Nietrzymanie moczu jest dolegliwością sięgającą niepamiętnych czasów. Choroba ta poprzez przykry, uporczywy i postępujący charakter, powoduje lub jest przyczyną wielu nerwic. Osoby dotknięte tym schorzeniem czują się osamotnione w swojej chorobie, ukrywają dolegliwości nawet przed najbliższymi. Na szczęście jest wiele sposobów, aby radzić sobie z tym problemem. Na rynku jest wiele preparatów na nietrzymanie moczu tylko jak je wybrać? Jaki środek higieniczny będzie odpowiedni?
Spis treści:
- Nietrzymanie moczu – przyczyny
- Rodzaje nietrzymania moczu
- Nietrzymanie moczu w ciąży i po porodzie
- Diagnozowanie problemu nietrzymania moczu
- Jakie preparaty przy nietrzymaniu moczu?
- Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu?
Nietrzymanie moczu – przyczyny
Nietrzymanie moczu określa się jako mimowolne gubienie moczu (wyciekanie moczu z dolnych dróg moczowych), będące przyczyną trudności higienicznych prowadzących do problemów socjalnych. Oczywiście objawy te mogą być spowodowane wieloma przyczynami, występować łącznie, wiązać się z innymi dolegliwościami, zależeć od np. chorób kręgosłupa, stanu zapalnego pęcherza, spożywanych leków.
Różne opracowania podają, że występuje ono średnio u 8–20% kobiet w wieku 40–60 lat, które z innych powodów zgłaszają się po poradę do lekarza ogólnego oraz u mężczyzn po zabiegach resekcji gruczołu krokowego.
Bezpośrednią przyczyną nietrzymania moczu u kobiet jest utrata właściwego podparcia podstawy pęcherza moczowego i cewki moczowej związana z osłabieniem przepony moczowo-płciowej miednicy mniejszej. Podczas wypełniania się pęcherza moczowego z fizjologiczną szybkością, ciśnienie w nim początkowo powoli wzrasta. W początkowej fazie podczas wypełniania się pęcherza moczem, trzymanie moczu jest wynikiem napięcia mięśni pęcherza. W fazie następnej, kiedy ciśnienie w pęcherzu jest za duże, trzymanie moczu jest zależne od ośrodkowego rdzenia kręgowego. Wzrastające ciśnienie w pęcherzu, spowodowane gromadzeniem się moczu, jest odpowiedzialne za rozpoczęcie zależnego od woli opróżniania pęcherza moczowego.
Rodzaje nietrzymania moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM) – dotyczy w mniejszym lub większym stopniu około 40 - 50% kobiet po 55. roku życia (różne dane autorów), ale także młodych kobiet po ciężkich porodach, pracujących ciężko fizycznie, sportsmenek. WNM objawia się najczęściej w formie popuszczania początkowo niewielkich porcji moczu w czasie wysiłku fizycznego, kaszlu, biegu, podnoszenia jako skutek osłabienia mięśni dna miednicy odpowiedzialnych za prawidłowe ułożenie narządów i właściwą reakcję skurczową zwieracza na wzrost ciśnienia w jamie brzusznej. U około 30% chorych występują też współistniejące lub samodzielne przyczyny neurogenne, głównie u chorych na cukrzycę, stwardnienie rozsiane, z przepukliną oponowo - rdzeniową, po urazach rdzenia kręgowego, ale równie często u osób po przebytych stanach zapalnych dolnych dróg moczowych, w wyniku kamicy, po operacjach w obrębie miednicy małej lub przy zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa w odcinku krzyżowo - lędźwiowym, u mężczyzn z przerostem gruczołu krokowego.
Rozróżniamy trzy stopnie zaawansowania WNM:
- I stopień – moczenie występuje tylko w pozycji stojącej w czasie dużego wzrostu napięcia tłoczni brzusznej,
- II stopień – moczenie występuje zawsze w czasie napięcia tłoczni brzusznej, czasem nawet w pozycji leżącej lub podczas zmiany leżącej na stojącą, np. podczas wstawania,
- III stopień – moczenie występuje w pozycji leżącej nawet przy niewielkim wzroście ciśnienia śródbrzusznego, np. obracanie się na łóżku.
Nietrzymanie moczu z powodu parć naglących jest spowodowane niekontrolowanym skurczem mięśni pęcherza moczowego (nie do opanowania), powodującego wzrost ciśnienia w pęcherzu. Przymus skorzystania z toalety jest bardzo silny. Charakteryzuje się dużą objętością gubionego moczu. W tym typie choroby występuje również gwałtowne gubienie moczu w nocy.
