Ze względu na starzenie się społeczeństwa poważnym problemem medycznym, ale także społecznym stają się choroby neurodegeneracyjne. Jedną z nich jest choroba Parkinsona. Jej rozwój stawia przed pacjentem wiele ograniczeń i wyzwań, z którymi musi zmagać się często przez długie lata. Jak wygląda diagnostyka choroby Parkinsona? Na jakie początkowe objawy schorzenia warto wrócić uwagę, aby jak najszybciej rozpocząć leczenie? Co można zrobić, aby życie z chorobą było prostsze?
Spis treści:
- Choroba Parkinsona - co to jest?
- Choroba Parkinsona - przyczyny
- Czy choroba Parkinsona jest dziedziczna?
- Choroba Parkinsona - diagnostyka
- Przebieg choroby Parkinsona – stadia
- Objawy Parkinsona
- Choroba Parkinsona - leczenie
- Jak wygląda codzienne życie z chorobą Parkinsona?
- Choroba Parkinsona - rokowania
- Jak zapobiegać chorobie Parkinsona? - profilaktyka
- Parkinsonizm a choroba Parkinsona - czym się różnią?
Choroba Parkinsona - co to jest?
Na pytanie co to jest choroba Parkinsona dobrze odpowiada uproszczona definicja schorzenia. Jest to postępująca choroba ośrodkowego układu nerwowego objawiająca się klinicznym spowolnieniem ruchowym, drżeniem spoczynkowym i sztywnością mięśni. Symptomy te są następstwem zaniku komórek istoty czarnej śródmózgowia, które wytwarzają neuroprzekaźnik - dopaminę. Substancja ta odpowiada za wiele różnorodnych funkcji w organizmie,w zależności od miejsca swojego działania. W układzie pozapiramidowym (koordynującym ruchy automatyczne) kontroluje m.in. napęd ruchowy, koordynację oraz napięcie mięśni szkieletowych. Dopamina może również regulować emocje oraz wpływa na gospodarkę hormonalną. Jej obniżone stężenie u osób z parkinsonem generuje szereg objawów chorobowych, które jeśli ilość dopaminy w organizmie nie zostanie uzupełniona - postępują.
Nazwa schorzenia pochodzi od nazwiska lekarza Jamesa Parkinsona, który w 1817 roku jako pierwszy dokonał jej opisu. Natomiast zmiany biochemiczne leżące u podstaw choroby zostały odkryte dopiero w drugiej połowie XX. wieku. Co znacznie przełożyło się na skuteczność terapii parkinsona.
Obecnie choroba Parkinsona dotyka prawie 1,5% populacji osób powyżej 65. roku życia, a ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona zwiększa się wraz z wiekiem. W ostatnich latach wzrosła również przeżywalność chorych. Nawet 25% pacjentów po zdiagnozowaniu parkinsona przeżywa 20 lat. Ma to związek z poprawą w ostatnich latach jakości opieki medycznej, wynalezieniem nowych terapii parkinsona oraz wydłużającym się czasem przeżycia w populacji ogólnej. Długi czas choroby Parkinsona sprawia, że jej charakter znacznie zmienia się wraz z jej przebiegiem.
Choroba Parkinsona - przyczyny
Przyczyny choroby Parkinsona nie są do końca poznane. Mimo wielu lat badań nadal istnieje wiele hipotez na temat czynników sprzyjających rozwojowi choroby. Znaczenie mają tutaj uwarunkowania genetyczne. Odkryto wiele mutacji genowych mających wpływ na rozwój choroby Parkinsona. Nie bez znaczenia są również czynniki środowiskowe, np. kontakt z niektórymi środkami chemicznymi (pestycydy) czy przebyte infekcje.
To niskie stężenie dopaminy powoduje chorobę Parkinsona. Ilość neuroprzekaźnika obniża się w organizmie wraz z wiekiem. Średnio co 10 lat ilość dopaminy jest mniejsza o 6%. Co wskazuje na najczęstsze unaocznienie się objawów choroby Parkinsona w wieku 60. lat.
Przyjmuje się zatem, że na wystąpienie choroby u danej osoby mają wpływ zarówno dziedziczność jak również czynniki środowiskowe. Ze względu na nie do końca poznane przyczyny choroby Parkinsona ciężko jest mówić o leczeniu prewencyjnym czy profilaktyce.
