Erytrol, często ukryty za symbolem E 968, uważany jest za najlepszy zamiennik cukru. Niemalże nie zawiera kalorii, a po jego spożyciu nie dochodzi do nagłego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Czy erytrol rzeczywiście jest najzdrowszym cukrem świata? Jak działa na ludzki organizm i kiedy warto zastąpić nim tradycyjny cukier?
Spis treści:
- Co to jest erytrol?
- Właściwości erytrolu
- Jak pozyskuje się erytrol?
- Dla kogo wskazany jest erytrol? Kiedy warto sięgnąć po ten zamiennik cukru?
- Dlaczego erytrol jest uznawany za najzdrowszy cukier świata?
- Erytrol, a ksylitol, stewia i inne słodziki
- Czy erytrol jest szkodliwy?
- Czy można przedawkować erytrol? Jakie niesie to za sobą skutki?
- Erytrytol i jego zastosowanie w przemyśle spożywczym
- Zalety i wady erytrytolu
Co to jest erytrol?
Erytrol, określany również jako erytrytol, należy do półsyntetycznych substancji słodzących. Naturalny słodzik to np. miód, sacharoza (popularny biały cukier lub cukier trzcinowy), syrop klonowy, a także melasa. Sztuczną substancją słodzącą jest m.in. aspartam, acesulfam K i sukraloza. Natomiast erytrytol, a także maltitol, sorbitol czy laktitol to związki zaliczane do tzw. półsyntetycznych substancji słodzących. Pod względem chemicznym należą one do alkoholi polihydroksylowych (polioli).
Coraz większa zapadalność na cukrzycę typu II, zaburzenia lipidowe, a także narastający problem otyłości powoduje wzrost zainteresowania zdrowszymi zamiennikami cukru. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby maksymalnie 10% energii z żywności pochodziło z cukrów prostych. Oznacza to, że osoba dorosła, której zapotrzebowanie energetyczne wynosi ok. 2000 kcal na dobę, powinna spożywać nie więcej niż 10 łyżeczek zwykłego cukru. Niestety, statystyczny Polak przekracza tą ilość o ponad połowę.
Smak słodki preferowany jest od pierwszych dni życia. Samo mleko matki ma słodkawy smak dzięki zawartości laktozy. Nie ma nic dziwnego w tym, że lubimy słodki posmak i chcemy zaspokoić potrzebę jego odczuwania. Problem jednak pojawia się, gdy białego cukru w spożywanych napojach i posiłkach jest zbyt dużo. Pomocna może okazać się
substancja słodząca mająca zerowy lub niski indeks glikemiczny.
Właściwości erytrolu
Erytrol (erytrytol) stosowany jest w Polsce od roku 2008. Jest związkiem pozbawionym zapachu, który ma postać białych kryształków. Wyglądem przypomina więc tradycyjny cukier. Dość dobrze rozpuszcza się w wodzie. Zaczyna topić się w temperaturze 119-123°C. Słodkość wywołana spożyciem erytrolu odpowiada ok. 70% słodkości cukru. Erytrytol jest więc mniej słodki od białego cukru. Jednocześnie ma niemalże zerową kaloryczność. 1 g erytrolu dostarcza zaledwie 0,2-0,4 kalorii. Tradycyjny cukier w 1 g ma ok. 4 kalorii. Erytrol jest w ok. 90% wchłaniany w jelicie cienkim, a następnie usuwany wraz z moczem w niezmienionej postaci.
Erytrytol ma zerowy indeks glikemiczny. Jego spożycie nie wiąże się ze wzrostem poziomu glukozy we krwi i nie powoduje wyrzutu insuliny.
Więcej na temat indeksu glikemicznego można przeczytać w artykule: Czym jest indeks glikemiczny i jak z niego korzystać?
Erytrytol wywołuje delikatny, dość specyficzny posmak. Często jest on określany jako przyjemne uczucie chłodu.