Nietrzymanie moczu z przepełnienia jest spowodowane zaleganiem moczu w pęcherzu, prowadzącym do wzrostu w nim ciśnienia. Pęcherz jest powiększony i napięty. Objawem charakterystycznym jest okresowe gubienie niewielkich ilości moczu w miarę przepełniania się pęcherza moczowego. Ten typ nietrzymania moczu obserwuje się jako powikłanie długotrwałej cukrzycy bądź w niedokrwistości złośliwej.
Inne rzadkie przyczyny nietrzymania moczu są spowodowane zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego, powodującymi utratę kontroli mikcji i potrzeby oddawania moczu. Obserwuje się to w stwardnieniu rozsianym (SM), wylewach i zakrzepach mózgowych, uszkodzeniach rdzenia kręgowego i jego wadach wrodzonych.
Przyczyny tak częstego występowania wysiłkowego nietrzymania moczu kobiet w społeczeństwach o cywilizacji typu zachodniego to głównie:
- tryb życia (niewłaściwe dźwiganie - wysiłek zwiększający ciśnienie śródbrzuszne, nadmierna otyłość, brak ruchu i ćwiczeń mięśni)
- liczba i ciężkość przebytych porodów
- silny, przewlekły kaszel (np. u palaczy)
Nietrzymanie moczu w ciąży i po porodzie
Nietrzymanie moczu często towarzyszy kobietom w ciąży, ponieważ rosnące w brzuchu matki dziecko uciska na pęcherz, a rozluźnione mięśnie miednicy nie utrzymują moczu. Najczęściej te dolegliwości ustępują po porodzie.
Poród związany jest z olbrzymim wysiłkiem, powstają wtedy uszkodzenia włókien mięśniowych, nerwów i naczyń krwionośnych. Nie da się w trakcie porodu fizjologicznego uniknąć tych urazów, a brak czucia bólu w czasie porodu znieczulanego zewnątrzoponowo nie pozwala na rozeznanie granicy wytrzymałości tkanek, poza którą pozostają już znaczne urazy.
Około 22 - 25% kobiet cierpi bezpośrednio po porodzie na nietrzymanie moczu. Właściwości regeneracyjne organizmu powodują z czasem poprawę, ale podjęcie rehabilitacji poporodowej mięśni dna miednicy ogranicza prawdopodobieństwo wystąpienia nietrzymania moczu.
Diagnozowanie problemu nietrzymania moczu
Objawy nietrzymania moczu wymagają przeprowadzenia badań, mających na celu ustalenie rzeczywistej przyczyny choroby. Zakres badań dodatkowych zależy od charakteru i stopnia zgłaszanych dolegliwości oraz od wieku pacjenta. Prawidłowe ustalenie przyczyny nietrzymania moczu pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Wśród badań, które należy przeprowadzić powinny się znaleźć:
- wywiad pozwalający ocenić czas wystąpienia gubienia moczu, jego charakter, przebyte zabiegi operacyjne, wstępną ocenę stanu hormonalnego (czy występują zaburzenia miesiączkowania, czy obserwuje się objawy wypadowe), podczas wywiadu należy określić od kiedy i w jakich sytuacjach występuje nietrzymanie moczu, liczby ciąż i porodów i urazy okołoporodowe, czy jest możliwe wstrzymanie strumienia moczu,
- badanie ginekologiczne – pozwalające ocenić napięcie mięśni dna miednicy, obniżenie ścian pochwy, obniżenie narządu rodnego,
- wykonanie próby kaszlowej (nazwanej próbą Marschalla lub Bonneya),
- test podpaskowy,
- cystoskopia i uretroskopia,
- badanie urodynamiczne,
- ultrasonografia.
Dla wszystkich tych osób nietrzymanie moczu jest dolegliwością, przed którą muszą się zabezpieczać, którą starają się maskować, ponieważ uważają za wstydliwą. Z czasem, ogranicza to kontakty społeczne z obawy o wystąpienie niekontrolowanej mikcji, brak toalety w pobliżu, przykry zapach parującego moczu.
Jakie preparaty przy nietrzymaniu moczu?
Przy tym schorzeniu ważne jest, aby wybrać takie produkty, żeby czuć się komfortowo w każdej sytuacji. Na nietrzymanie moczu wkładki anatomiczne to najlepsze rozwiązanie, które odpowiednio dobrane pozwolą osobie borykającej się z tym problemem czuć się swobodnie, przy lekkim stopniu nietrzymania moczu podpaski pozwalają czuć się pewnie. Dla osób z lekkim bądź średnim nietrzymaniu moczu polecane są podpaski na nietrzymanie moczu ze zwiększonym poziomem chłonności. W stadium średnim i ciężkim polecane są wkładki na nietrzymanie moczu o dużym stopniu chłonności.
