Makrogol to długi polimer o budowie liniowej, który posiada zdolność wiązania wody w świetle jelita. Zmiękczając nagromadzone w nim masy kałowe, ułatwia ich usunięcie. Kiedy warto sięgnąć po makrogol? Czy jest to odpowiedni środek na zaparcie dla kobiet w ciąży i karmiących piersią? Jak długo można go bezpiecznie stosować i czym różni się od innych preparatów wykorzystywanych w leczeniu zaparcia?
Spis treści:
Czym są makrogole? Makrogole - działanie Makrogole - wskazania do zastosowania Makrogole – kiedy je stosować? Makrogole - jak stosować? Makrogole - przeciwwskazania Makrogole a inne leki przeczyszczające dostępne bez recepty Dieta, aktywność fizyczna i inne domowe sposoby na zaparcia Czym są makrogole? Makrogol, określany również jako PEG (glikol polietylenowy ), to polimer o dużej masie cząsteczkowej. Jest nietoksyczny i nie podrażnia błony śluzowej jelita. W przeciwieństwie do laktulozy, która również jest stosowana w leczeniu zaparcia, makrogol nie jest metabolizowany przez bakterie jelita grubego. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego i w postaci niezmienionej zostaje wydalony z organizmu.
Makrogol nie wchodzi w interakcje z innymi stosowanymi lekami. Jest to istotna informacja, ponieważ takie ryzyko pojawia się w przypadku innych leków na zaparcie.
Preparaty z makrogolem mogą być więc bezpiecznie przyjmowane również przez pacjentów stosujących leki przeciwzakrzepowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne czy chociażby leki zobojętniające kwas solny.
Makrogole - działanie Makrogole są długimi polimerami o budowie liniowej, zaliczanymi do środków o właściwościach osmotycznych. Poprzez wiązania wodorowe wiążą wodę i zatrzymują ją w jelicie. Prowadzi to do zwiększenia objętości masy kałowej. Dochodzi wówczas do stymulacji ruchów perystaltycznych jelit i przywrócenia ich prawidłowej pracy. Dzięki uwodnieniu masy kałowej, staje się ona bardziej miękka, a przez to łatwiejsza do usunięcia. Makrogol naturalnie reguluje funkcjonowanie jelit, a co ważne - nie uzależnia.
Makrogole są długimi polimerami o budowie liniowej, które poprzez wiązania wodorowe wiążą wodę w świetle jelita, rozmiękczając i zwiększając objętość stolca. Ułatwiają pozbycie się zalegających mas kałowych.
Makrogole - wskazania do zastosowania Makrogole stosowane są w leczeniu zaparć. Zaleca się, aby były środkami pierwszego wyboru zarówno w terapii zaparć u dorosłych, jak i u dzieci. Zaparcie to powszechny problem, dotyczący osób z każdej grupy wiekowej. W zdecydowanej większości przypadków wynika on z nieprawidłowości w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego . Jedynie w ok. 10% przyczyną zaparć jest choroba organiczna. Przed wprowadzaniem do terapii makrogoli należy wykluczyć zaburzenia organiczne (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, szczelina odbytu, endometrioza), ponieważ w razie ich występowania makrogol nie powinien być stosowany. Lekarz na podstawie zgłaszanych przez pacjenta lub jego opiekunów objawów ocenia, czy mogą one sugerować organiczną przyczynę zaparć, czy jest to jednak powszechnie występujące zaparcie czynnościowe.zabiegiem chirurgicznym lub badaniem diagnostycznym.
Makrogole – kiedy je stosować? PEG powinien być przyjmowany w fazie oczyszczania jelita z nagromadzonych w jego świetle mas kałowych, a także w fazie leczenia podtrzymującego. Celem drugiej fazy terapii jest trwałe przywrócenie prawidłowej pracy jelit i odpowiedniego rytmu wypróżnień. Ze względu na korzystny profil bezpieczeństwa i wysoką skuteczność , PEG może być stosowany przez dzieci, osoby dorosłe, w tym również osoby starsze. Jest to bezpieczny środek na zaparcie także dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią. Może być wykorzystywany w terapii przewlekłych zaparć.
