Furagina to jeden z najczęściej stosowanych przy zakażeniach układu moczowego leków. Zazwyczaj, dość szybko i skutecznie łagodzi objawy infekcji. Może jednak powodować działania niepożądane, a dodatkowo nie przez wszystkich pacjentów powinna być przyjmowana bez konsultacji z lekarzem. Jakie są zalecenia i przeciwwskazania dotyczące furazydyny? Czy furagina to antybiotyk? Jak prawidłowo ją stosować i kiedy zaczyna działać?
Spis treści:
- Furagina - czym jest i jak działa?
- Jakie są wskazania do stosowania furaginy?
- Furagina - dla kogo jest lekiem bezpiecznym?
- Furagina a furagina forte - jak prawidłowo ją stosować?
- W jakich preparatach występuje furagina? Leki zawierające furaginę bez recepty i na receptę
- Furagina - bezpieczeństwo stosowania
- Furagina - interakcje z lekami
- Na co zwrócić uwagę podczas leczenia zakażenia dróg moczowych furaginą?
Furagina - czym jest i jak działa?
Furagina - co to za substancja? Furagina, inaczej zwana furazydyną, to lek przeciwbakteryjny. Ze względu na jego dostępność bez recepty, jest powszechnie stosowany w leczeniu infekcji układu moczowego. Biorąc pod uwagę budowę chemiczną furaginy (furazydyny), jest ona zaliczana do pochodnych nitrofuranu. Do tej samej grupy leków należą też m.in. nitrofurantoina (będzie o niej mowa w dalszej części artykułu) oraz nifuroksazyd (stosowany czasem wspomagająco w leczeniu biegunki pochodzenia bakteryjnego).
Czy furagina to antybiotyk? Zgodnie z podziałem tradycyjnym, furazydyna nie jest zaliczana do antybiotyków, lecz do chemioterapeutyków. Obie grupy leków (antybiotyki i chemioterapeutyki) wykazują działanie przeciwbakteryjne. Różnią się jednak pochodzeniem. Antybiotyki mają swój naturalny odpowiednik, wzorzec w przyrodzie. Chemioterapeutyki natomiast takiego wzorca nie posiadają - wytworzone zostały sztucznie. Dawniej uważano, że stosowanie chemioterapeutyków, właśnie ze względu na pochodzenie, wiąże się z niższym ryzykiem rozwoju oporności bakterii. Obecnie jednak pogląd ten nie jest aktualny. W języku potocznym chemioterapeutyki są często określane antybiotykami.
Przeciwbakteryjne działanie furaginy jest dość szerokie. Substancja ta jest skuteczna zarówno wobec wielu bakterii Gram-ujemnych, takich jak
Escherichia,
Enterobacter, jak i
Gramm-dodatnich, np.
Enterococcus, Staphylococcus. Na czym polega przeciwbakteryjna moc furaginy? Sam mechanizm działania furazydyny opiera się na zahamowaniu syntezy białek komórkowych oraz kwasów nukleinowych bakterii.
Jakie są wskazania do stosowania furaginy?
Za zdecydowaną większość bakteryjnych zakażeń układu moczowego (ZUM) u dorosłych i dzieci odpowiadają bakterie Escherichia coli. Rzadziej są to inne bakterie, takie jak Staphylococcus saprophyticus, Pseudomonas aeruginosa i Proteus mirabilis. Z uwagi na fakt, że większość z tych bakterii jest wrażliwa na działanie furaginy, lek ten wykorzystywany jest w Polsce powszechnie w leczeniu infekcji układu moczowego, a dokładniej zakażeń dolnych dróg moczowych.
Czy furagina może być stosowana w leczeniu każdej bakteryjnej infekcji dróg moczowych? Nie, wskazania do stosowania leku furagina różnią się między preparatami dostępnymi bez recepty a tymi na receptę. Przyjmowanie furaginy bez recepty, bez konsultacji z lekarzem jest ograniczone jedynie do leczenia ostrych lub przewlekłych, niepowikłanych zakażeń dolnych dróg moczowych. O powikłanej infekcji układu moczowego mówimy, gdy pojawią się takie objawy jak gorączka, nudności czy wymioty. Powikłaną infekcją jest również każda infekcja układu moczowego u kobiety ciężarnej, u mężczyzny, u osoby chorującej na cukrzycę lub kamicę moczową, a także u pacjenta z wadami anatomicznymi w obrębie układu moczowego.
Furagina - wskazania do stosowania leku bez recepty ograniczają się więc jedynie do infekcji nienawracającej i niepowikłanej. Jeśli pacjentka zmaga się z nawracającą infekcją, pojawia się gorączka i nudności lub jest w ciąży, powinna być leczona pod kontrolą lekarza. Nie jest wówczas zalecane stosowanie furaginy na własną rękę.
