Szczekający kaszel i świst krtaniowy u dziecka to charakterystyczne objawy występujące przy ostrym podgłośniowym zapaleniu krtani. Jakie inne rodzaje zapalenia krtani mogą rozwinąć się u małych pacjentów? Jak leczyć zapalenie krtani u dzieci? Jak długo mogą utrzymywać się objawy choroby i w jaki sposób zapobiegać jej nawrotom?
Spis treści:
- Budowa krtani u dziecka
- Wrażliwa i skłonna do stanów zapalnych krtań dziecka
- Rodzaje zapalenia krtani u dzieci
- Przyczyny zapalenia krtani u małych dzieci
- Zapalenie krtani u dzieci – objawy
- Leczenie zapalenia krtani u dziecka
- Pierwsza pomoc przy dusznościach związanych z podgłośniowym zapaleniem krtani u dziecka
- Dlaczego dzieci przechodzą gorzej zapalenie krtani niż dorośli?
- Domowe sposoby na zapalenie krtani u dziecka
- Zapalenie krtani u dziecka - ile trwa?
- Powikłania zapalenia krtani u dziecka
- Nawracające zapalenie krtani u dziecka - jak mu zapobiegać?
Budowa krtani u dziecka
U dzieci, krtań ma nieco odmienną budowę i położenie niż u osób dorosłych. Wiąże się to z większą skłonnością do rozwoju stanu zapalnego krtani u maluchów. Puszka krtani u dziecka umiejscowiona jest wyżej niż u dorosłych. Niekorzystna jest też proporcja między światłem krtani a rozmiarami ciała - u dzieci krtań jest węższa. Nagłośnia u małych pacjentów jest też dłuższa i przebiera kształt rynienki. Płytki budujące chrząstkę tarczowatą tworzą kąt rozwarty (u dorosłych jest to kąt ostry). Tkanka podśluzowa krtani u dziecka również ma inną strukturę - jest luźniejsza, a do tego zawiera dużo naczyń limfatycznych i naczyń krwionośnych. Różnice w budowie anatomicznej układu oddechowego dziecka i dorosłego dotyczą nie tylko krtani, ale również innych części dróg oddechowych. Wszystkie te czynniki powodują, że mali pacjenci są bardziej podatni na rozwój infekcji i może mieć ona poważniejszy przebieg niż u osób dorosłych.
Wrażliwa i skłonna do stanów zapalnych krtań dziecka
Wyżej umiejscowiona puszka krtani u dziecka powoduje, że narząd ten jest bardziej podatny na oziębienie podczas oddychania. Węższa krtań skutkuje wyższym ryzykiem duszności i zaburzeń oddychania, które mogą wystąpić kiedy pojawia się obrzęk błony śluzowej. Łatwiej dochodzi wówczas do zwężenia światła dróg oddechowych. Obecność luźnej tkanki łącznej z dużą ilością naczyń również sprzyja pojawieniu się obrzęku. Większa wrażliwość na rozwój stanu zapalnego krtani u dziecka może wynikać również ze stosunkowo większej ilości szybkokurczliwych włókien mięśniowych w obrębie krtani do ilości włókien wolnokurczliwych.
Na wyższe ryzyko
zapalenia krtani u dziecka wpływa też niedojrzałość systemu immunologicznego. Układ odpornościowy rozwija się intensywnie w ciągu pierwszych lat życia, w którym to okresie nie jest jeszcze w stanie w pełni efektywnie bronić organizmu przed chorobotwórczymi wirusami i bakteriami.
Rodzaje zapalenia krtani u dzieci
U dzieci najczęściej rozwija się ostre zapalenie krtani. Stan zapalny może toczyć się w obrębie całej krtani lub wybranego jej obszaru. W większości przypadków, zapalenie krtani dotyczy najwęższej części tego narządu - podgłośni. Rozwija się ostre podgłośniowe zapalenie krtani, które występuje zazwyczaj u dzieci między 1. a 3. rokiem życia. Znacznie rzadziej dochodzi do rozwoju stanu zapalnego w obrębie górnej części krtani - nagłośni. Mówimy wówczas o nagłośniowym zapaleniu krtani u dziecka, które pojawia się głównie u pacjentów miedzy 2. a 7. rokiem życia. Choroba ta dotyczy przede wszystkim dzieci, które nie zostały poddane szczepieniu przeciwko zakażeniom wywoływanym przez Haemophilus influenzae. Bakteria ta jest bowiem główną przyczyną nagłośniowego zapalenia krtani.
