Skóra niemowlaka w momencie przyjścia na świat jest jeszcze nie do końca dojrzała. Prawidłowa pielęgnacja wspiera jej naturalny rozwój i zapobiega uszkodzeniom. Jak pielęgnować skórę noworodka aby nie uszkodzić naskórka? Czego nie używać do pielęgnacji kikuta pępowinowego?
Spis treści:
- Pielęgnacja skóry noworodka
- Jak pielęgnować kikut pępowinowy?
- O czym pamiętać podczas kąpieli noworodka?
- Wybór odpowiednich produktów do pielęgnacji noworodka
- Ciemieniucha - jak się jej pozbyć?
- Pielęgnacja dłoni, stóp i paznokci dziecka
Pielęgnacja skóry noworodka
Skóra dziecka intensywnie rozwija się w ciągu pierwszych 2-3 lat życia. Po narodzinach, jest ona kilkukrotnie cieńsza w porównaniu ze skórą osoby dorosłej. Jeszcze większe różnice dotyczą wcześniaków. Skóra noworodka charakteryzuje się też większą przepuszczalnością i wyższym pH. Mniejsza ilość gruczołów potowych, które jeszcze nie pracują w pełni sprawnie, sprzyja przegrzaniu. Układ termoregulacji u noworodka nie jest jeszcze wystarczająco rozwinięty, co utrudnia adaptację do wysokich temperatur. Te czynniki pokazują jak łatwo można zaburzyć naturalny rozwój skóry w wyniku niewłaściwej pielęgnacji. Niedojrzała skóra dziecka jest bardzo podatna na przenikanie wielu substancji, zarówno leczniczych, jak i szkodliwych. Maluchy narażone są też na szybszą utratę wody przez skórę.
Jak wspierać prawidłowy rozwój skóry niemowlaka?
- odpowiednio ubierać dziecko - używać dobrej jakości, przewiewnych, przyjaznych skórze ubranek;
- odzież prać w delikatnych preparatach przeznaczonych dla niemowląt;
- używać kosmetyków dedykowanych małym dzieciom;
- w miarę możliwości, przy zmianie pieluszki wietrzyć skórę dziecka;
- chronić przed przegrzaniem unikając zbyt wysokiej temperatury w mieszkaniu i nakładania dziecku zbyt wielu warstw ubrań.
Jak pielęgnować kikut pępowinowy?
Obecnie zalecana jest tzw. "sucha pielęgnacja kikuta pępowinowego". Jeszcze kilka lat temu, standardem przy higienie kikuta było stosowanie alkoholu etylowego. Taki sposób pielęgnacji nie tylko jednak nie przyspieszał odpadnięcia kikuta, ale także prowadził do poparzeń i podrażnień. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami, jeśli kikut goi się prawidłowo, nie ma potrzeby stosowania żadnych preparatów odkażających. Wystarczy utrzymywać go w czystości, przemywając wodą z mydłem. W przypadku złych warunków domowych lub innych sytuacji, w których rośnie ryzyko rozwoju zakażenia, można zastosować preparat odkażający. Jedną z polecanych substancji jest oktenidyna, zawarta m.in. w preparacie Octenisept. Jest on bezpieczny dla noworodków, dobrze tolerowany i skuteczny. Do czasu zagojenia się pępka, pieluszkę lepiej delikatnie zawijać pod jego nasadą. Dzięki temu rana ma zapewniony dostęp powietrza i szybciej się goi. Można też stosować specjalne pieluszki z wycięciem w miejscu pępka. Kikut odpada najczęściej w ciągu 7-10 dni po narodzinach. Niepokój powinien się pojawić, jeśli w czasie pielęgnacji zauważymy zaczerwienienie i obrzęk u nasady kikuta, pojawi się gęsta, ropna wydzielina, nieprzyjemny zapach lub krwawienie. Są to objawy, które mogą świadczyć o zapaleniu pępka. Należy wówczas skontaktować się z pediatrą.
O czym pamiętać podczas kąpieli noworodka?