Czy choroba Parkinsona jest dziedziczna?
Bez wątpienia w wielu przypadkach podkreśla się genetyczne podłoże choroby Parkinsona. Niektóre badania wskazują na dziedziczenie schorzenia po ojcu. W większości przypadków choroba dotyka właśnie mężczyzn.
Naukowcy poznali 11 mutacji w obrębie 5 genów, które są odpowiedzialne na rozwój choroby Parkinsona. W przypadku niektórych z nich można wykonać test genetyczny potwierdzający daną mutację. Badanie wskazane jest dla osób, u których w najbliższej rodzinie występuje/występowała choroba Parkinsona. W przyszłości będzie to miało ogromne znaczenie dla osób, u których jeszcze nie wystąpiły objawy schorzenia. Mogłyby one zostać objęte odpowiednim leczeniem neuroprotekcyjnym, które pozwoli spowolnić lub zatrzymać rozwój parkinsona. Tego typu wczesna diagnostyka choroby Parkinsona obejmuje osoby, u których w rodzinie schorzenie występuje, a objawy nie są jeszcze zauważalne.
Badania genetyczne nie określają jednak jak szybko mogą pojawić się pierwsze objawy choroby. Wskazują jedynie osoby, które można zaliczyć do grupy ryzyka. W dużej mierze zależy to od cech osobniczych i czynników środowiskowych.
Choroba Parkinsona - diagnostyka
Wbrew pozorom wcale nie jest tak łatwo rozpoznać chorobę Parkinsona. W wielu przypadkach jest ona diagnozowana zbyt pochopnie, co dla pacjentów, mających przed sobą długoletnie leczenie ma ogromne znaczenie. Na rozpoznanie choroby Parkinsona składają się badania przedmiotowe, obrazowe oraz różnicowanie schorzenia z innymi zaburzeniami neurologicznymi dającymi zbliżone objawy.
Duże znaczenie w rozpoznaniu choroby mają testy genetyczne, które pozwalają wytypować osoby należące do grupy ryzyka. Co więcej, na etapie wczesnych objawów choroby Parkinsona wykonywane są celowane badania neuroobrazujące (emisyjna tomografia komputerowa pojedynczego fotonu, pozytronowa tomografia emisyjna) pozwalające wykryć zmiany w mózgu, które mogą stanowić potwierdzenie diagnozy.
U pacjentów z podejrzeniem choroby Parkinsona zwraca się również uwagę na takie objawy jak: zaburzenia węchu, funkcji wegetatywnych, snu i objawy psychiczne. Mogą one pojawić się zanim jeszcze wystąpią dysfunkcje motoryczne w tym charakterystyczne drżenie spoczynkowe. W wielu przypadkach neurolog sugeruje się badaniami obiektywnymi stawiając diagnozę, co jest szczególnie trudne gdy problem dotyczy osób w młodym bądź średnim wieku.
Mniej specjalistyczne badania obrazowe mózgu pozwalają na różnicowanie choroby Parkinsona i wykluczenie m.in. różnego rodzaju guzów mózgu, które generują zbliżone objawy. Diagnostykę prowadzi się również pod kątem wykluczenia parkinsonizmu polekowego oraz innych chorób neurozwyrodnieniowych.
Przebieg choroby Parkinsona – stadia
To jak objawia się choroba Parkinsona, zależy w dużej mierze od stopnia jej zaawansowania. Parkinson trwa latami, a początkowo niezbyt znaczące symptomy z czasem uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, stąd też mówi się o stadiach choroby Parkinsona. Ogólnie wyróżnia się wczesny i zaawansowany okres Parkinsona, ale podchodząc do tematu bardziej szczegółowo można wyróżnić 4 etapy choroby.
- Okres przedkliniczny (prodromalny, przepowiadający) - ze względu na brak typowych symptomów na tym etapie bardzo ciężko jest zdiagnozować chorobę Parkinsona. Zwykle udaje się to zrobić u pacjentów, u których wykonane zostały testy genetyczne ze względu na rodzinne występowanie parkinsona. U niektórych pacjentów obserwuje się wczesne objawy choroby Parkinsona, które są mocno niespecyficzne i mogą być pomylone z typowymi oznakami starzenia się organizmu, np. zaparcia czy problemy ze snem.
