W przypadku dzieci - zapobiega pojawieniu się krwawień. U dorosłych ma chronić przed osteoporozą i chorobami układu krążenia. Czy rzeczywiście tak działa? Z czym wiąże się niedobór witaminy K i w jakich pokarmach ją znajdziemy?
Spis treści:
- Witamina K - na co?
- Witamina K - gdzie występuje?
- W czym jest witamina K i kto powinien ją przyjmować?
Witamina K - na co?
Witaminą tą określamy nie jedną, lecz kilka substancji o podobnej budowie chemicznej. Znajdziemy tu m.in. takie związki jak witamina K1 (filochinon) i witamina K2 (menachinon). Jedną z ich podstawowych ról w organizmie jest udział w procesie krzepnięcia krwi. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, witaminę K zaleca się podawać każdemu zdrowemu noworodkowi. Dzieci rodzą się z niskim poziomem tej substancji, głównie ze względu na jej słabą przenikalność przez łożysko. Grozi to niebezpiecznymi krwawieniami, najczęściej do mózgu lub jelit. Domięśniowe, jednorazowe podanie leku dziecku po urodzeniu, skutecznie zapobiega krwawieniu, wynikającemu z niedoboru witaminy K. Witamina D K dla dzieci nie jest potrzebna w późniejszym okresie życia. Jedyną witaminą, którą zaleca się stale podawać maluchom już od pierwszego miesiąca życia jest cholekalcyferol (wit.D).
Ważną rolą tytułowych witamin jest udział w metabolizmie tkanki kostnej. Są one jednym z czynników, warunkujących utrzymanie zdrowych, silnych kości.
Wiele białek, występujących w kościach, do utrzymania swoich funkcji potrzebuje właśnie tej substancji. Dzięki niej, proces mineralizacji kości może przebiegać prawidłowo. Uważa się również, że menachinon zapobiega odkładaniu się wapnia w ścianach naczyń krwionośnych.
Witamina K - gdzie występuje?
Produkty zawierające największe ilości filochinonu to:
- zielono liściaste warzywa - brokuły, szpinak, jarmuż, szparagi;
- oleje roślinne - olej sojowy, rzepakowy;
- winogrona, avocado, śliwki.
Źródła diety o wysokiej zawartości menachinonu to natomiast:
- natto - tradycyjna potrawa japońska;
- sery, przetwory mleczne powstałe na drodze fermentacji - masło, kefir;
- wątróbka, salami, wołowina.
Natto jest pokarmem, zawierającym szczególnie dużo menachinonu. Posiłek ten powstaje ze sfermentowanych nasion soi. Pewne ilości menachinonu są również wytwarzane w organizmie przez bakterie jelitowe. Ze względu jednak na ich niską wchłanialność w jelicie grubym, nie mają większego znaczenia dla zdrowia. Dobra rozpuszczalność w tłuszczach charakteryzująca grupę tych witamin powoduje, że znacznie lepiej przyswoją się z pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczów. Przy zdrowej, zbilansowanej diecie, niedobory witamin należą raczej do rzadkości.
W czym jest witamina K i kto powinien ją przyjmować?
Witamina ta powinna być podana dziecku po jego przyjściu na świat. Jednorazowe wstrzyknięcie leku zaspokoi zapotrzebowanie noworodka na tą substancję. Poziom tej substancji w organizmie dziecka karmionego piersią jest niższy niż w przypadku dzieci karmionych sztucznie. Mleko modyfikowane jest bowiem wzbogacone w ten składnik. Wprowadzanie stałych posiłków, zgodnie z zaleceniami dotyczącymi żywienia niemowląt, pozwoli zaspokoić zapotrzebowanie na tą substancję.
Niski poziom witamin zaobserwowano u chorych, u których dochodziło do złamań kości. Badania dotyczące jednak suplementowania tej substancji nie dały jak dotąd jednoznacznych wyników. Część z nich potwierdza korzystny wpływ stosowania preparatów z filochinonem lub menachinonem w celu zwiększenia gęstości mineralnej kości i zapobiegania ich złamaniom. Wiele wyników jest jednak sprzecznych z tymi obserwacjami. Badanie, przeprowadzone na grupie niespełna 7000 kobiet w okresie pomenopauzalnym potwierdziło znaczny wzrost gęstości mineralnej kości wśród tych kobiet, które cierpiały na osteoporozę. Nie ma jednak twardych dowodów naukowych, które potwierdzałyby korzystny wpływ stosowania preparatów z witaminą K w celu leczenia lub zapobiegania osteoporozie.
Suplementację witamin z grupy K można rozważyć u osób, które mają bardzo ubogą dietę lub stosują leki, ingerujące we wchłanianie lub metabolizm tej substancji. Są to m.in. leki przeciwzakrzepowe (pochodne kumaryny), niektóre środki przeciwnowotworowe i przeciwpadaczkowe. Osoby narażone na złamania mogą rozważyć z lekarzem potencjalne korzyści wynikające z suplementowania tej substancji. Warto również pamiętać o tym, że niedobory choć rzadkie, to są możliwe. Najczęściej wiążą się z takimi objawami jak większa skłonność do krwawienia, obfite miesiączki, zaburzenia w procesie tworzenia kości i pojawiające się złamania. Wśród zalecanych preparatów, najczęściej znajdziemy suplementy zawierające postać witaminy K2MK7. Wynika to z jej większej aktywności i jednocześnie skuteczności działania.
Preparaty z witaminą K mogą również wywoływać korzystny efekt u osób z chorobami serca, niewydolnością nerek, schorzeniami neurologicznymi i nowotworami. Potrzeba jednak jeszcze wielu badań, aby dokładnie zgłębić rolę tej substancji i zasadność jej suplementowania w zapobieganiu i leczeniu wymienionych chorób.
Bibliografia:
- Wit. K w zapobieganiu krwawień wynikających z jej niedoboru u noworodków - zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego.
- Hartley L., Clar C., Ghannam O., Flowers N., Stranges S., Rees K., Vitamin K for the primary prevention of cardiovascular disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 9. Art. No.: CD011148. DOI: 10.1002/14651858.CD011148.pub2.
- Kucharz E., Stajszczyk M., Kotulska A., Brzosko M., Leszczyński P., Pawlak-Buś K., Samburski W., Wiland P., Rola witaminy K2 w metabolizmie kości i innych procesach patofizjologicznych - znaczenie profilaktyczne i terapeutyczne, Veria Medica 2018, 2 (4), s. 345-358.
- Dubiel-Braszczok B., Kruszec-Żytniewska A., Kotyla P., Witamina K - kontrowersje, Veria Medica 2018, 2 (6), s. 560-564.
Uwaga, artykuł nie stanowi porady medycznej, ani opinii farmaceuty lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji pytającego. Uzyskane informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.