Makrogole dla dzieci na zaparcia Leczenie zaparć u dzieci , również tych małych, należy rozpocząć właśnie od makrogoli. Preparaty zawierające tę substancję czynną mają różne ograniczenia wiekowe. Trzeba więc zawsze zapoznać się z informacjami zawartymi w ulotce lub dopytać farmaceutę o dobór takiego leku lub wyrobu medycznego, który będzie dostosowany do wieku dziecka. Makrogol działa skutecznie, a przy tym jest wygodny w podaniu. Jest to istotny aspekt chociażby w kontekście innych środków wykorzystywanych w leczeniu zaparć - wlewek doodbytniczych, które mogą powodować silny dyskomfort u małych pacjentów.
Makrogole w ciąży Makrogole nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego . Poprzez działanie osmotyczne ściągają wodę do światła jelit, bez ich podrażniania. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach, nie wykazano właściwości mutagennych ani teratogennych. W związku z tym, uważa się że makrogol w żaden sposób nie przyczynia się do wystąpienia wad rozwojowych u płodu. Preparaty z tym składnikiem mogą być więc stosowane w okresie ciąży, a także w czasie laktacji. Warto jednak pamiętać, że przed zażyciem jakiegokolwiek leku kobieta ciężarna powinna skonsultować się z lekarzem.
Makrogole dla seniorów Zaparcie to częsty problem również wśród seniorów. Wraz z wiekiem obserwuje się wzrost częstości występowania tego zaburzenia. Przyczyn jest kilka. Wśród nich wymienić można błędy dietetyczne, niskie spożycie płynów, niską aktywność fizyczną, częste stosowanie leków przeczyszczających, a także utrwalone (często wieloletnie) niewłaściwe nawyki związane z wypróżnianiem się, np. powstrzymywanie oddania stolca. Oprócz wprowadzenia zmian w stylu życia, bezpiecznym środkiem w leczeniu zaparć u osób starszych również jest PEG. Jest on dobrze tolerowany przez seniorów i jeśli zachodzi potrzeba, może być przyjmowany długotrwale.
PEG to skuteczny i bezpieczny preparat na zaparcie, który może być stosowany u dzieci i osób dorosłych. Jest to odpowiedni preparat dla kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących piersią.
Makrogole - jak stosować? Efekt działania makrogoli pojawia się po ok. 24-48 godzin. Potrzebną dawkę należy dostosować do wagi i wieku pacjenta. Preparaty różnią się zalecanym dawkowaniem, dlatego wybierając konkretny lek lub wyrób medyczny, należy przestrzegać rekomendowanych przez producenta dawek makrogoli. Standardowe dawki PEG dla dzieci to:
1-1,5 g/kg masy ciała na dobę - w I fazie leczenia, która ma na celu pozbycie się zalegających w jelicie mas kałowych, 0,4-0,8 g/kg masy ciała na dobę - w II fazie leczenia, która docelowo ma przywrócić prawidłową pracę jelit. Zalecenia dotyczące sposobu stosowania makrogoli również są odmienne, w zależności od postaci konkretnego preparatu. Dostępne są syropy, a także saszetki z proszkiem do rozpuszczania. Część preparatów wymaga zażycia z dużą ilością płynu, co dla niektórych pacjentów może być dość problematyczne. Można wówczas sięgnąć po lek w postaci proszku do sporządzania roztworu doustnego, który wymaga rozpuszczenia w szklance wody. Przykładem takiego preparatu jest Forlax.
Makrogole - przeciwwskazania Przeciwwskazaniem do stosowania makrogoli są choroby organiczne, przy których jednym z objawów jest właśnie zaparcie. Pacjent zmagający się z chorobą zapalną jelit o ciężkim przebiegu , niedrożnością jelit lub toksycznym rozszerzeniem okrężnicy nie powinien stosować makrogoli. Przeciwwskazaniem jest też ból brzucha o niepoznanej przyczynie. Ból brzucha i zaparcie to częste objawy wśród dzieci. O ich przyczynie oraz sposobach radzenia sobie z tymi dolegliwościami pisaliśmy w artykule: Dolegliwości dzieci: ból brzuszka i zaparcia .