- Okres wczesny choroby Parkinsona - pojawiają się charakterystyczne zaburzenia motoryczne (spowolnienie ruchowe, trudności z utrzymaniem właściwej postawy ciała), a niekiedy niewielkie drżenia. Zwykle na tym etapie dokonuje się diagnozowania choroby Parkinsona. Pacjent zwykle pozostaje we wczesnym stadium choroby nawet przez 3-5 lat. Ten okres choroby Parkinsona nazywany jest w związku z łagodnym przebiegiem - "miesiącem miodowym". Wtedy też pacjent dobrze reaguje na wdrożone leczenie.
- Zaawansowane stadium choroby Parkinsona - to okres, kiedy zaburzenia motoryczne mocno utrudniają codzienne funkcjonowanie. Pojawiają się również problemy z utrzymaniem równowagi, dodatkowe ruchy mimowolne i skurcze mięśni, a dodatkowo objawy psychiczne, jak zaburzenia nastroju i zachowania. Na tym etapie choroby leczenie nie daje dobrych rezultatów. Wymagane są ciągłe jego modyfikacje, a ze względu na zwiększanie dawek leków stosowanych w chorobie Parkinsona występują często skutki uboczne ich zintensyfikowanego zażywania.
- Ostatnie stadium choroby Parkinsona, czyli etap mocno nasilonych objawów, który sprawia, że pacjent przestaje funkcjonować samodzielnie zarówno ze względu na dysfunkcje ruchowe związane z parkinsonem, jak i szereg zaburzeń w funkcjonowaniu wielu narządów. Pojawiają się problemy z oddawaniem stolca związane z dysfunkcją zwieraczy, nietrzymanie moczu czy spadki ciśnienia tętniczego. Pacjent zwykle staje się mocno otępiały. Pojawia się również wiele trudności terapeutycznych. Na tym etapie choroby pacjent zostaje przykuty do łóżka lub wózka inwalidzkiego. Nie ma mowy o jego samodzielnym wychodzeniu z domu. Pojawiają się również powikłania ruchowe choroby parkinsona, m.in. dyskinezy.
Objawy Parkinsona
Symptomy związane z Parkinsonem to bardzo typowe zaburzenia motoryczne, ale także różnorodne objawy pozaruchowe choroby Parkinsona. Składają się na nie zarówno zaburzenia umysłowe, jak i dysfunkcje wielonarządowe. Właściwa ocena symptomów jest bardzo ważna już na etapie diagnostyki. Pozwala ona w wielu wypadkach potwierdzić rozpoznanie, a w związku z tym wdrożyć odpowiednie leczenie choroby Parkinsona i poprawić rokowania chorego.
Pierwsze objawy choroby Parkinsona
Dość niepozornie zaczyna się choroba Parkinsona. Jej pierwsze objawy to nie charakterystyczne drżenie rąk, ale zmieniona mimika twarzy, spowolnione i niezgrabne ruchy czy też sztywność mięśniowa. Ta ostatnia skutkuje tym, że chory zaczyna bardzo drobno pisać, a podczas gestykulacji wykonuje niekontrolowane ruchy. Na tym etapie pojawiają się również zaburzenia postawy w chorobie Parkinsona.
Do tego dochodzą zaparcia, problemy ze snem, zaburzenia zachowania, otępienie, a niekiedy nawet depresja i lęk, czyli wszelkie pozaruchowe objawy choroby Parkinsona.
Objawy charakterystyczne dla choroby Parkinsona
Symptomy choroby Parkinsona z czasem zaczynają narastać. Chociaż proces ten trwa latami. Chory ma coraz większe problemy z poruszaniem się, pojawia się również spoczynkowe drżenie rąk, a nawet nóg czy też okolicy ust. Inne charakterystyczne dolegliwości choroby Parkinsona to przede wszystkim zaburzenia ruchowe, tj.
- Sztywność mięśniowa - obejmuje mięśnie poprzecznie prążkowane, co skutkuje ograniczeniem ruchowym i generuje dolegliwości bólowe. Sztywność obejmuje również mięśnie mimiczne przez co wyraz twarzy chorego ma charakterystyczny maskowaty wygląd.
- Spowolnienie ruchowe w chorobie Parkinsona (bradykinezja) - chory wykonuje ruchy bardzo powoli, a dodatkowo ma również problem z ich zapoczątkowaniem, czy też kontynuowaniem danej czynności. Zaburzenia dotyczą nie tylko chodu, ale również mowy.