Erytrytol wykazuje też działanie antyoksydacyjne i ochronne w stosunku do nabłonka wyścielającego naczynia krwionośne. Nie wzmaga wydzielania kwasów trawiennych i jest bardzo dobrze tolerowany przez organizm. Zgodnie z powszechną wiedzą, nadmierne spożycie zwykłego cukru przyczynia się do rozwoju próchnicy zębów. Erytrytol, podobnie jak inne półsyntetyczne substancje słodzące, nie sprzyja pojawieniu się próchnicy.
Erytrytol to półsyntetyczny słodzik, który ma niewielką kaloryczność i jest nieco mniej słodszy od tradycyjnego cukru. Wywiera pozytywny wpływ na zdrowie, a do tego uważany jest za całkowicie bezpieczny.
Jak pozyskuje się erytrol?
Erytrytol jest pozyskiwany głównie na drodze fermentacji cukrów. W procesie tym biorą udział przede wszystkim różne rodzaje drożdży, a także bakterie. Związkiem wykorzystywanym do produkcji erytrolu może być glukoza, sacharoza, fruktoza, a także glicerol. Opisywany zamiennik cukry może być wytwarzany również w sposób chemiczny. Jest to jednak znacznie droższa metoda, która na dużą skalę byłaby nieopłacalna.
Erytrytol oznaczany jest symbolem E 968. W składzie produktów spożywczych, może być on określony właśnie jako E 968, ale także jako erytrol lub erytrytol.
Dla kogo wskazany jest erytrol? Kiedy warto sięgnąć po ten zamiennik cukru?
Erytrytol jest świetnym zamiennikiem cukru dla wielu osób. Przede wszystkim, może być on stosowany przez diabetyków, a także osoby otyłe lub zmagające się z nadwagą. Jest to cenny związek dla pacjentów, którym zalecona została dieta o niskim indeksie glikemicznym.
Erytrol może być więc pomocny w przypadku insulinooporności, o której pisaliśmy w artykule: Czym jest insulinooporność? Przyczyny, objawy i leczenie
Erytrytol i inne niskokaloryczne substancje słodzące mogą być przyjmowane również przez dzieci i nastolatków. Problem nadmiernego spożycia tradycyjnego cukru często dotyczy właśnie tych grup pacjentów. Szacuje się, że ponad połowa dzieci w wieku 1-3 lata przyjmuje zbyt dużą ilość cukru. Stosowanie erytrytolu może więc pomóc ograniczyć ilość spożywanych kalorii i uchronić przed wieloma negatywnymi skutkami nadmiernej konsumpcji cukru. Erytrol może być polecony również
osobom odchudzającym się. Zmniejszenie ilości przyjmowanych kalorii wiąże się ze spadkiem masy ciała.
Należy jednak podkreślić, że zastąpienie tradycyjnego cukru erytrolem powinno iść w parze z ograniczeniem spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych, a także regularną aktywnością fizyczną. Takie kompleksowe podejście wpłynie na redukcję tkanki tłuszczowej bez jednoczesnego zmniejszenia masy mięśniowej i wpłynie korzystnie na pracę całego organizmu.
Dlaczego erytrol jest uznawany za najzdrowszy cukier świata?
Erytrytol jest czasami nazywany "najzdrowszym cukrem świata". Jest to pewne uproszczenie, ponieważ erytrol nie jest cukrem. Pod względem chemicznym nie należy do węglowodanów, a do alkoholi. Jednak nie bez przyczyny określany jest jako najzdrowszy. Ze względu na bardzo niską kaloryczność jest często przedstawiany jako bezkaloryczny. Do tego nie powoduje wzrostu poziomu glukozy we krwi i związanego z tym wyrzutu insuliny. Erytrytol to zamiennik cukru, który w przeciwieństwie do sacharozy nie zwiększa ryzyka zachorowania na cukrzycę, zespół metaboliczny i inne schorzenia, na których rozwój wpływa nadmierne spożycie cukru.