Mówiąc o pielęgnacji noworodka, nie sposób ominąć tematu związanego z kąpielą dziecka. Pierwsze kąpiel często odbywa się jeszcze w szpitalu. Osoba kąpiąca malucha powinna robić to krótko i delikatnie. Pierwszej kąpieli nie warto przyspieszać. Wraz z nią, zmywamy częściowo maź płodową ze skóry dziecka, która pełni ważną funkcję obronną. Po wyjściu ze szpitala, nie zaleca się kąpać niemowlaka codziennie. Wystarczy raz na kilka dni, w zależności od stanu skóry noworodka, a także warunków domowych i atmosferycznych. Kąpiel niemowlaka powinna być krótka (maksymalnie kilka minut) i przebiegać w spokojnej, miłej atmosferze. Można opowiadać maluszkowi o tym co się dzieje. Dzięki temu, dziecko poczuje się bezpiecznie i chętniej będzie z nami współpracować. Po kąpieli, należy delikatnie osuszyć skórę, przykładając do niej ręcznik, bez gwałtownego pocierania. Podczas suszenia, szczególną uwagę skupmy na zgięciach stawów i fałdkach, aby nie gromadziła się z nich woda. Kosmetyki stosowane do pielęgnacji noworodka podczas kąpieli powinny być bezpieczne i nie zaburzać naturalnego rozwoju naskórka. Należy korzystać z produktów dedykowanych niemowlakom. Kosmetyki dla osób dorosłych mogą nadmiernie wysuszać i podrażniać nie w pełni dojrzałą jeszcze skórę.
Wybór odpowiednich produktów do pielęgnacji noworodka
Pielęgnacja niemowlęcia w dużej mierze uzależniona jest od stanu skóry. Najczęściej nie ma potrzeby stosowania wielu kosmetyków. Nadmiar w tym przypadku może przynieść więcej szkody niż pożytku. Warto stosować jedynie te preparaty, które rzeczywiście są potrzebne. Jednym z niezbędnych kosmetyków do pielęgnacji noworodka jest maść lub krem zapobiegająca odparzeniom. Dobrze sprawdza się maść Bepanthen lub Linomag. Preparaty z tlenkiem cynku, takie jak np. Sudocrem, można zastosować kiedy zauważymy zaczerwienienie lub pęcherzyki na skórze. Częste, profilaktyczne korzystnie z tych środków może powodować przesuszenie skóry i jej podrażnienie.
W czym kąpać noworodka? Obecnie najczęściej zaleca się używanie emolientów. Delikatnie nawilżają i zmiękczają skórę. Pielęgnowanie noworodka z użyciem emolientów sprzyja dojrzewaniu bariery naskórkowej. Preparaty te uszczelniają naskórek, ograniczając utratę wody. Zmniejszają zaczerwienienie i uczucie świądu. Emolienty są szczególnie polecane do pielęgnacji noworodka ze skórą suchą i alergiczną. Dobrze sprawdzają się także w okresie jesienno-zimowym. Pod wpływem suchego powietrza w mieszkaniach, a także noszenia większej ilości warstw ubrań, u części dzieci można zaobserwować przesuszenie i swędzenie skóry. W takiej sytuacji, podczas kąpieli noworodka można zastosować właśnie emolient. Dokładnie natłuści skórę i złagodzi świąd. Pielęgnacja noworodków ze zdrową skórą nie wymaga ciągłego stosowania emolientów. Można z nich korzystać, ale nie przy każdej kąpieli. Takie maluchy można opłukać samą wodą, bez użycia dodatkowych środków. Nadmierne natłuszczanie skóry może przynieść odwrotny efekt, zatykając gruczoły łojowe. Jak we wszystkim, należy zachować umiar i zdrowy rozsądek. Emolienty używane do pielęgnacji noworodka mogą wspomóc proces dojrzewania naskórka, o ile są stosowane wtedy, gdy istnieje taka potrzeba. Do pielęgnacji maluszka można użyć takich preparatów jak Derma Eco Baby szampon/mydło do kąpieli lub kremowy żel do mycia Dermedic Emolient Baby.