- Zaburzenia postawy ciała - chory stawia bardzo drobne kroki i balansuje ramionami, ma problem z utrzymaniem równowagi.
Wszystkie ruchowe objawy Parkinsona zwiększają ryzyko upadków, a tym samym wystąpienia urazów. Co dodatkowo stanowi ogromne ograniczenie w wychodzeniu z domu i prowadzeniu normalnego życia przez chorych.
Atypowe objawy choroby Parkinsona
Wszelkie pozaruchowe objawy choroby Parkinsona nazywane są atypowymi. Zalicza się tutaj zarówno zaburzenia psychiczne, problemy ze snem, otępienie, stopniowe zmniejszanie liter w trakcie pisania, upośledzenie węchu, impotencję, ślinotok, rzadkie mruganie, niewyraźną mowę, zaparcia oraz utrudnione oddawanie moczu.
Nietypowe objawy choroby podobnie jak te związane z zaburzeniami motorycznymi nasilają się z upływem lat. Ich występowanie wiąże się z koniecznością zastosowania złożonego leczenia choroby Parkinsona.
Schorzenia towarzyszące chorobie Parkinsona
Należy pamiętać, że choroba Parkinsona dotyczy starszych osób, które zwykle cierpią również na inne schorzenia związane z wiekiem. Często w przebiegu Parkinsona konieczne jest wdrożenie leczenia psychiatrycznego. Ma to związek zarówno ze zmniejszeniem się ilości dopaminy w strukturach mózgu, jak i z ograniczeniami jakie niesie za sobą choroba. U wielu pacjentów diagnozuje się współwystępującą depresję. Obniżony nastrój to nie jedyny problem związany z chorobą Parkinsona. Otępienie, lęk, zmiany zachowania chorego, urojenia, problemy ze snem. To inne objawy wymagające zastosowania leków psychiatrycznych, a niekiedy psychoterapii. Przedłużające się zaparcia, impotencja, zaburzenia oddawania moczu, czy dysfunkcje gastryczne to szereg symptomów towarzyszących chorobie Parkinsona, które również znacznie obniżają komfort życia pacjentów.
Ze względu na zaburzenia postawy oraz napięcia mięśniowego chorym doskwierają również zmiany zwyrodnieniowe w stawach i kręgosłupie.
Choroba Parkinsona - leczenie
Nie ma cudownego leku na Parkinsona. Schorzenie to nie jest w pełni wyleczalne, a prowadzona terapia ma na celu spowolnić przebieg choroby. Bez wątpienia im wcześniej postawiona jest właściwa diagnoza Parkinsona i wdrożone zostaje odpowiednie leczenie tym "miesiąc miodowy", kiedy pacjent dobrze odpowiada na farmakoterapię, a objawy nie są mocno nasilone jest dłuższy. Zwykle w terapii stosuje się kilka leków jednocześnie. Pacjent poddawany jest również rehabilitacji, mającej na celu poprawę jego mobilności.
Leczenie w zaawansowanej fazie choroby przysparza wielu trudności. Głównie ze względu na konieczność ciągłej kontroli pacjenta. Leki muszą być przyjmowane regularnie, a w przypadku końca dawki pacjent odczuwa niepokojące objawy, jak przyspieszenie rytmu serca czy nadmierne pocenie się. Dlatego u chorych ze znacznym otępieniem wprowadza się nowoczesne metody podawania leków, np. terapia infuzyjna lub głęboka stymulacja mózgu.
Leki na Parkinsona
To jak wygląda leczenie choroby Parkinsona, w dużej mierze zależy od indywidualnej odpowiedzi pacjenta na wdrożoną terapię. Na podstawie nasilenia lub ustania objawów, a także współwystępujących symptomów dobiera się farmakoterapię. Lekarzem prowadzącym terapię jest zwykle neurolog.
Leczenie rozwiniętej choroby Parkinsona opiera się na uzupełnieniu dopaminy w układzie pozapiramidowym, ale wzbogacone jest również o lek przeciwpadaczkowy, neuroleptyk, lek przeciwdepresyjny czy poprawiający kinetykę przewodu pokarmowego.