U dzieci, podobnie jak u dorosłych, może rozwinąć się nie tylko ostre zapalenie krtani, ale również przewlekłe zapalenie krtani.
Przewlekły stan zapalny błony śluzowej krtani u dziecka występuje jednak znacznie rzadziej niż u osób dorosłych.
Zapalenie krtani u dziecka najczęściej ma charakter ostry. Podgłośniowe zapalenie krtani powodowane jest przez wirusy i utrzymuje się najczęściej nie dłużej niż kilka dni. Ostre zapalenie nagłośni ma natomiast podłoże bakteryjne. Rozwija się zazwyczaj gwałtownie i może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem.
Przyczyny zapalenia krtani u małych dzieci
Ostre zapalenie krtani ma najczęściej przyczynę infekcyjną. Za rozwój podgłośniowego zapalenia krtani odpowiadają wirusy. Są to głównie wirusy paragrypy (typu 1 i 2), rzadziej wirus RSV i wirus grypy, a sporadycznie również wirus odry. U małych dzieci czasami dochodzi do rozwoju nadkażenia bakteryjnego. Jest ono wywoływane przede wszystkim przez takie bakterie jak Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae i Streptococcus pyogenes. Rzadziej za rozwój nadkażenia bakteryjnego odpowiadają inne patogeny.
Zapalenie nagłośni wywoływane jest zazwyczaj przez
Haemophilus influenzae. Dawniej, nagłośniowe zapalenie krtani rozwijało się częściej. Po wprowadzeniu szczepień przeciwko zakażeniom wywoływanym przez tę bakterię, ilość zachorowań znacznie spadła. Obecnie, dotyczą one głównie dzieci, które nie zostały zaszczepione przeciwko tym patogenom.
Jak zostało już wspomniane, u dzieci zapalenie krtani może mieć też charakter przewlekły. Utrzymujący się przez dłuższy czas stan zapalny błony śluzowej może wynikać z długotrwałego narażenia na dym papierosowy lub inne
czynniki drażniące (np. szkodliwe opary), przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych lub nawracających infekcji górnych dróg oddechowych. Częste przeciążanie głosu podczas krzyczenia lub śpiewania również może prowadzić do rozwoju przewlekłego zapalenia krtani.
Zapalenie krtani u dzieci – objawy
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani u dziecka rozwija się zazwyczaj nagle, a objawy nierzadko pojawiają się w nocy lub nad ranem. Występujące dolegliwości mogą mieć różne nasilenie. Czasami, są one poprzedzone infekcją górnych dróg oddechowych. Objawy podgłośniowego zapalenia krtani to:
- szczekający kaszel - charakterystyczny objaw, który pojawia się głównie u małych dzieci. U nastolatków występuje rzadziej. Czasami określany jest też jako kaszel krtaniowy,
- głośne oddychanie - ze względu na zwężenie dróg oddechowych dziecku jest trudniej nabrać powietrze. Pojawić może się też stridor - świst krtaniowy podczas wdechu,
- trudności z oddychaniem - w poważniejszych przypadkach można zauważyć poruszanie się skrzydełek nosa, wciąganie międzyżebrzy lub zapadanie dołka jarzmowego nad mostkiem,
- chrypka,
- ból gardła - u małych dzieci objaw ten zazwyczaj nie występuje. Starsze dzieci mogą narzekać na dolegliwości ze strony gardła, jednak najczęściej nie jest to silny ból gardła, lecz łagodny - błona śluzowa gardła może ulec przesuszeniu,
- stan podgorączkowy lub gorączka - u części małych pacjentów temperatura ciała jest prawidłowa.
Ostre podgłośniowe zapalenie krtani jest chorobą samoograniczającą się.
Objawy zapalenia krtani mogą stopniowo się nasilać przez pierwsze 2-3 dni, a następnie ustępować. Szybkie wprowadzenie leczenia przyspiesza zmniejszanie się dolegliwości. Jeśli choroba nie jest leczona, symptomy mogą utrzymywać się ok. 7-10 dni.
