodnienie
Najważniejszą kwestią w leczeniu biegunki jest nie dopuszczenie do odwodnienia pacjenta, co może nastąpić bardzo szybko w przypadku niemowląt. Musimy zatem pamiętać o uzupełnianiu utraconych płynów oraz elektrolitów i poić dziecko małymi łykami, powoli nawet wtedy gdy stawia opory.
Ile płynów należy podać dziecku podczas biegunki?
- Dzieci poniżej 2 roku życia – dodatkowo 50 – 100 ml po każdym luźnym stolcu.
- Dzieci powyżej 2 roku życia – dodatkowo 100 – 200 ml po każdym luźnym stolcu.
Biegunka u dzieci elektrolity
Podawanie dziecku samej wody nie jest wystarczające. Warto zaopatrzyć się w dostępne w aptekach elektrolity, z których łatwo można sporządzić doustne płyny nawadniające. Mają one odpowiednio dopasowany skład do potrzeb chorego dziecka. Produkty te nie są jednak najsmaczniejsze ze względu na słony smak, który producenci starają się zamaskować komponentą owocową. Można podawać je małemu pacjentowi wcześniej schłodzone w lodówce, ponieważ wtedy smakują odrobinę lepiej. Popularne elektrolity dla dzieci w formie saszetek o zbilansowanym składzie to m. in. Orsalit nutris o malinowo – jagodowym smaku uznany przez wielu jako jeden z najsmaczniejszych, Hydronea Citron Baby o cytrynowym smaku dla dzieci od 6 miesiąca życia, Acidolit bezsmakowy przeznaczony dla alergików i maluchów poniżej 6 miesiąca życia.
Oprócz specjalistycznych produktów można poić dziecko także herbatą, naparem z ziół (koper, rumianek), odwarem z owoców borówki czernicy (bogaty w garbniki o działaniu przeciwbiegunkowym), kompotem z jabłek, czy słonymi zupami. Nie zaleca się jednak podawania dostępnych w sklepach gotowych soków owocowych, czy coca coli, ze względu na wysoką zawartość cukrów mogących nasilić biegunkę.
Biegunka u dzieci dieta
Maluch powinien być żywiony w taki sam sposób jak przed wystąpieniem biegunki. Nie powinno się zmieniać diety dziecka ani stosować długich przerw w jedzeniu, czy głodówki. Takie działania mogą prowadzić do niedoborów energetycznych i spowalniać regenerację nabłonka jelitowego. Zatem niemowlęcia, podczas ostrej biegunki, nie należy odstawiać od piersi matki, a dziecko karmione sztucznie powinno dostawać to samo mleko modyfikowane. Zaleca się podawanie małych porcji pokarmu, ale często, nawet do 7 razy dziennie. W przypadku starszych dzieci możemy wprowadzić lekkostrawną dietę bogatą w produkty wiążące wodę. Unikamy natomiast mleka i jego przetworów, a także świeżych owoców, gdyż mogą one zwiększać ilość wypróżnień. Dobrymi potrawami w tym czasie będą zupy (marchewkowa, dyniowa), kaszka, kisiel, gotowane i pieczone jabłka (bogate w pektyny wiążące wodę w jelitach), sucharki. Na rynku aptecznym dostępny jest również gotowy kleik ryżowo-marchewkowy o odpowiedniej osmolarności, stosowany jako produkt uzupełniający dietę i jednocześnie nawadniający dla dzieci od 4 miesiąca życia – Hipp Ors 200.
Biegunka u dzieci probiotyki
Odpowiednie żywienie dziecka i podawanie płynów nawadniających nie skraca czasu trwania biegunki. Dlatego dobrym pomysłem jest zastosowanie rekomendowanych przez lekarzy szczepów probiotycznych: Saccharomyces boulardii oraz Lactobacillus rhamnosus GG. Te żywe kultury bakterii mogą skrócić czas trwania biegunki nawet o ¼ i zabezpieczają przed jej nawrotami. Na półkach aptecznych najpopularniejszymi produktami zawierającymi wspomniane szczepy są niewątpliwie:
- Enterol 250 (Saccharomyces boulardii) – lek przeznaczony dla dzieci już od 1 miesiąca życia, pozwalający odbudować się fizjologicznej florze bakteryjnej nabłonka jelitowego, dostępny w formie kapsułek i saszetek,
- Dicoflor (Lactobacillus rhamnosus GG) – suplement diety wskazany dla dzieci już od pierwszych dni życia, stanowiący uzupełnienie fizjologicznej flory bakteryjnej jelit, dostępny w postaci łatwych do aplikacji, bezsmakowych kropli.
Biegunka u dzieci Smekta (diosmektyt)
Według aktualnych wytycznych na biegunkę u dzieci możemy podawać opisane wcześniej szczepy probiotyczne lub smektę. Nigdy razem w tym samym czasie, a z co najmniej 2 godzinnym odstępem, gdyż diosmektyt zniesie działanie żywych kultur bakteryjnych, czy innych preparatów.