Erytrytol to substancja słodząca pozbawiona właściwie wszystkich wad zwykłego cukru. Wpływa to na jej coraz większą popularność i szerokie zastosowanie. Erytrytol, podobnie jak stewia, słusznie nazywany jest najzdrowszym zamiennikiem cukru.
Erytrol, a ksylitol, stewia i inne słodziki
Erytrol to dobry zamiennik cukru, który różni się od stewii, ksylitolu i innych słodzików poziomem słodyczy, smakiem, kalorycznością, wartością indeksu glikemicznego i dodatkowymi cechami. Ksylitol jest bardziej kaloryczny od erytrytolu. 1 g ksylitolu dostarcza ok. 2,4 kalorii. Odczuwany poziom słodyczy po spożyciu ksylitolu jest porównywalny do tradycyjnego cukru. Ksylitol ma niski indeks glikemiczny, choć i tak większy niż erytrol (jego IG wynosi 0). Słodzik ten częściej wywołuje efekt przeczyszczający i dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego w porównaniu z erytrolem.
Stewia jest znacznie słodsza niż biały cukier, dlatego stosuje się ją w niewielkiej ilości. Podobnie jak erytrol, stewia ma zerową kaloryczność i nie podnosi stężenia glukozy we krwi. Jest dość specyficzna w smaku, dlatego nie wszystkim odpowiada. Maltitol jest zbliżony poziomem słodyczy do erytrolu. Ma jednak znacznie większą kaloryczność i wyższy indeks glikemiczny.
Czy erytrol jest szkodliwy?
Erytrytol występuje naturalnie w niektórych pokarmach i napojach. Znajduje się m.in. w winogronach, gruszkach, owocach morza, winie czy chociażby sosie sojowym. Wiele przeprowadzonych badań i publikacji naukowych potwierdza wysokie bezpieczeństwo erytrolu. Po spożyciu doustnym, erytrol jest szybko wchłaniany w jelicie cienkim. Nie ulega metabolizmowi w organizmie człowieka i w niezmienionej postaci zostaje wydalany wraz z moczem. Niewchłonięta część erytrolu jest dalej transportowana do jelita grubego, gdzie pod wpływem kolonizujących ten odcinek przewodu pokarmowego drobnoustrojów, ulega fermentacji. W jej wyniku, powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe i gazy. Erytrol spożywany w dużej ilości, u części osób powoduje wzdęcia.
Erytrytol jest bardzo dobrze tolerowany przez większość osób. W jednym z przeprowadzonych badań, spożywanie dawek wynoszących 1 g/kg masy ciała nie powodowało żadnych działań niepożądanych.
Czy można przedawkować erytrol? Jakie niesie to za sobą skutki?
Erytrytol uważany jest za bezpieczny zamiennik cukru. W przeciwieństwie do innych słodzików, erytrol nie ma określonego dopuszczalnego dziennego spożycia. W przeprowadzonych badaniach, nawet długotrwałe przyjmowanie większych ilości erytrolu nie wiązało się z częstszym występowaniem niepożądanych dolegliwości. Nie można jednak wykluczyć, że u części osób, przyjmowanie dużych dawek erytrolu może powodować biegunkę, wzdęcia i inne objawy żołądkowo-jelitowe.
Wiele osób zastanawia się, czy erytrytol to bezpieczna substancja i czy może być podawana również dzieciom. Zgodnie z aktualną wiedzą, erytrytol jest nietoksyczny, a jego stosowanie nie prowadzi do powstawania zmian nowotworowych. Może być bezpiecznie przyjmowany również przez dzieci.
Erytrytol i jego zastosowanie w przemyśle spożywczym
Erytrol może być stosowany jako dodatek do wielu produktów spożywczych m.in. galaretek, dżemów, marmolad, wyrobów cukierniczych czy chociażby gum do żucia. Może wchodzić w skład suplementów diety. Erytrol oprócz standardowego zastosowania jako zdrowszy zamiennik cukru, może być również wykorzystywany do zagęszczania produktów, a także do wzmacniania aromatu, stabilizowania pokarmu lub maskowania jego smaku.