Szczególną ostrożność należy zachować u chorych z niewydolnością nerek lub wątroby, a także osób będących na restrykcyjnych dietach u których rośnie ryzyko zaburzeń wodno-elektrolitowych. Jak w przypadku każdego preparatu, nie należy go przyjmować jeśli u chorego występuje nadwrażliwość na obecne w nim składniki.
Bezpieczeństwo - Jak długo można stosować makrogol? Preparaty z makrogolami są bezpieczne nawet przy długotrwałym stosowaniu. Jednym z dość częstych błędów popełnianych w leczeniu zaparć jest zbyt krótkie podawanie leku osmotycznego, tylko do momentu wypróżnienia. Tymczasem terapia powinna trwać znacznie dłużej. Nierzadko są to tygodnie, miesiące, a nawet lata. Leczenie zaparcia czynnościowego to bowiem proces długotrwały. Po przywróceniu prawidłowego rytmu wypróżnień, można stopniowo odstawiać PEG. Dokładną długość terapii warto ustalić z lekarzem. U małych dzieci często zalecana jest terapia trwająca nie dłużej niż 3 miesiące. Jeśli zachodzi konieczność dalszego przyjmowania leku, wskazana jest konsultacja z lekarzem.
U osób dorosłych, w tym również pacjentów starszych, nie ustalono ograniczeń dotyczących czasu przyjmowania preparatów zawierających PEG.
Skutki uboczne długotrwałego stosowania makrogoli Ze względu na brak danych odnośnie długotrwałego stosowania makrogoli u dzieci, maksymalny czas terapii ustalono na okres 3 miesięcy. U osób dorosłych, przyjmowanie PEG może być natomiast dłuższe. Zazwyczaj, im dłużej utrzymuje się problem z zaparciem, tym dłużej powinno trwać jego leczenie. Makrogol nie uzależnia i nie zaburza pracy jelit, nawet przy długotrwałym stosowaniu. Najczęściej jest on dobrze tolerowany przez pacjentów. Zgłaszane działania niepożądane to m.in. bóle brzucha, nudności, biegunka, wymioty, wzdęcia i nagła potrzeba oddania stolca. Działania te zazwyczaj mają łagodne nasilenie i przemijają wraz z trwaniem kuracji.
Makrogole a inne leki przeczyszczające dostępne bez recepty Makrogol ma udowodnioną skuteczność oraz wysoki profil bezpieczeństwa. W przeciwieństwie do środków drażniących błonę śluzową jelit (np. leków z senesem, kruszyną, rzewieniem) nie upośledza perystaltyki jelit i może być przyjmowany długotrwale. Leki zawierające PEG są bezpieczne zarówno dla dzieci (choć niektóre preparaty dedykowane są starszym dzieciom lub osobom dorosłym), jak i osób starszych, u których nie wszystkie leki przeczyszczające powinny być stosowane. Cechą wyróżniającą makrogol jest też wygoda stosowania. Wśród preparatów przeczyszczających dostępne są m.in. wspomniane już wlewki doodbytnicze, których wprowadzanie do odbytu wiąże się często z dyskomfortem pacjenta.
Makrogole a inne środki na zaparcia o działaniu osmotycznym Spośród preparatów na zaparcie, właściwości osmotyczne posiada też laktuloza. W badaniach porównujących makrogol z laktulozą wykazano większą skuteczność PEG oraz lepszą tolerancję. Pacjenci przyjmujący makrogol częściej się wypróżniali. Lepsza była też konsystencja oddawanego stolca. Zauważono również większą ulgę w bólu brzucha. Makrogol rzadziej powoduje działania niepożądane takie jak wzdęcia czy bulgotanie, które występują często po zażyciu laktulozy. W związku z tym, lekiem pierwszego wyboru powinien być makrogol, a po laktulozę warto sięgać dopiero w sytuacjach, gdy PEG nie jest dostępny lub z różnych powodów (np. nadwrażliwość na substancję czynną) nie może być przyjęty przez pacjenta.