Przy zapaleniu pęcherza moczowego zdecydowanie lepszym wyborem jest furazydyna niż np. żurawina. Składniki zawarte w żurawinie wspierają działanie układu moczowego. Po żurawinę warto sięgnąć profilaktycznie, w celu zapobiegania infekcji. Jeśli natomiast zakażenie już się rozwinęło, istotne jest zastosowanie leku przeciwbakteryjnego.
Furagina - dla kogo jest lekiem bezpiecznym?
Furazydyna uważana jest za skuteczny i bezpieczny lek na zakażenia układu moczowego dla dzieci i dorosłych. Wielu specjalistów zwraca jednak uwagę na zbyt powszechne stosowanie furaginy i przypisywanie jej skuteczności innego chemioterapeutyku z tej samej grupy - nitrofurantoiny. Ze względu na podobną budowę chemiczną, lekowrażliwość nitrofurantoiny odnoszona jest bowiem do furaginy. Drugą problematyczną kwestią dotyczącą furazydyny jest fakt, iż trudno jest określić jaki procent szczepów bakterii odpowiedzialnych za rozwój infekcji układu moczowego jest opornych na działanie furaginy. Wynika to właśnie z powszechnego stosowania leku bez konsultacji z lekarzem. Zasadnym wydaje się pytanie, dlaczego w leczeniu zakażeń układu moczowego nie można stosować nitrofurantoiny. Brak jej wykorzystania w terapii wynika z niedostępności tego leku w Polsce. W praktyce klinicznej zastąpiono więc w naszym kraju tę substancję furaginą.
Furagina dla dzieci
Związane z furaginą działanie przeciwbakteryjne wykorzystywane jest w leczeniu ZUM również u dzieci. Co jednak istotne, stosowanie leku furagina u dzieci do 15. roku życia powinno przebiegać jedynie pod kontrolą lekarza. Objawy infekcji u dzieci mogą nie być tak charakterystyczne jak u dorosłych. U maluchów do ukończenia 2. roku życia jedynym symptomem choroby może być gorączka. Dlatego właśnie, jeśli dziecko gorączkuje i nie można stwierdzić żadnej konkretnej tego przyczyny, można podejrzewać zakażenie układu moczowego. Konieczne jest więc badanie moczu, na podstawie którego można potwierdzić lub wykluczyć infekcję. Czasami pojawiają się też inne dolegliwości, takie jak zmiana zabarwienia i zapachu moczu, płacz przy oddawaniu moczu, ból brzucha, nudności lub biegunka.
Leki na
zapalenie pęcherza moczowego zawierające furazydynę mogą być podawane dzieciom po ukończeniu 3. miesiąca życia. Jednak tak jak zostało już wspomniane, decyzję o ich zastosowaniu powinien podjąć lekarz. Nie zawsze też w leczeniu zakażeń infekcji
dolnych dróg moczowych należy stosować właśnie furaginę. Jeśli dziecko mocno gorączkuje, jego ogólny stan nie jest dobry, a dodatkowo obecne są czynniki ryzyka ZUM takie jak wada układu moczowego, przebycie ZUM w przeszłości czy cewnikowanie pęcherza, zaleca się rozważyć inny lek przeciwbakteryjny, a nie furazydynę.
Furagina na zapalenie pęcherza moczowego dla kobiet w ciąży i karmiących piersią
Czy można stosować leki z furaginą w okresie ciąży? W przypadku kobiet ciężarnych należy zachować szczególną ostrożność. Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania leku furagina w I trymestrze ciąży, przeciwwskazane jest przyjmowanie furazydyny w tym okresie. Ogólnie rzecz biorąc, kobieta w okresie ciąży nie powinna przyjmować furaginy na własną rękę. Zawsze wskazany jest kontakt z lekarzem, który w zależności od zgłaszanych objawów, stanu pacjentki, a także historii chorób i innych ewentualnych obciążeń zleci odpowiednie badania i sposób postępowania.
W leczeniu infekcji układu moczowego u kobiet ciężarnych wykorzystuje się różne leki przeciwbakteryjne. Poza tym, objawy zapalenia pęcherza są zbliżone do dolegliwości, które mogą wystąpić również w przebiegu innych schorzeń w obrębie dróg moczowych (np. w przebiegu ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek). Dlatego stosowanie leku furagina u kobiet ciężarnych zawsze powinno odbywać się jedynie po konsultacji z lekarzem i za jego rekomendacją.