Nadgłośniowe zapalenie krtani ma bardziej dynamiczny przebieg i w krótkim czasie może prowadzić do niewydolności oddechowej. Jednym z pierwszych objawów najczęściej jest ból gardła, krztuszenie się i gorączka. W następnej kolejności pojawia się duszność. Może mieć ona różne nasilenie. Jeśli choroba ma łagodny przebieg, zauważyć można jedynie zwiększoną częstość oddechów.
Narastająca duszność objawia się wciąganiem międzyżebrzy, zapadaniem się dołka nad mostkiem czy chociażby zasinieniem skóry. Stan dziecka może się szybko pogarszać. Przy ostrym zapaleniu nagłośni kaszel szczekający nie występuje, ale pojawia się świst krtaniowy, który zazwyczaj ulega nasileniu podczas płaczu lub po położeniu się na wznak na plecach.
Ostre zapalenie nagłośni to stan zagrożenia zdrowia i życia.
Przewlekłe zapalenie krtani u dziecka może powodować takie objawy jak:
- poranna chrypka,
- chrząkanie,
- mokry kaszel - pacjent próbuje odkrztusić wydzielinę pojawiającą się w obrębie kratni,
- uczucie ciała obcego w krtani i gardle,
- zmiana głosu.
Objawy zapalenia krtani o charakterze przewlekłym rozwijają się stopniowo. Nie zawsze u jednego pacjenta występują wszystkie wymienione dolegliwości.
Występujące u dziecka objawy charakterystyczne dla podgłośniowego zapalenia krtani to szczekający kaszel i stridor - obrzęk krtani utrudnia prawidłowe oddychanie, w związku z czym pojawić się może świst podczas wdechu.
Leczenie zapalenia krtani u dziecka
Jak leczyć zapalenie krtani u dziecka? Ze względu na fakt, że wyróżniamy kilka rodzajów zapaleń krtani, ich leczenie przebiega inaczej. Ostre podgłośniowe zapalenie krtani ma podłoże wirusowe. Podstawą jest więc leczenie objawowe. Największe znaczenie w leczeniu ostrego podgłośniowego zapalenia krtani u dziecka mają glikokortykosteroidy. Mogą być one podane wziewnie, doustnie, a w ciężkich przypadkach również dożylnie. Glikokortykosteroidy działają silnie przeciwzapalnie. Podanie ich drogą wziewną umożliwia bezpośrednie dotarcie leku do miejsca objętego stanem zapalnym, a do tego obarczone jest znacznie mniejszym ryzykiem działań niepożądanych niż w przypadku podania tych leków doustnie. U pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby zaleca się też nebulizację z adrenaliny, a przy niskiej saturacji również podanie tlenu.
Jeśli ostre podgłośniowe zapalenie krtani przebiega z gorączką, można podać dziecku lek z ibuprofenem (np. Nurofen dla dzieci Forte, Ibum Forte, Ibuprom dla dzieci Forte) lub paracetamolem (np. Pedicetamol, Apap dla dzieci Forte). W początkowym okresie leczenia, ibuprofen może szybciej i skuteczniej obniżyć temperaturę ciała niż paracetamol.
Ostre zapalenie krtani u dziecka wymaga też regularnego nawadniania organizmu. Warto starać się zadbać o komfort małego pacjenta - u dziecka wystraszonego, płaczącego lub pobudzonego objawy zapalenia krtani mają większe nasilenie.
Nie wykazano, aby leki wykrztuśne i przeciwkaszlowe były skuteczne w leczeniu ostrego zapalenia krtani u dziecka.
Dzieci z zapaleniem nagłośni, ze względu na ryzyko niewydolności oddechowej, najczęściej leczone są w szpitalu. Podstawowym elementem leczenia jest utrzymanie drożności dróg oddechowych. Nagłośniowe zapalenie krtani u dziecka jest chorobą wywoływaną przez bakterie. Z tego względu, w terapii często wykorzystuje się antybiotyki - podaje się je głównie drogą dożylną. Glikokortykosteroidy nie mają w tym przypadku tak istotnego znaczenia jak w leczeniu ostrego podgłośniowego zapalenia krtani.
