Andropauza jest naturalnym procesem w życiu mężczyzny, który wynika z obniżenia stężenia hormonów. Jej objawy, w zależności od stopnia nasilenia, mogą odczuwalnie wpływać na samopoczucie. Kiedy zaczyna się andropauza i jak długo trwa? Jakie objawy może powodować i kiedy rozważa się wprowadzenie odpowiednich leków?
Spis treści:
- Czym jest andropauza?
- Zmiany hormonalne w okresie andropauzy
- Kiedy rozpoczyna się męskie klimakterium i jak długo trwa?
- Objawy andropauzy – jak ją rozpoznać?
- Objawy fizyczne andropauzy
- Objawy psychiczne andropauzy
- Czy możliwe jest leczenie andropauzy? Kiedy wizyta u androloga?
- Andropauza - jakie badania warto wykonać?
- Seksualność w czasie andropauzy
- Co suplementować podczas andropauzy?
Czym jest andropauza?
Andropauzą określany jest okres w życiu mężczyzny, w którym dochodzi do pewnych zmian w funkcjonowaniu jego organizmu. Przyjmuje się, że rozpoczyna się on po 50. roku życia. Andropauza jest czasami porównywana do kobiecej menopauzy. Część ekspertów uważa jednak zestawianie obu tych zjawisk za niewłaściwe. Zmiany zachodzące w organizmie kobiety w okresie menopauzy prowadzą bowiem do całkowitego i nieodwracalnego wygaśnięcie czynności jajników. W przypadku andropauzy dochodzi natomiast do spadku poziomu hormonów, ale sama czynność hormonalna nie zostaje całkowicie zatrzymana, a jedynie obniżona.
Zmieniający się poziom hormonów w
organizmie mężczyzny podczas andropauzy prowadzi do szeregu zmian w sferze seksualnej, fizycznej i psychicznej. Andropauza, określana również "męskim klimakterium", może znacząco wpływać na odczuwany komfort życia mężczyzny. Świadomość społeczeństwa na temat andropauzy i jej wpływu na zdrowie fizyczne oraz psychiczne jest jednak wciąż znikoma. Dla wielu pacjentów temat ten jest wstydliwy. Część osób zupełnie nie jest świadoma związku między odczuwanymi objawami a naturalnym spadkiem poziomu hormonów i wkroczeniem w okres andropauzy.
Zmiany hormonalne w okresie andropauzy
Wraz z wiekiem dochodzi do spadku poziomu testosteronu, który jest głównym androgenem. Co ciekawe, stężenie testosteronu zaczyna stopniowo spadać już w okolicach 30. roku życia. Jego poziom obniża się każdego roku o ok. 0,4-1,0%. Uważa się, że na tempo spadku poziomu androgenów w istotny sposób wpływa prowadzony styl życia oraz obciążenie chorobami przewlekłymi, takimi jak np. cukrzyca, otyłość i nadciśnienie tętnicze. Spadające stężenie testosteronu (oraz dihydrotestosteronu, melatoniny, hormonu wzrostu i innych hormonów) może współwystępować z charakterystycznymi objawami, będącymi wynikiem tych zmian. Objawy andropauzy są odczuwane przez ok. 21% mężczyzn między 50. a 60. rokiem życia.
Andropauza, określana również jako "męskie klimakterium", związana jest ze spadkiem poziomu testosteronu, hormonu wzrostu, melatoniny i innych hormonów. Zazwyczaj, jej objawy zaczynają pojawiać się po 50. roku życia.
Kiedy rozpoczyna się męskie klimakterium i jak długo trwa?
Występowanie objawów andropauzy obserwuje się od ok. 50. roku życia. Jest to jednak bardzo indywidualna kwestia. U części mężczyzn, spadek testosteronu jest bardziej wyraźny i w większym stopniu odbija się na funkcjonowaniu jego organizmu. Ponadto uważa się, że u mężczyzn, u których w młodszym wieku poziom testosteronu był wyższy, symptomy andropauzy są zazwyczaj bardziej nasilone. Dolegliwości charakterystyczne dla andropauzy część pacjentów odczuwa dopiero po 60. roku życia. Czasami pojawiają się one również u starszych mężczyzn.
Proces obniżania się poziomu androgenów jest stopniowy i trwa już do końca życia. Jednak nie wszyscy mężczyźni odczuwają objawy
męskiego klimakterium. Podobnie jest w przypadku
menopauzy - część kobiet zupełnie nie doświadcza dolegliwości związanych ze zmianami hormonalnymi, u innych są one zauważalne, a u jeszcze kolejnej grupy pacjentek - znacząco obniżają jakość życia i ograniczają codzienne aktywności.
Objawy andropauzy – jak ją rozpoznać?
W trakcie andropauzy dochodzi do spadku stężenia androgenów, które wpływają na sferę fizyczną, psychiczną oraz seksualną mężczyzny. Istotnym problemem dla wielu mężczyzn są zaburzenia erekcji. Problem z uzyskaniem lub utrzymaniem wzwodu silnie oddziałuje na samoocenę mężczyzny, odczuwaną przez niego jakość życia oraz związek partnerski. U części pacjentów występuje też obniżone libido.