Dieta, aktywność fizyczna i inne domowe sposoby na zaparcia W leczeniu zaparcia istotne są też metody niefarmakologiczne:
przyjmowanie odpowiedniej objętości płynów, zdrowa, urozmaicona dieta bogata w błonnik, regularna aktywność fizyczna, wprowadzenie odpowiednich nawyków związanych z wypróżnianiem (np. udawanie się do toalety po pojawieniu się uczucia parcia na stolec). Jeśli środki osmotyczne są niewystarczająco skuteczne, krótkotrwale można zastosować zioła na zaparcia . Nie udowodniono natomiast skuteczności probiotyków w terapii zaparcia.
Makrogol odgrywa obecnie istotną rolę w leczeniu zaparcia. Charakteryzuje go wysoka skuteczność i korzystny profil bezpieczeństwa. Nie fermentuje w przewodzie pokarmowym i jest zazwyczaj dobrze tolerowany przez pacjentów. W naturalny sposób przywraca prawidłową pracę jelit . Nie uzależnia i może być stosowany nawet przez długi okres czasu. Warto więc pamiętać o makrogolu, zmagając się z zaparciem krótkotrwałym lub przewlekłym.
Piśmiennictwo:
Tabbers M.M., DiLorenzo C., Berger M.Y., Faure C., et al. Evaluation and Treatment of Functional Constipation in Infants and Children: Evidence-Based Recommendations From ESPGHAN and NASPGHAN. JPGN 2014; 58: 258-274. Lee‐Robichaud H., Thomas K., Morgan J., Nelson R.L. Lactulose versus Polyethylene Glycol for Chronic Constipation. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 7. Art. No.: CD007570. DOI: 10.1002/14651858.CD007570.pub2. Accessed 18 September 2023. Daniluk J., Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny, Gastroenterologia Kliniczna 2018, tom 10, nr 1: 1–13. Gaweł E., Romańczuk B. Zaparcia u dzieci - standardy terapeutyczne. Lekarz POZ 2021, 4, 309-312. Kwiecień J. Makrogole w leczeniu czynnościowego zaparcia stolca u dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2015, 12, 417-423 Horvath A., Szajewska H. Glikol polietylenowy (PEG) w leczeniu zaparcia czynnościowego. Terapia 2020, 12, 59-63. Dzierżanowski T., Rydzewska G. Zaparcie stolca - trudny problem kliniczny. Prz Gastroenterol 2012, 7 (5), 249-263 FORLAX 10 g, Macrogolum 4000, Makrogol 4000 - 10,00 g na saszetkę, proszek do sporządzania roztworu doustnego, saszetki. Wskazania do stosowania: Leczenie objawowe zaparć u dorosłych oraz u dzieci w wieku od 8 lat. Przed rozpoczęciem leczenia lekarz powinien stwierdzić, czy przyczyną zaparcia nie są zaburzenia organiczne. Forlax l0 g powinien stanowić jedynie tymczasowe leczenie pomocnicze dodatkowo do leczenia zaparcia odpowiednim trybem życia i dietą. U dzieci leku nie należy stosować dłużej niż przez 3 miesiące. Jeżeli pomimo zastosowania diety objawy utrzymują się, należy ustalić przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Przeciwwskazania: ciężka choroba zapalna jelit (np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna) lub toksyczne rozszerzenie okrężnicy; perforacja przewodu pokarmowego lub zwiększone ryzyko perforacji przewodu pokarmowego; niedrożność jelit lub podejrzenie niedrożności mechanicznej jelit lub objawowe zwężenie jelit; ból brzucha o nieustalonej przyczynie; nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: IPSEN Consumer HealthCare, 65 Quai Georges Gorse, 92100 Boulogne Billancourt, Francja. Informacji o leku udziela: Ipsen Poland Sp. z o.o., ul. Chmielna 73, 00-801 Warszawa, tel.: (22) 653 68 00, fax: (22) 653 68 22. Data aktualizacji: 11.01.2022 r.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