Zgodnie z zaleceniami producentów, stosowanie preparatu zawierającego furazydynę jest przeciwwskazane w okresie laktacji. W praktyce jednak zdarza się, że lekarz poleca kobiecie karmiącej piersią stosowanie furazydyny w leczeniu zakażeń dolnych dróg moczowych. Wynika to zarówno z szybkiej eliminacji leku z organizmu, jak i możliwości stosowania furaginy już powyżej 3. miesiąca życia. Dodatkowo, podobna do furazdyny nitrofurantoina jest uznawana za bezpieczną w okresie laktacji. Zaleca się jednak zachować ostrożność i przyjmować lek zaraz po zakończeniu karmienia. Dzięki temu, podczas kolejnego przystawienia dziecka do piersi, po upływie kilku godzin, stężenie leku w mleku będzie niewielkie.
Furagina a furagina forte - jak prawidłowo ją stosować?
Związane z furaginą dawkowanie jest uzależnione od rodzaju przyjmowanego leku. Leki z furaginą dostępne bez recepty występują w dwóch dawkach: 50 i 100 mg. Standardowo, lek należy stosować zgodnie z następującym schematem:
- 1. dnia leczenia dawka furaginy powinna wynosić 400 mg - pacjentka przyjmuje 4 razy dziennie tabletkę 100 mg lub 4 razy dziennie 2 tabletki 50 mg,
- podczas kolejnych dni leczenia dawka furaginy powinna wynosić 300 mg (również w kilku dawkach podzielonych).
Jak widać, w zależności od dawki leku furagina jest przyjmowana jednorazowo w ilości 1 lub 2 tabletki. Kwestia wyboru dawki furaginy w dużej mierze wpływa więc na wygodę stosowania.
Po jakim czasie działa furagina? Działanie furazydyny jest dość szybkie. Substancja ta w ciągu godziny od przyjęcia osiąga maksymalne stężenie w surowicy. Trudno jest jednak precyzyjnie określić czas, po którym pacjentka odczuje ulgę. U jednych osób, wystąpi ona już po 1-2 dawkach leku, u innych dopiero po 1-2 dniach leczenia.
Furagina - jak prawidłowo ją stosować? Leki na zapalenie pęcherza z furaginą zaleca się przyjmować podczas posiłku, najlepiej bogatego w białko. Przyjęcie tabletki na pusty żołądek, wpływa znacząco na wchłanianie furazydyny - ponad 2-krotnie je zmniejsza. Lek należy popijać dużą ilością wody.
Furazyzdyna- kiedy zaczyna działać? Związane z furaginą działanie pojawia się zazwyczaj już po kilku dawkach, choć u części pacjentów efekt odczuwalny jest dopiero po 1-2 dniach. Stosuj preparat zgodnie z zaleceniami lekarza/farmaceuty lub dawkowaniem zamieszczonym w ulotce. Zbyt wczesne odstawienie leku może skutkować szybkim nawrotem przykrych dolegliwości.
W jakich preparatach występuje furagina? Leki zawierające furaginę bez recepty i na receptę
W jakich preparatach występuje furazydyna? Biorąc pod uwagę dawkę leku furagina furazydyna jest dostępna w takich preparatach bez recepty jak:
- 50 mg - UroFuraginum, neoFuragina czy preparat Furaginum US Pharmacia
- 100 mg - Furaginum Hasco Max, neoFuragina Max.
Furazydyna dostępna jest też w lekach na receptę. Przykładem jest zawiesina Dafurag i proszek do sporządzania zawiesiny doustnej Furazek Junior. Płynna forma leku z jednej strony umożliwia dokładne odmierzenie potrzebnej dawki (którą u najmłodszych pacjentów wylicza się na podstawie masy ciała), a z drugiej jest bezpieczniejsza do podania dzieciom oraz osobom dorosłym, mającym trudność z przełykaniem stałych postaci leku.
Niektóre tabletki z furazydyną, mimo obecności tych samych dawek substancji czynnej co w lekach bez recepty, dostępne są jedynie na podstawie recepty. Dotyczy to takich leków jak Furaginum Adamed, Furazek czy Furaginum Teva. Jak więc prawidłowo stosować Furaginum Adamed lub inny lek z furazydyną na receptę? O ile lekarz nie zaleca inaczej, dawkowanie jest takie samo: 400 mg furaginy 1. dnia leczenia, a następnie 300 mg leku.