Nie zawsze po kąpieli należy dodatkowo natłuszczać skórę dziecka. Wszystko zależy od aktualnego stanu skóry i jej potrzeb. Jeśli nie ma takiej konieczności, nie trzeba stosować preparatów nawilżających do ciała w codziennej pielęgnacji noworodka. Jeśli jednak skóra maluszka jest wyraźnie przesuszona, zaczerwienione lub swędząca, można zastosować preparat natłuszczający lub regenerujący. Ekologicznym składem i wysoką efektywnością wyróżnia się m.in. ziołowe masełko pielęgnacyjne Momme i krem pielęgnujący do twarzy i ciała Sylveco dla dzieci.
Ciemieniucha - jak się jej pozbyć?
Pielęgnacja noworodka w wielu przypadkach dotyczy również radzenia sobie z ciemieniuchą. Nadaktywność gruczołów łojowych w pierwszych miesiącach życia w połączeniu z niedojrzałością naskórka przyczynia się do nadmiernego rogowacenia komórek. Aby pozbyć się ciemieniuchy, należy przed kąpielą dokładnie wmasować oliwkę w główkę dziecka. Można to zrobić pół godziny - godzinę przed planowanym myciem. Podczas kąpieli zaleca się delikatne wyczesywanie rozmiękczonych łusek z użyciem miękkiej szczotki. Innym sposobem jest zastosowanie peelingu, powstałego po połączeniu płatków owsianych z wodą. Taką papką należy delikatnie smarować główkę noworodka na krótko przed kąpielą. Można również zastosować gotowe preparaty na ciemieniuchę - np. Mediderm Baby Olejek na ciemieniuchę. W walce z ciemieniuchą trzeba często uzbroić się w cierpliwość. U niektórych dzieci, w pierwszych miesiącach życia, może pojawić się ona ponownie.
Pielęgnacja dłoni, stóp i paznokci dziecka
Pielęgnacja paznokci u noworodka polega na ich regularnym skracaniu. Można w tym celu użyć specjalnych nożyczek lub cążków dla dzieci. Kąpiel, dodatkowo zmiękcza płytkę paznokci, co może ułatwiać ich obcięcie. Należy jednak pamiętać, aby nie obcinać paznokci zbyt krótko. Może to przyczyniać się do ich wrastania w skórę. Paznokcie u stóp zaleca się obcinać na prosto, natomiast u rąk - z delikatnym zaokrągleniem. Pielęgnacja noworodka w obrębie dłoni i stóp nie wymaga poza tym dodatkowych zabiegów. Przy zauważalnej suchości w tych obszarach można stosować preparaty nawilżające i regenerujące, wymienione wyżej. Może być to potrzebne szczególnie w okresie grzewczym. U dzieci ze zdrową skórą najczęściej nie ma potrzeby stosowania produktów natłuszczających do dłoni i stóp.
Pielęgnacja noworodka polega na wspieraniu naturalnego procesu dojrzewania skóry dziecka. Należy ją dostosować indywidualnie do potrzeb konkretnego malucha. W okresie zimowym warto dodatkowo pamiętać o kosmetyku chroniącym przed wiatrem i mrozem, a w lecie o kremie z filtrami przeciwsłonecznymi.
Bibliografia:
- Kamińska E., Pielęgnacja kikuta pępowinowego u noworodków, artykuł napisany dla Medycyna Praktyczna-Pediatria, dostęp w Internecie: https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/49021,pielegnacja-kikuta-pepowinowego-unoworodkow.
- Buczek A., Wcisło-Dziadecka D., Sierant K., Brzezińska-Wcisło L., Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry?, Post N Med 2018, XXXI(1A), s.49-54.
- Oranges T., Dini V., Romanelli M., Skin Physiology of the Neonate and Infant: Clinical Implications, Adv Wound Care (New Rochelle). 2015;4(10), s.587-595, doi:10.1089/wound.2015.0642.
