W wielu miejscach w kraju sezonowo wzrasta stężenie szkodliwych pyłów zawieszonych w powietrzu. Jak łagodzić wpływ smogu na organizm – radzi ekspert allecco.pl.
Spis treści:
- Normy jakości powietrza
- Skutki smogu dla zdrowia
- Maski antysmogowe
- Preparaty łagodzące skutki smogu
Smog powstaje w wyniku zawieszenia gazów ze spalania węgla, spalin samochodowych i pochodzących z zakładów przemysłowych oraz pyłów we mgle. W Polsce od listopada do lutego mamy do czynienia ze smogiem klasycznym, inaczej zwanym kwaśnym lub londyńskim. Takiemu zjawisku dodatkowo sprzyjają brak wiatru, duża wilgotność, niekorzystne ukształtowanie terenu (dolina otoczona wzgórzami) oraz inwersja powietrza, kiedy to ciepłe masy unoszą się nad tymi chłodniejszymi. W miesiącach letnich, w dużych polskich miastach, pojawia się smog fotochemiczny. Do jego powstania niezbędna jest natomiast wysoka temperatura powietrza (30°C).
Normy jakości powietrza
Głównie w miastach coraz częściej pojawiają się informacje o stanie jakości powietrza. Mieszkańcy korzystają też z licznych aplikacji pozwalających określić zanieczyszczenie atmosfery w danej chwili w określonym miejscu. Bardzo ważna jest świadomość społeczeństwa, bo tylko dzięki odpowiedniemu podejściu można zabezpieczyć się przed skutkami smogu, a także ograniczyć jego szkodliwy wpływ na organizm.
W celu określenia stanu jakości powietrza powszechnie korzysta się z sześciostopniowej skali informującej o zawartości pyłów PM 10 oraz PM 2,5 w atmosferze. Niska zawartość tych składników oznacza poziom bardzo dobry, natomiast kiedy przekroczone jest stężenie PM 10 powyżej 200 µg/m3 oraz PM 2,5 powyżej 120 µg/m3 to jakość powietrza określana jest jako bardzo zła.
Kiedy zatem normy zawartości pyłów są zbyt wysokie, zaleca się ograniczenie przebywania na zewnątrz, a w przypadku niektórych grup (osoby starsze, chore, kobiety w ciąży, małe dzieci) spacer powinien być bezwzględnie unikany. Warto też dodać, że długotrwałe przebywanie w takiej atmosferze znacznie zwiększa ryzyko dysfunkcji w układzie oddechowym, sercowo – naczyniowym oraz immunologicznym. Dlatego w miarę możliwości należy dostosować się do warunków panujących na zewnątrz i wtedy, kiedy jest to zalecane, ograniczyć aktywność fizyczną na wolnym powietrzu oraz zaopatrzyć się w sprzęt pozwalający przefiltrować zanieczyszczenia (maska antysmogowa, oczyszczacze powietrza).
Skutki smogu dla zdrowia
WHO podaje, że zły stan powietrza odpowiada aż w 30 proc. za rozwój nowotworów. Ponadto nie można zapominać, że nawet krótkotrwała ekspozycja na smog, u osób w dobrej kondycji fizycznej, powoduje podrażnienie spojówek, krtani, tchawicy, pogorszenie samopoczucia, zmęczenie oraz obniżenie tolerancji wysiłku. Zanieczyszczenia uszkadzają też wiele struktur, w tym komórki układu nerwowego, a przy długotrwałym i natężonym narażeniu systemy naprawcze nie są w stanie radzić sobie z tego typu zagrożeniem. Dlatego do skutków zdrowotnych smogu zalicza się coraz częściej schorzenia neurologiczne, tj. chorobę Alzheimera, Parkinsona oraz stwardnienie rozsiane.
Jakie jeszcze konsekwencje niesie za sobą przebywanie z zapylonym środowisku i które grupy ludzi są szczególnie narażone na jego wpływ?
1. Zanieczyszczenie powietrza a układ oddechowy
Nie trudno domyślić się, że smog powoduje szereg schorzeń w obrębie układu oddechowego. Chodzi tutaj nie tylko o wzrost zachorowalności na raka gardła, krtani, przełyku, płuc czy zatok, ale przede wszystkim o upośledzenie funkcji oddechowych i rozwój Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc (POChP). Dla osób walczących z alergią bądź astmą zanieczyszczenie powietrza powoduje znaczne pogorszenie samopoczucia i zaostrzenie objawów choroby.
2. Wpływ na układ krwionośny
Małe cząsteczki pyłów, o średnicy 2,5 µm i mniejszej, mają zdolność przenikania do krwiobiegu, a w konsekwencji powodują rozwój choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia czy też arytmii. Smog wpływa na pogorszenie się stanu zdrowia u osób starszych, cierpiących także na inne choroby, nie tylko kardiologiczne, np. niewydolność serca, cukrzycę oraz otyłość.