Furagina - bezpieczeństwo stosowania
Jak długo można stosować preparat Furaginum? Niezależnie od tego, jaki lek z furazydyną jest przyjmowany, standardowy czas kuracji wynosi 7-8 dni. Po zakończonej terapii ponowne przyjmowanie leku furagina nie powinno mieć miejsca wcześniej niż po upływie 10-15 dni. Zdarza się, że pacjenci po szybkim odczuciu ulgi, odstawiają lek po przyjęciu zaledwie kilku dawek. Zachodzi wówczas ryzyko nawrotu dolegliwości. Furaginę należy przyjmować regularnie i przed odpowiednio długi czas. Wpływa to na skuteczność działania leku i ogranicza ryzyko nawrotu infekcji.
Furagina - przeciwwskazania do stosowania. Kto nie powinien jej przyjmować?
W jakich sytuacjach zaleca się zachować ostrożność podczas stosowania leku z furazydyną? Przeciwwskazania furaginy w zasadzie są nieliczne. Nie powinien jej przyjmować pacjent z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek (np. niewydolnością nerek) lub rozpoznaną polineuropatią (np. polineuropatią cukrzycową). Odnoszącymi się do stosowania furaginy przeciwwskazaniami jest też wspomniany już I trymestr ciąży oraz okres okołoporodowy. Nie zaleca się przyjmowania leku furagina w ciąży donoszonej, ponieważ pojawiły się doniesienia o ryzyku rozwoju niedokrwistości hemolitycznej u noworodków.
Furagina - skutki uboczne i działania niepożądane
Jakie są możliwe działania niepożądane i skutki uboczne furazydyny? Furagina skutki uboczne powoduje stosunkowo rzadko. Zdecydowana większość osób stosujących ten lek dobrze go toleruje. Wśród działań niepożądanych występujących podczas przyjmowania furazydyny wymienić można nudności, bóle głowy oraz nadmierne oddawanie gazów. Zgłaszane były też inne dolegliwości, takie jak: senność, neuropatia obwodowa, zaburzenia widzenia, przemijające łysienie czy objawy zaburzeń czynności wątroby. Jeśli u pacjenta wystąpią objawy problemów z funkcjonowaniem wątroby (np. ból brzucha, żółtawe zabarwienie skóry, błon śluzowych i oczu, odbarwienie stolca, swędzenie skóry, spadek apetytu) lub rozwinie się przewlekłe zapalenie wątroby, należy przerwać stosowanie preparatu. Ryzyko pojawienia się poważnych działań niepożądanych jest wyższe u pacjentów, którzy przyjmują furazydynę przez długi okres czasu. Z tego powodu, w przypadku długotrwałego stosowania preparatu konieczne jest regularne monitorowanie czynności nerek oraz wątroby.
Kiedy dodatkowo
należy zachować szczególną ostrożność podczas leczenia furazydyną? Lek Furaginum należy stosować ostrożnie w razie pojawienia się bólu brzucha, biegunki lub zaparć. O ile symptomy te mają niewielkie nasilenie, nie jest konieczne przerwanie terapii. Jeśli jednak są one bardzo uciążliwe, zalecane jest odstawienie leku i zgłoszenie się do lekarza. Może on zalecić inny preparat przeciwbakteryjny na infekcję dróg moczowych.
Ryzyko
przedawkowania furaginy jest wyższe u osób z zaburzeniami czynności nerek. W pozostałych przypadkach jest ono niewielkie - lek ten jest szybko eliminowany z organizmu, a w celu przyspieszenia tego procesu zalecane jest spożycie dużej ilości płynów.
Furagina - interakcje z lekami
W jakie interakcje z innymi lekami i substancjami wchodzi furazydyna? Furagina a alkohol - jaki jest między nimi związek? Spożywanie podczas stosowania furaginy alkoholu stwarza zagrożenie wystąpienia tzw. reakcji disulfiramowej. Furazydyna blokuje aktywność enzymu, który bierze udział w metabolizowaniu alkoholu. W wyniku tego proces przemian alkoholu w organizmie zostaje zatrzymany na poziomie aldehydu octowego. Jego podwyższone stężenie może skutkować pojawieniem się takich objawów jak uczucie gorąca, zaczerwienienie twarzy, zaburzenia pracy serca, duszności, nasilona potliwość, wzrost pragnienia, a także nudności lub wymioty. Choć w większości przypadków, pojawiające się symptomy nie stwarzają zagrożenia życia, wymienione objawy mogą utrzymywać się kilka godzin i być bardzo nieprzyjemne dla pacjenta. Nie zaleca się więc łączenia furaginy z alkoholem.
Jakich interakcji z lekami można się spodziewać? Preparaty zobojętniające sok żołądkowy, poprzez zmianę pH w żołądku, mogą zmniejszać wchłanianie furazydyny. Witaminy z grupy B zwiększają natomiast wchłanianie pochodnych nitrofuranu, w tym również furaginy.