Przewlekłe zapalenie krtani u dziecka należy leczyć przyczynowo, unikając narażenia na czynniki drażniące, będące przyczyną pojawiających się objawów. Występującą chrypkę lub drapanie w gardle można łagodzić przy pomocy preparatów nawilżających i łagodzących.
Zapalenie krtani u dziecka - kiedy do lekarza?
Zauważając u dziecka wymienione wyżej objawy choroby (wszystkie lub część z nich) zawsze wskazana jest wizyta u lekarza. Rodzic samodzielnie nie rozpozna podgłośniowego lub nagłośniowego zapalenia krtani. Poza tym, glikokortykosteroidy wykorzystywane w leczeniu podgłośniowego zapalenia krtani u dziecka dostępne są jedynie na podstawie recepty. Lekarz, po zbadaniu dziecka i przeprowadzeniu wywiadu, najczęściej jest w stanie prawidłowo rozpoznać chorobę, bez konieczności przeprowadzania dodatkowych badań. Pojawiające się objawy zapalenia krtani są zazwyczaj wystarczająco charakterystyczne.
Niewydolność oddechowa, do której może dojść w przebiegu zapalenia nagłośni, wymaga szybkiego udzielenia dziecku odpowiedniej pomocy. Pamiętajmy o tym, że stan dziecka cierpiącego na ostre zapalenie nagłośni może bardzo szybko się pogarszać. Zachodzi ryzyko zamknięcia dróg oddechowych, co uniemożliwia oddychanie. Zauważając problemy z oddychaniem u dziecka, należy szybko udać się po pomoc medyczną lub wezwać pogotowie ratunkowe.
Pierwsza pomoc przy dusznościach związanych z podgłośniowym zapaleniem krtani u dziecka
Napad duszności u dziecka wymaga wezwania pomocy medycznej. W oczekiwaniu na nią, warto zadbać o komfort dziecka. Powinno ono przyjąć pozycję, która jest dla niego najwygodniejsza. Opiekun może starać się je uspokoić (sam też musi być spokojny i opanowany, aby dodatkowo nie wystraszyć dziecka), ponieważ im bardziej pobudzone jest dziecko oraz im intensywniej płacze, tym może mieć większą trudność z oddychaniem. Dobrze byłoby przenieść dziecko do pomieszczenia, w którym powietrza jest chłodne i nawilżone. Można do tego celu użyć też wentylatora lub nawilżacza powietrza. Chłód obkurcza naczynia krwionośne i zmniejsza obrzęk krtani, dzięki czemu może złagodzić nieco pojawiającą się duszność.
Dlaczego dzieci przechodzą gorzej zapalenie krtani niż dorośli?
Występujące u dziecka objawy zapalenia krtani często mają większe nasilenie niż u osób dorosłych. Choroba ma zazwyczaj też bardziej dynamiczny przebieg. Główną przyczyną tego stanu jest odmienna budowa krtani u dziecka. Światło krtani jest węższe, w związku z czym już nawet niewielki obrzęk błony śluzowej może sprowokować napad duszności. U dzieci częściej dochodzi więc do zaburzeń oddychania oraz rozwoju niewydolności oddechowej.
Domowe sposoby na zapalenie krtani u dziecka
Domowe sposoby łagodzące objawy zapalenia krtani u dziecka to przede wszystkim zadbanie o komfort małego pacjenta i nawadnianie jego organizmu. Czasami, w celu zmniejszenia pojawiających się dolegliwości zalecane są inhalacje z soli fizjologicznej. Nie udowodniono jednak, aby takie działanie miało korzystny wpływ na przebieg infekcji. Mimo tego, część pacjentów odczuwa po inhalacji chwilowe uśmierzenie takich objawów jak uczucie suchości i drapania w gardle lub chrypka. Jeśli więc inhalacje poprawiają komfort pacjenta, można z nich korzystać. O zaletach nebulizacji przeczytacie w artykule:Inhalacje – co leczą, jak działają? Jak wybrać inhalator?. Obecnie, najczęściej rekomendowane są inhalatory siateczkowe, które zapewniają wysoką efektywność i krótki czas inhalacji. Korzystanie ze specjalistycznego sprzętu do inhalacji jest znacznie lepszym rozwiązaniem niż wykonywanie inhalacji nad pojemnikiem z gorącą wodą. Zachodzi bowiem wówczas ryzyko oparzenia skóry, które jest szczególnie wysokie właśnie w przypadku dzieci.