3. Zagrożenie dla kobiet w ciąży oraz dzieci
Toksyczne składniki smogu mogą dostać się do płodu wraz z krwią matki. Wieloletnie badania pokazują, że dzieci kobiet, które w ciąży przebywały w zanieczyszczonej atmosferze, rodzą się z niższą masą urodzeniową, z mniejszym obwodem główki, ich pojemność płuc jest obniżona, są bardziej podatne na infekcje górnych dróg oddechowych oraz rozwój astmy, a co więcej mają też niższy iloraz inteligencji. Ta wyliczanka konsekwencji powinna dać przyszłym mamom do myślenia, aby bezwzględnie przestrzegały zaleceń i wychodziły z domu jedynie z maską antysmogową lub kiedy normy jakości powietrza na to pozwalają.
Dzieci to kolejna grupa, która jest bardziej narażona na negatywne skutki smogu. Nic dziwnego, skoro ich drogi oddechowe nie są jeszcze w pełni wykształcone, a tym samym bywają bardziej podatne na infekcje. Poza tym maluchy oddychają znacznie szybciej niż dorośli i wykonują tę czynność przez usta, nie zaś przez nos, który zawsze jest w stanie wyłapać większą ilość zanieczyszczeń. Dla dzieci skutki smogu są bardzo uciążliwe i objawiają się częstymi zachorowaniami w obrębie dróg oddechowych, ale także obniżoną odpornością.
Maski antysmogowe
Nazywane są też maskami przeciwpyłowymi. Ich wprowadzenie na rynek to próba radzenia sobie z oddychaniem w silnie zanieczyszczonym środowisku. Nie zapewniają one jednak stuprocentowej ochrony przed smogiem, a raczej wyłapują jedynie część pyłów.
Aby maska mogła spełniać swoją rolę, musi dobrze przylegać do twarzy oraz być wyposażona w dobrej jakości filtry, które to należy zmieniać odpowiednio często. Zakładając maskę przeciwpyłową trzeba liczyć się z tym, że może ona ulegać zawilgoceniu, a oddychanie w niej będzie nieco utrudnione. Nie ma na tą chwilę innej alternatywy, więc jeśli chce się przebywać na zewnątrz w mocno zanieczyszczonym środowisku, lepsze będzie takie rozwiązanie niż żadne.
Preparaty łagodzące skutki smogu
Aby zabezpieczyć się przed wpływem wysokiego zapylenia powietrza sięgamy po maski antysmogowe lub uruchamiamy oczyszczacze powietrza, które filtrują zanieczyszczenia w pomieszczeniach. Co jednak w przypadku, kiedy nie mamy takiej możliwości? Należy łagodzić podrażnienia wynikające niemal z codziennej ekspozycji na szkodliwe substancje zawarte w atmosferze. Co robić:
- podrażnione oczy – po powrocie do domu warto zastosować sól fizjologiczną, a następnie zaaplikować krople na podrażnione oczy, najlepiej takie bez substancji konserwujących, które to mogłyby dodatkowo potęgować problem; przez cały sezon smogowy warto sięgać po nawilżające krople do oczu, stanowiące ochronę przed zanieczyszczeniami, np. Hylo – comod;
- nawilżanie i oczyszczanie dróg oddechowych za pomocą inhalacji – kiedy w okresie zwiększonego zapylenia powietrza borykamy się z kaszlem, chrypką, podrażnieniem dróg oddechowych, ale także często nawracającymi infekcjami, warto nawet kilka razy dziennie wykonać inhalację z soli fizjologicznej; zastosowanie nebulizatora nie tylko oczyści i nawilży drogi oddechowe, ale także zatrzyma rozwój infekcji oraz ułatwi funkcjonowanie w mocno zanieczyszczonym środowisku;
- płukanie nosa i zatok – przebywając w zanieczyszczonym środowisku bardzo dużo pyłów osadza się na śluzówce nosa oraz innych odcinkach górnych dróg oddechowych, dlatego warto codziennie stosować wodę morską do nosa lub zestawy do irygacji nosa i zatok, które to pozwolą oczyścić narażone obszary oraz ograniczą wnikanie szkodliwych substancji do dolnych odcinków dróg oddechowych, a tym samym do krwi;
- ochrona skóry – zanieczyszczenia wpływają również negatywnie na naszą skórę, ponieważ nie tylko narażają ją na rozwój licznych dermatoz (trądzik, egzema, alergie, itp.), ale przede wszystkim wywołują stres oksydacyjny, w wyniku którego staje się ona poszarzała, szorstka, podrażniona i znacznie szybciej ulega procesom starzenia; bardzo ważne jest sięganie po kremy nawilżające do cery wrażliwej i takie o silnym działaniu antyoksydacyjnym.
Zanim problem smogu zostanie rozwiązany na większą skalę, warto indywidualnie podejmować zarówno walkę ze smogiem (np. rezygnując z codziennego podróżowania do pracy samochodem), jak i chroniąc przed jego niekorzystnym wpływem siebie oraz najbliższych, sięgając po maski przeciwpyłowe, oczyszczacze powietrza i produkty z apteki, które są pomocne w neutralizowaniu podrażnień występujących na błonach śluzowych.