Furagina alkohol - tych dwóch substancji lepiej ze sobą nie łączyć. Zachodzi wówczas ryzyko zaburzenia metabolizmu alkoholu i pojawienia się nieprzyjemnych dolegliwości. Furazydyna rzadko wchodzi w istotne interakcje z innymi substancjami. Warto jednak pamiętać, że leki zobojętniające sok żołądkowy mogą zmniejszać jej wchłanianie, a witaminy z grupy B - zwiększać.
Na co zwrócić uwagę podczas leczenia zakażenia dróg moczowych furaginą?
Czy witamina C może wpływać na dużą skuteczność furazydyny? Wciąż wiele osób uważa, że lek furagina należy przyjmować jednocześnie z witaminą C. Wynika to z popularnego niegdyś przekonania, że witamina C znacząco zakwasza mocz. Furazydyna natomiast działa silniej właśnie w środowisku kwaśnym. Łączenie więc tego leku z witaminą C wpływać ma na dużą skuteczność leczenia. Obecnie jednak wiemy, że witamina C nie wpływa w istotny sposób na pH moczu. Nawet przyjmowanie dużych dawek (1000-2000 mg witaminy C) nie zakwasza znacząco moczu. Co więcej, furagina furazydyna w silnie kwaśnym środowisku może ulegać resorpcji zwrotnej, przez co jej skuteczność spada, a jednocześnie nasila się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Nawet gdyby witamina C rzeczywiście zakwaszała istotnie mocz, jej wpływ na efektywność leczenia furaginą byłby niekorzystny. Nie ma więc podstaw naukowych przemawiających za tym, aby stosować Furaginum Teva, Urofuraginum czy jakikolwiek inny lek z furazydyną łącznie z witaminą C.
Przy konieczności długotrwałego stosowania preparatu z furazydyną można jednak rozważyć suplementację witamin z grupy B.
Co warto wiedzieć o działaniu i zastosowaniu furazydyny? Lek ten jest zdecydowanie najczęściej stosowanym preparatem na infekcje pęcherza moczowego w Polsce, choć jego skuteczność w tym wskazaniu oraz możliwa oporność bakterii odpowiedzialnych za rozwój zakażenia budzi pewne wątpliwości. Zaleca się więc zachować ostrożność stosując Furaginum. Tabletki należy przyjmować regularnie, do 7-8 dni. Ponowne stosowanie furazydyny w razie nawrotu infekcji powinno nastąpić nie wcześniej niż po upływie 10-15 dni. Działania niepożądane występujące w związku z zażywaniem furaginy pojawiają się rzadko i zazwyczaj mają łagodne nasilenie. Lek jest dobrze tolerowany przez większość pacjentów. Warto jednak pamiętać, że w razie pojawienia się gorączki i bólu pleców w okolicy nerek (w części lędźwiowej) konieczna jest konsultacja z lekarzem. Samoleczenie może w takiej sytuacji prowadzić do rozwoju groźnych dla zdrowia pacjenta powikłań. Mimo iż furazydyna dostępna jest bez recepty, trzeba korzystać z tej możliwości rozsądnie. Jeśli pacjentka ma wątpliwości co do przyczyny pojawiających się objawów, lepszym wyborem będzie wizyta u lekarza, który w razie potrzeby zleci dodatkowe badania (czasem konieczna jest diagnostyka układu moczowego) i wprowadzi odpowiednie leczenie.
Bibliografia:
- Hryniewicz W., Holecki M. i wsp. Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków, Warszawa 2015.
- Czajkowski K., Broś-Konopielko M., Teliga-Czajkowska J. Urinary tract infection in women. Menopause Rev 2021; 20(1): 40-47.
- Myśliwiec M. Błędy w postępowaniu w zakażeniach układu moczowego. Medycyna po Dyplomie. 2012, 09.
- Wasilewska A. i wsp. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego. 2021.
- Yakovlev S.V., Suvorova M.P. [Rationale for choosing an antibiotic for the treatment of cystitis: recommendations of clinical pharmacologists: A review]. Ter Arkh. 2022 Oct 12;94(8):1006-1013. Russian. doi: 10.26442/00403660.2022.08.201775.
- Squadrito F.J., del Portal D. Nitrofurantoin. [Updated 2023 May 29]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470526/
- Moczulski D. Leczenie zakażeń układu moczowego u kobiet w ciąży. Medycyna po Dyplomie 2012, 01.
- Charakterystyki Produktów Leczniczych: Furaginum Adamed, Furaginum Teva i uroFuraginum Max.