Smekta działa wielokierunkowo i podawana powinna być właśnie w przypadku rozwolnienia, a nie jak wiele osób sądzi – wymiotów. Substancja czynna, czyli diosmektyt powleka błonę śluzową przewodu pokarmowego, zwiększa wytrzymałość śluzu na uszkodzenia mechaniczne oraz jego działanie ochronne. Wykazuje działanie adsorpcyjne, wiąże substancje toksyczne, wirusy, bakterie. Dodatkowo nie spowalnia pasażu jelitowego, więc to co zostało zaadsorbowane może zostać szybko usunięte z przewodu pokarmowego. Dzięki temu podanie smekty skraca czas trwania biegunki i szybko zmniejsza ilość wypróżnień. Co ważne można podawać ten preparat już u dzieci poniżej 1 roku życia przez 2 – 3 dni bez konsultacji z lekarzem.
Biegunka u dzieci nifuroksazyd
Uzasadnione zastosowanie nifuroksazydu ma miejsce jedynie w przypadku biegunek o podłożu bakteryjnym. Substancja ta bowiem hamuje enzymy bakteryjne i spowalnia syntezę białek bakteryjnych. Niszczy tylko drobnoustroje odpowiedzialne za wywołanie dysfunkcji przewodu pokarmowego, nie zabijając przy tym szczepów fizjologicznych. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego do krwioobiegu, więc pozbawiony jest działania ogólnego. Bez konsultacji lekarskiej lek ten może być stosowany u dzieci powyżej 6 roku życia, ale nie dłużej niż 3 dni.
W związku z tym, że u dzieci główną przyczyną rozwolnienia są wirusy, warto zatem skonsultować się z pediatrą przed podjęciem decyzji o zastosowaniu nifuroksazydu u naszej pociechy.
Jak zatrzymać biegunkę u dzieci?
Odpowiedź na to pytanie niewątpliwie chciałby znać każdy rodzic zmagający się z biegunką u malucha. Musimy jednak pamiętać, że ogromnym błędem w sztuce jest zatrzymywanie biegunki! Samodzielnie w warunkach domowych możemy jedynie skrócić czas jej trwania przez zastosowanie wyżej opisanych preparatów. Częste oddawanie luźnych stolców, to tak naprawdę w wielu przypadkach sposób na oczyszczenie się jelit z toksyn, patologicznych bakterii i wirusów. W momencie zablokowania tego procesu wszystkie patogeny zostaną w przewodzie pokarmowym, co może prowadzić do powikłań.
Biegunka u dzieci Stoperan
Loperamid, czyli substancja czynna zawarta w Stoperanie, to opioid humujący perystaltykę jelit. W bardzo szybki sposób zmniejsza ilość wypróżnień po przez wydłużenie pasażu jelitowego. Możliwy u zastosowania u dzieci od 6 roku życia, ale jedynie w uzasadnionych przypadkach.
Biegunka u dzieci węgiel
Carbo medicinalis, czyli węgiel leczniczy, wykazuje bardzo silne własności adsorpcyjne oraz zapierające. Wyściela błonę śluzową przewodu pokarmowego i chroni ją przed szkodliwym wpływem patogenów, ale nie działa selektywnie w obrębie jelit. Należy spożyć bardzo duże ilości węgla, żeby uzyskać efekt zatrzymania biegunki – 1,25 g przyjmowane kilka razy na dobę dla dzieci poniżej 12 roku życia. Jednak stosowanie dużych ilości tej substancji leczniczej może wywołać wymioty, a wtedy pojawia się ryzyko przedostania się węgla do dróg oddechowych dziecka.
Ze względu na wysokie ryzyko działań niepożądanych oraz niskie korzyści kliniczne, według obecnych wytycznych, nie zaleca się stosowania węgla oraz loperamidu w celu zatrzymania biegunki u dzieci.
Podsumowanie
Musimy pamiętać, że odpowiednie oraz szybkie nawodnienie małego pacjenta podczas biegunki jest najważniejsze i może uchronić nas przed wizytą u lekarza czy w szpitalu. Natomiast, żeby uniknąć tego typu infekcji powinniśmy przestrzegać zasad higieny, czyli myć często ręce swoje i malucha, a także zwracać uwagę na warunki w jakich przygotowywane i spożywane są posiłki. Warto też od czasu do czasu zastosować profilaktycznie u dziecka probiotyki, które wzmocnią naturalną barierę fizjologiczną nabłonka jelitowego. Można również rozważyć szczepienie przeciw rotawirusom, które są najczęstszą przyczyną ostrych biegunek u najmłodszych. Takie szczepienie, chociaż nie jest tanie, zmniejsza ryzyko występowania nieżytów żołądkowo – jelitowych oraz konieczność hospitalizacji.