Najbardziej znany lek stosowany w chorobie Parkinsona to lewodopa. Substancja ta jest prekursorem dopaminy, ale w przeciwieństwie do niej ma zdolność przenikania przez barierę krew-mózg i skutecznie dociera do miejsca działania. Lewodopa w chorobie Parkinsona przeciwdziała objawom motorycznym. Ważne jest zapewnienie pacjentowi optymalnej dawki leku, co warunkuje skuteczne działanie. Dlatego też podaje się preparaty lewodopy o różnym czasie działania. Nie mniej jednak jej długotrwałe stosowanie wiąże się z koniecznością zwiększania dawki, a tym samym pojawienia się skutków ubocznych. Do najczęściej występujących zalicza się zaburzenia żołądkowo - jelitowe, ogólne złe samopoczucie, mdłości, ale także nadmierne pobudzenie pacjenta czy dyskinezy pląsawicze (związane z chwilowym nagłym skurczem mięśni). W terapii łączy się lewodopę z innymi substancjami, które zwiększają jej przenikalność do ośrodkowego układu nerwowego oraz siłę działania.
Inne leki stosowane w chorobie Parkinsona to:
- Leki naśladujące działanie dopaminy, m.in. bromokryptyna, ropinirol, pramipexol.
- Framaceutyki ograniczające rozkład dopaminy, m.in. selegilina, rasagilina, entakapon, tolkapon.
- Amantadyna - rekomendowana jedynie u niektórych pacjentów. Naśladuje ona dopaminę, atropinę i hamuje działanie tak zwanych aminokwasów pobudzających. Ogranicza objawy choroby, ale może być stosowana jako uzupełnienie terapii, nie zaś jako lek podstawowy.
- Preparaty ograniczające drżenia, słabo odpowiadające na leczenie lewodopą, np. propranolol.
- Clonazepam - lek przeciwpadaczkowy, ale również nasenny.
- Leki łagodzące objawy psychiczne i depresyjne, m.in. klozapina, olanzapina, risperidon, moklobemid.
- Toksyna botulinowa - jej domięśniowe wstrzyknięcie łagodzi na kilka, a nawet kilkanaście tygodni bolesne skurcze mięśni.
Chorzy podczas terapii parkinsona powinni uważać na stosowanie również innych leków. Lewodopa wchodzi w interakcje z wieloma farmaceutykami, co skutkuje poważnymi komplikacjami zdrowotnymi.
Inne metody leczenie choroby Parkinsona
Bardzo ważna w leczeniu choroby Parkinsona jest rehabilitacja. Na początkowym etapie choroby regularne ćwiczenia ruchowe pod okiem fizjoterapeuty znacznie zmniejszają parkinsonizm. Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na stan psychiczny chorego, ogranicza bóle mięśniowe, poprawia równowagę, postawę ciała i chód. Opóźnia także zwyrodnienie struktur kręgosłupa i niweluje powstawanie zaparć, co szczególnie doskwiera pacjentom z parkinsonem. Jeśli chodzi o zabiegi fizykoterapeutyczne to najbardziej polecane są te dające efekt przeciwbólowy, tj. jonoforeza, zabiegi rozgrzewające oraz masaż.
W przypadku pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby Parkinsona stosuje się leczenie neurochirurgiczne. Dopuszcza ono m.in. wykonanie mikrouszkodzenia w obrębie struktur mózgowych, aby zablokować nieprawidłowe przekazywanie sygnału generującego objawy parkinsonowskie lub umieszczenie we wzgórzu (obszar mózgu) elektrody generującej stymulację elektryczną. Leczenie operacyjne choroby Parkinsona może obejmować również przeszczep płodowej istoty czarnej. Niemniej jednak oprócz elektrostymulacji odpowiednich części mózgu leczenie neurochirurgiczne nie przynosi znaczących efektów, a w wielu przypadkach konsekwencje takiego działania są ciężkie do przewidzenia.
Dla pacjentów w zaawansowanym stadium parkinsona oprócz leczenia neurochirurgicznego dedykowane są również:
- głęboka stymulacja mózgowa - jedno z największych osiągnięć w terapii Parkinsona,
- ciągłe wlewy apomorfiny (agonista receptorów dla dopaminy, nienarkotyczna pochodna morfiny) - preparat umieszcza się podskórnie,
- ciągłe dojelitowe wlewy lewodopy z karbidopą.