Erytrytol ma też szerokie zastosowanie w kuchni. Można go używać do słodzenia herbaty, kawy i innych napojów. Nadaje się do gotowania i pieczenia. Przy jego pomocy można więc przygotowywać słodkie wypieki bez obawy o zbyt dużą ilość spożywanych kalorii.
Erytrol w swojej kuchni można właściwie stosować zawsze wtedy, gdy chcemy sięgnąć po tradycyjny, biały cukier. Erytrytol można znaleźć w aptekach, sklepach ze zdrową żywnością, a także marketach spożywczych. Słodzik ten cieszy się coraz większą popularnością, dlatego jego dostępność jest coraz większa.
Zalety i wady erytrytolu
Erytrytol ma wiele zalet w stosunku do białego cukru, a nawet do innych słodzików. Najważniejsze z nich to:
- bardzo niska kaloryczność,
- zerowy indeks glikemiczny,
- jednoczesne zwalczanie wolnych rodników (działanie antyoksydacyjne),
- działanie ochronne na środbłonek naczyń krwionośnych,
- niepowodowanie próchnicy,
- wysokie bezpieczeństwo stosowania - erytrytol nie jest przekształcany w organizmie do innych związków, ponieważ niemalże w całości jest wydalany wraz z moczem w niezmienionej postaci,
- zazwyczaj nie powoduje biegunki ani innych dolegliwości żołądkowo-jelitowych - u części osób mogą one jednak wystąpić, co najczęściej jest wynikiem przyjęcia bardzo dużej ilości tego słodzika,
- stosowanie erytrytolu jest bezpieczne dla cukrzyków i osób z insulinoopornością,
- możliwość szerokiego wykorzystania go w kuchni - erytrytol nadaje się do słodzenia napojów, pieczenia i innego rodzaju obróbek termicznych.
Dla części osób zaletą erytrolu jest również uczucie chłodu w jamie ustnej wywoływane przez ten słodzik. Jest to jednak kwestia dość indywidualna. Nie wszystkim on odpowiada, a dla niektórych erytrytol w proszku jest gorzkawy.
Niestety, nie można powiedzieć, że jednym z elementów charakteryzujących erytrytol jest świetna cena. Za kilogram tej substancji słodzącej trzeba zapłacić mniej więcej 25-50 zł. Jest on mniej słodki od cukru, dlatego najczęściej używa się go w nieco większej ilości. Cena erytrytolu sprawia, że słodzik ten mimo wielu zalet, nie jest łatwo dostępny dla wszystkich. Drugą wadą jest możliwość pojawienia się biegunki, bólu brzucha i wzdęć po spożyciu zbyt dużej ilości erytrolu.
Węglowodany proste, przyjmowane w postaci tradycyjnego, białego cukru, spożywane w zbyt dużej ilości wpływają negatywnie na pracę organizmu. Aby ograniczyć ich spożycie, a jednocześnie nie musieć rezygnować ze słodkiego smaku, warto sięgnąć po
bezpieczne, niskokaloryczne słodziki, takie jak erytrol. Substancja ta wywiera korzystny wpływ na zdrowie. Jeśli tylko cena nie jest przeszkodą, erytrytol z pewnością jest słodzikiem, którym warto zastąpić tradycyjny cukier.
Bibliografia:
- FDA, GRAS Determination of Erythritol for Use in Human Food, 2018
- Regnat K., Mach R.L., Mach-Aigner R.,Erythritol as sweetener - wherefrom and whereto?, Appl Microbiol Biotechnol, 2018, 102 (2), 587-595
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Praktyczna,2019, tom 5, nr 1, s. 91-92
- Bordier V., Teysseire F., Schlotterbeck G.,et al., Effect of a Chronic Intake of the Natural Sweeteners Xylitol and Erythritol on Glucose Absorption in Humans with Obesity, Nutrients, 2021, 13 (11), 3950, doi: 10.3390/nu13113950
- Bagińska J., Cukier i słodziki w próchnicy zębów, Kardiologia po Dyplomie, 2019, 05