Tak jak u kobiet, ten problem dotyczy też mężczyzn, dlatego dla nich też są przygotowane odpowiednie wkładki dla mężczyzn na nietrzymanie moczu uzależnione od stopnia problemu, zaczynając od najlżejszego, kończąc na najcięższym stopniu.
Dla osób, które nie kwalifikują się do operacji lub jej nie rozważają, lecz są osobami chodzącymi i poruszającymi się o własnych siłach, najlepszym rozwiązaniem są majtki chłonne, które nosi się jak zwykłe majtki i mogą być noszone codziennie, gdzie majtki na nietrzymanie moczu są dedykowane dla kobiet lub dla panów. U chorych leżących wygodniejszą formą będą pieluchomajtki na rzep
Pamiętać należy o zmierzeniu obwodu talii osoby chorej tak, aby dobrać odpowiedni rozmiar.
Jakie preparaty do higieny w nietrzymaniu moczu u kobiet i mężczyzn?
Bardzo ważnym aspektem jest dbanie o higienę, aby nie korzystać za każdym razem z prysznica podczas zmiany wkładek bądź majtek na nietrzymanie moczu, warto zaopatrzyć się w mokre chusteczki, a po oczyszczeniu skóry wskazane jest, aby posmarować okolicę krocza kremem pielęgnacyjnym.
Na nietrzymanie moczu leki bez recepty można kupić w każdej aptece. Preparaty te zawierają w swoim składzie substancje roślinne takie jak wyciąg z pestek dyni, który jest źródłem fitoestrogenów (enterodiolu) oraz adenozyny czy wyciągu z nasion soi, która dostarcza dużej ilości izoflawonów, dlatego mogą zmniejszać dokuczliwy problem. Do takich leków na nietrzymanie moczu należy, np. FemiControl Forte 60 kapsułek lub Feminost 56 tabl.
Na nietrzymanie moczu jednym ze sposobów są ciepłe kąpiele nasiadowe lub całego ciała, a także kąpiele stóp (warto dbać o to, aby stopy nie zmarzły). Pomaga także ciepły okład albo ogrzewanie podbrzusza. Kąpiele działają uspokajająco i wzmacniająco na ukrwienie mięśni pęcherza. Zioła na nietrzymanie moczu, których możemy użyć do wywaru z kwiatów traw czy ziół, to np.: ziele tasznika, krwawnik czy ziele skrzypu.
Warto trenować mięśnie miednicy - wzmacniając je, zapobiegamy nietrzymaniu moczu. Ćwiczenia mogą nie tylko trenować zwieracz i rozluźniać okolicę miednicy, ale także dodatkowo wzmagają pobudliwość seksualną.
Kiedy leki bez recepty nie pomagają, lekarz specjalista może wprowadzić leczenie hormonalne, a w zaawansowanych przypadkach leczenie operacyjne.
Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu?
- Unikajmy chłodu i przeciągów, przede wszystkim siedzenia na zimnych powierzchniach.
- Zrezygnujmy z picia kawy i alkoholu, a także z palenia papierosów.
- Pijmy niegazowaną wodę mineralną i herbaty owocowe.
- Kierujmy się do toalety, jeśli odczuwamy parcie na pęcherz. Nie opóźniajmy oddania moczu, bo to zwiększa ciśnienie w pęcherzu i drażni mięsień zwieracza.
- Do poprawy ukrwienia i wzmocnienia mięśni nadaje się kąpiel nasiadowa z nacieraniem. Usiądźmy w tym celu poprzecznie w wannie i szczotkujmy miękką szczotką okolice brzucha oraz kości krzyżowej. Dolewajmy przy tym stale zimnej wody. Kąpiel nasiadowa z nacieraniem powinna trwać 5 minut.
- W czasie ciąży i bezpośrednio po niej dno miednicy u kobiet jest bardzo miękkie. Oszczędzajmy się, unikając noszenia ciężarów.
- Co z nadwagą? Schudnięcie może być rozwiązaniem problemów z pęcherzem, bo im większa tusza, tym większy nacisk na pęcherz.
- Jedzmy pożywienia obfitujące w błonnik: dużo produktów pełnoziarnistych, niełuskanego ryżu i warzyw. To zapewni regularny dopływ wody do pęcherza.
Nie ma granicy wiekowej, od której należy akceptować nietrzymanie moczu. Zauważenie pierwszych objawów winno być sygnałem do nawiązania kontaktu ze specjalistą. Bo przecież lepiej zapobiegać niż leczyć.