Jak wygląda codzienne życie z chorobą Parkinsona?
Gdy na wczesnym etapie jest rozpoznawana choroba Parkinsona, w wielu przypadkach chory nie ma świadomości co może dziać się z jego ciałem i jak bardzo zmieni się jego psychika. Z podobnym problemem muszą zmierzyć się również najbliżsi. Chory na parkinsona zmaga się z wieloma trudnościami dnia codziennego. Jak radzić sobie ze zwykłymi czynnościami z perspektywy choroby, która może trwać wiele lat, a stan zdrowia będzie ulegał pogorszeniu? Aby właściwie ułożyć sobie wykonywanie codziennych czynności, warto poznać chorobę Parkinsona, posiadać na jej temat podstawowe informacje i mieć świadomość z jakimi dolegliwościami ona się wiąże. Ważna jest zatem edukacja pacjenta i jego rodziny.
Główne objawy choroby Parkinsona, tj. drżenia rąk, zaburzenia chodu, zastyganie czy nocna sztywność mięśniowa powodują problemy w podstawowych czynnościach. Chory powinien zlikwidować rzeczy w otoczeniu, które będą utrudniały poruszanie i mogą generować upadek (dywaniki, krzesła). Zalecane jest znalezienie technik pomagających się rozluźnić, co załagodzi drżenia i poprawi jakość snu. Zwykłe czynności jak jedzenie, ubieranie się, korzystanie z toalety czy mycie się mogą stanowić prawdziwe wyzwania. Warto zatem postawić na najprostsze czynności, np. wybierać ubrania bez guzików oraz spożywać posiłki bardziej rozdrobnione, niewymagające krojenia i łatwe w połykaniu czy też korzystać z prysznica zamiast wanny. Chory powinien mieć oparcie w najbliższych. Bez wątpienia wsparcie przełoży się na poprawę jego stanu zdrowia nie tylko fizycznego, ale także psychicznego, ponieważ bardzo trudno zaakceptować wszelkie ograniczenia związane z chorobą.
Koniecznie trzeba zadbać o regularną aktywność fizyczną chorego, co pozwoli utrzymać go w dobrej kondycji i sprawności na dłużej oraz pełnowartościowe odżywianie. Ze względu na trudności w posługiwaniu się sztućcami, rozdrabnianiem pokarmu, połykaniem oraz licznymi zaburzeniami gastrycznymi związanymi z chorobą, ale również jej leczeniem pacjenci cierpiący na parkinsona są narażeni na niedobory żywieniowe. Aby tego uniknąć, należy dbać o odpowiednio zbilansowaną dietę dla nich. Ważne, aby była ona lekkostrawna i bogata w białko. Tłuszcze zwierzęce powinny zostać ograniczone na rzecz roślinnych, bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe. Warto pomyśleć również o preparatach odżywczych, szczególnie w przypadku pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby Parkinsona. Należy pamiętać również o nawodnieniu. Chorzy powinni jednak sięgać po wodę, unikać zaś mocnej kawy i herbaty.
Choroba Parkinsona - rokowania
Bez wątpienia im szybciej uda się potwierdzić rozpoznanie choroby Parkinsona tym rokowania pacjenta są lepsze. Wprowadzenie leczenia odpowiednio wcześnie pozwala utrzymać pacjentów przez wiele lat z niewielkim nasileniem objawów. Co umożliwia ich normalne funkcjonowanie społeczne w tym okresie. Problem zaczyna się gdy leczenie przestaje przynosić oczekiwane efekty.Wtedy przebieg leczenia Parkinsona jest zwykle złożony i modyfikowany w zależności od odpowiedzi pacjenta na stosowaną terapię. Kontynuuje się ją przez całe życie chorego. Co więcej nagłe odstawienie wielu leków przeciwparkinsonowkich niesie ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań zagrażającego życiu, tzw. złośliwego zespołu neuroleptycznego (śpiączka, sztywność, wysoka gorączka).
Nie można wyleczyć choroby Parkinsona. Leczenie opiera się na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta. Dlatego jeśli uda się wcześnie wykryć początkowe objawy choroby, należy niezwłocznie podjąć działania mając na celu zatrzymać jej postęp.