Lecząc
zapalenie krtani u dziecka, można zadbać również o nawilżanie powietrza w pokoju, w którym przebywa mały pacjent. Dobrze jest też często wietrzyć pomieszczenie. W okresie jesienno-zimowym i wiosennym, w którym to najczęściej dochodzi do rozwoju infekcji dróg oddechowych, dobrze byłoby często otwierać okna (w okresach gdy zanieczyszczenie powietrza nie jest duże), aby do pokoju napływało chłodne, świeże powietrze.
Zapalenie krtani u dzieci leczone jest przede wszystkim farmakologicznie. Domowe sposoby, takie jak dbanie o komfort małego pacjenta oraz nawilżanie i schładzanie powietrza, mogą stanowić wartościowe dopełnienie leczenia i poprawić samopoczucie chorego.
Zapalenie krtani u dziecka - ile trwa?
Podgłośniowe ostre zapalenie krtani, jak zostało już wspomniane, to infekcja wirusowa, ustępująca najczęściej w ciągu kilku dni. Objawy rzadko utrzymują się dłużej niż tydzień. Nawet jeśli choroba nie jest leczona, dolegliwości zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni. Wprowadzenie jednak odpowiedniego leczenia zmniejsza objawy zapalenia krtani u dzieci i poprawia ich komfort życia.
Ostre zapalenie nagłośni u dziecka również nie trwa długo. Symptomy choroby mogą utrzymywać się od kilku dni do 3 tygodni. Mali pacjenci, którzy najczęściej wymagają hospitalizacji, zazwyczaj spędzają w szpitalu ok. 5 dni. Przewlekłe zapalenie krtani może natomiast utrzymywać się znacznie dłużej niż 3 tygodnie. Jeśli chory ma stały kontakt z czynnikiem drażniącym, objawy zapalenia krtani mogą naprzemiennie nasilać się i słabnąć przez długi okres czasu.
Powikłania zapalenia krtani u dziecka
Ostre zapalenie krtani u dziecka rzadko powoduje powikłania. Wśród najczęstszych z nich znajdują się infekcje w obrębie innych części dróg oddechowych, np. zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie tchawicy, a rzadziej również zapalenie ucha środkowego. Infekcja wirusowa może szerzyć się bowiem na okoliczne tkanki, prowadząc do rozwoju w ich obrębie stanu zapalnego. Mimo iż podgłośniowe ostre zapalenie krtani u dziecka ma podłoże wirusowe, może dojść również do nadkażenia bakteryjnego.
Jeśli chodzi o zapalenie nagłośni, możliwym powikłaniem, oprócz infekcji dolnych dróg oddechowych, jest sepsa. Należy również pamiętać, że zapalenie nagłośni jest chorobą, która niesie ryzyko utraty drożności dróg oddechowych i rozwoju
niewydolności oddechowej. Jest to stan zagrożenia życia - bez szybkiego udzielenia małemu pacjentowi odpowiedniej pomocy, może zakończyć się zgonem.
Przewlekłe zapalenie krtani u dziecka, w dłuższej perspektywie, może być dość uciążliwe dla chorego. Utrzymująca się chrypka, chrząkanie i kaszel mogą negatywnie odbijać się na samopoczuciu pacjenta. Możliwym powikłaniem jest też rozwój guzków głosowych, czyli guzków na fałdach głosowych umiejscowionych w krtani.
Przewlekłe zapalenie krtani może też prowadzić do pojawienia się polipów na strunach głosowych.
Nawracające zapalenie krtani u dziecka - jak mu zapobiegać?
Ostre zapalenie krtani, które rozwija się raz lub dwa razy w sezonie, najczęściej nie powinno budzić niepokoju. U dzieci, układ odpornościowy intensywnie rozwija się w ciągu pierwszych lat życia. W tym okresie organizm nie jest jeszcze w stanie w pełni efektywnie zwalczać chorobotwórczych wirusów i bakterii. W związku z tym, u małych pacjentów częściej rozwijają się różnorodne infekcje dróg oddechowych. Ze względu natomiast na budowę i położenie krtani u dzieci, jedną z typowych chorób występujących u tej grupy pacjentów jest omawiane zapalenie krtani. O ile infekcje mają łagodny przebieg, najczęściej nie są żadnym odstępstwem od normy.