Jak zapobiegać chorobie Parkinsona? - profilaktyka
Nie można zapobiec chorobie Parkinsona. O uwidocznieniu się charakterystycznych symptomów choroby decydują w dużej mierze uwarunkowania genetyczne, a jej dokładne przyczyny powstawania nie zostały do końca poznane.
Wielu naukowców podkreśla wpływ stresu oksydacyjnego i powstających w jego wyniku wolnych rodników na pojawienie się dolegliwości parkinsonowskich. Dlatego chociaż ciężko mówić o skutecznej profilaktyce choroby Parkinsona, warto zwrócić uwagę na przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia i diety, tj. spożywanie dużej ilości surowych warzyw i owoców oraz regularną aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności. Wiele składników charakteryzuje się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym, m.in. witamina E, C, koenzym Q10 czy astaksantyna. Można rozważyć ich suplementację.
Parkinsonizm a choroba Parkinsona - czym się różnią?
Parkinsonizm czyli zespół parkinsonowski jest pojęciem znacznie starszym i szerszym. To zbiór typowych objawów jak: drżenia spoczynkowe, spowolnienie ruchowe, sztywność mięśniowa, zaburzenia postawy ciała. Są to oczywiście charakterystyczne objawy Parkinsona, ale mogą mieć związek również z innymi zaburzeniami. Gdy pierwsze objawy pojawiają się przed 40. rokiem życia mogą oznaczać parkinsonizm młodzieńczy. Przyczyny powstawania tego typu zaburzeń to również choroba Alzheimera, parkinsonizm wywołany miażdżycą naczyń doprowadzających krew do mózgu, wodogłowie, stan zapalny mózgu, zwyrodnienia korowo-podstawne.
Istota czarna w chorobie Parkinsona ulega uszkodzeniu, co stanowi potwierdzenie rozpoznania schorzenia i wprowadzenie odpowiedniego leczenia.
Parkinson znany potocznie jako "choroba drżących rąk" to schorzenie, które dotyka coraz większego odsetka seniorów. Ciężko jej zapobiegać, ale lepiej nie przegapić wczesnych objawów Parkinsona, ponieważ jak najwcześniejsze rozpoznanie choroby znacznie poprawia rokowania pacjenta i wpływa na jego dobre funkcjonowanie. Leczenie w fazie zaawansowanych objawów jest znacznie bardziej skomplikowane i wymaga systematyczności, co przy nasilających się dysfunkcjach stanowi prawdziwe wyzwanie terapeutyczne.
Piśmiennictwo:
- Krygowska-Wojas A.; Przedkliniczny i wczesny okres choroby Parkinsona — diagnostyka i możliwości leczenia neuroprotekcyjnego; Polski Przegląd Neurologiczny 2006; 2 (4): 177–182.
- Gaweł M., Potulska-Chromik A.; Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona; Postępy Nauk Medycznych 2015; 28 (7):468-476.
- Sławek J. i inni; Zaburzenia poznawcze w chorobie Parkinsona; Polski Przegląd Neurologiczny 2006; 2 (4): 203–209.
- Bogucki A. i inni; Leczenie zaawansowanej choroby Parkinsona — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Choroby Parkinsona i Innych Zaburzeń Ruchowych; Polski Przegląd Neurologiczny 2014; 10 (1): 15–22.
- Wieczorek D. i inni; Łagodne zaburzenia funkcji poznawczych i otępienie w chorobie Parkinsona — obraz kliniczny i aktualne kryteria diagnostyczne; Polski Przegląd Neurologiczny 2013; 9 (3): 96–104.
- Sienkiewicz J.; Poradnik dla osób z chorobą Parkinsona; ISBN 978-83-925-855-4-1.
- Bogucki A.; Apomorfina w zaawansowanej chorobie Parkinsona; Neurologia i Neurochirurgia Polska 2013; 47 (5): 476-483.
- Budrewicz S. i inni; Zaburzenia połykania w chorobach układu nerwowego — diagnostyka i leczenie; Polski Przegląd Neurologiczny 2018; 14 (1): 28–34.
- Pasek J. i inni; Aktualne spojrzenie na rehabilitację w chorobie Parkinsona – wybrane zagadnienia; Aktualn Neurol 2010; 10 (2): 94-99.
- Dochniak M, Ekiert K.; Żywienie w prewencji i leczeniu choroby Alzheimera i choroby Parkinsona; Piel. Zdr. Publ. 2015; 5 (2): 199–208.