Głębszej diagnostyki może wymagać natomiast nawracające zapalenie krtani u dziecka, które diagnozowane jest co kilka tygodni. W takim przypadku, najczęściej konieczna jest konsultacja u specjalisty. Czasami, nawracające
objawy zapalenia krtani u dzieci mogą być wynikiem wad rozwojowych. Powtarzające się więc regularnie infekcje krtani wymagają głębszego przyjrzenia się problemowi i poszukania jego przyczyny.
Jak zapobiegać ostremu zapaleniu krtani? Infekcji krtani nie zawsze uda się zapobiec. Istnieje jednak kilka sposobów, które pomagają zmniejszyć ryzyko rozwoju ostrej lub przewlekłej choroby krtani:
- unikaj kontaktu z osobami chorującymi na schorzenia dróg oddechowych - w większości przypadków ostre zapalenie krtani powodowane jest przez wirusy, które z łatwością rozprzestrzeniają się między kolejnymi osobami głównie drogą kropelkową,
- wspieraj odporność dziecka - im silniejszy jest układ odpornościowy, tym lepiej radzi sobie z każdą infekcją, również z zapaleniem krtani. Aby wspierać odporność u dziecka, warto zwrócić uwagę na zbilansowany, zdrowy sposób odżywiania się, odpowiednią ilość i jakość snu, regularną aktywność fizyczną i zdrowie psychiczne, które również wpływa na odporność,
- unikaj palenia papierosów - dzieci narażone na kontakt z dymem papierosowym częściej chorują na różne schorzenia w obrębie dróg oddechowych. Są też bardziej narażone na przewlekłe zapalenie krtani,
- staraj się wpajać dziecku nawyki higieniczne - częste mycie rąk pozwala ograniczyć rozprzestrzenianie się infekcji.
Zapalenie krtani to częsta choroba wieku dziecięcego, której przebieg może być łagodny, umiarkowany lub ciężki. Podgłośniowe zapalenie krtani u większości dzieci ma charakter samoograniczający się i ustępuje w ciągu kilku dni. Nagłośniowe zapalenie krtani jest znacznie bardziej niebezpieczne, ale jednocześnie występuje raczej sporadycznie. Groźnym objawem stanu zapalnego jest obrzęk krtani, który może prowadzić do zwężenia światła dróg oddechowych i problemów z oddychaniem. Szybkie wdrożenie leczenia przywraca prawidłową drożność dróg oddechowych oraz łagodzi inne występujące symptomy choroby. Zauważając u
dziecka objawy, które mogą sugerować zapalenie krtani, zawsze warto zgłosić się do lekarza, który weźmie pod uwagę również inne choroby mogące powodować podobne objawy oraz zleci odpowiednie leki.
Bibliografia:
- Suárez-Quintanilla J., Fernández Cabrera A., Sharma S. Anatomy, Head and Neck: Larynx. [Updated 2022 Sep 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023, available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538202/
- Bielecki I. Zygan Ł., Krzemień-Gabriel A. Ciała obce krtani i dolnych dróg oddechowych u dzieci. Chirurgia Polska 2003, 5, 1, 35-45
- Sybilski A.J. Pseudokrup - ostre zapalenie krtani. Alergoprofil 2022. 18, 1, 8-13
- Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Pod redakcją Hryniewicz W., Albrechta P., Radzikowskiego A. Narodowy Instytut Leków, Warszawa 2017, 93-98
- Zieliński R., Zakrzewska A. Ostre infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci - podział morfologiczny, diagnostyka i terapia. Forum Medycyny Rodzinnej 2010, tom 4, nr 5, 366-371
- Emeryk A. Ostre infekcje krtani, czyli jednostki chorobowe z kręgu zespołu krupu u dzieci. Alergoprofil 2017, 13, 4, 131-134
- Ślączka K., Zawadzka-Głos L. Stany zagrożenia życia w ostrych zapaleniach krtani u dzieci - ocena epidemiologii i postępowania. Nowa Pediatria 2014, 1, 8-14