Objawy fizyczne andropauzy
Andropauza – objawy, które może odczuwać mężczyzna w tym okresie to:
- zaburzenia snu - mogą pojawić się problemy z zasypianiem, przebudzenia nocne lub zbyt wczesne budzenie się nad ranem. W związku z zaburzeniami snu pojawia się uczucie zmęczenia i nadmierna senność w ciągu dnia,
- zmniejszenie masy mięśniowej oraz siły mięśniowej,
- nadmierna potliwość - część mężczyzn odczuwa nagłe, intensywne i nieadekwatne do sytuacji pocenie się, które przypomina uderzenia gorąca, doświadczane przed wiele kobiet podczas menopauzy,
- zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej - wraz z wiekiem zwiększa się tendencja do gromadzenia się tkanki tłuszczowej trzewnej, otaczającej narządy w jamie brzusznej,
- przerzedzenie owłosienia,
- bóle stawowo-mięśniowe,
- zawroty głowy.
Spadający poziom testosteronu przyczynia się również do łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Mężczyźni, u których gruczoł krokowy uległ powiększeniu, mogą zauważyć problemy z
oddawaniem moczu: konieczność odczekania chwili aż pojawi się mocz, słaby strumień moczu i uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza. Czasami rozwija się też nadreaktywność pęcherza moczowego i pojawia się nietrzymanie moczu. Problem z popuszczaniem moczu występuje jednak głównie u pacjentów w starszym wieku. Wśród mężczyzn nie jest tak powszechny jak wśród kobiet.
Zaburzenia snu, uderzenia gorąca i odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha to tylko jedne z objawów, których przyczyną może być właśnie andropauza. Mężczyźni mogą zauważyć również spadek siły mięśniowej, przerzedzenie owłosienia i nasiloną potliwość.
Objawy psychiczne andropauzy
W trakcie andropauzy mężczyzna może doświadczyć też objawów ze strony psychiki. Częstsze odczuwanie niepokoju, a także zwiększona drażliwość i brak cierpliwości mogą wpływać nie tylko na komfort życia samego pacjenta, ale i całej jego rodziny. U niektórych osób występują stany depresyjne i zaburzenia lękowe. Może pojawić się też głębokie poczucie bezsensu, które czasami przyczynia się do podejmowania nagłych, istotnych decyzji dotyczących dalszego życia, np. odnośnie pracy, hobby czy związku.
Jednym z
objawów andropauzy jest też spadek koncentracji. Trudniej jest skupić na czymś uwagę. Mogą wystąpić też zaburzenia zdolności do zapamiętywania.
Czy możliwe jest leczenie andropauzy? Kiedy wizyta u androloga?
Andropauza nie jest chorobą, lecz naturalnym procesem, który w zależności od stopnia nasilenia objawów, może w mniejszym lub większym stopniu wpływać na codzienne życie. Zauważając niepokojące symptomy, zawsze wskazana jest wizyta u lekarza. Pojawiające się zaburzenia erekcji, problemy z oddawaniem moczu, bóle stawowo-mięśniowe czy przedłużający się spadek nastroju warto skonsultować z lekarzem. Objawy to niekoniecznie muszą wynikać z andropauzy. Mogą mieć wiele innych przyczyn, które należy wziąć pod uwagę.
Jeśli andropauza powoduje znaczące obniżenie jakości życia seksualnego, fizycznego lub psychicznego, lekarz może zalecić
terapię zastępczą, polegającą na uzupełnianiu ilości testosteronu. Leczenie andropauzy powinno być wprowadzone dopiero po potwierdzeniu obniżonego poziomu hormonu w organizmie mężczyzny. Dawka leku jest indywidualnie dostosowana do pacjenta. Diagnostyką i leczeniem zaburzeń hormonalnych u mężczyzn zajmuje się androlog. To właśnie do tego specjalisty warto się zgłosić, zauważając u siebie objawy sugerujące
męskie klimakterium. Andropauza - zadbanie o zdrowy tryb życia i regularną aktywność fizyczną pomoże złagodzić przebieg tego okresu. U części mężczyzn, korzystne efekty przynieść może przyjmowanie testosteronu w ramach tzw. terapii zastępczej.
Andropauza - jakie badania warto wykonać?
Lekarz oceniając stan zdrowia pacjenta i badając go fizykalnie, dobiera zestaw badań, które pomogą w określeniu przyczyny odczuwanych przez mężczyznę objawów. W celu potwierdzenia andropauzy szczególnie pomocne są badania hormonalne. Przede wszystkim jest to badanie poziomu testosteronu, ale również oznaczenie stężenia SHBG, poziomu lutropiny (LH), który bierze udział w syntezie testosteronu, a razie potrzeby również sprawdzenie poziomu hormonów tarczycy, wykonanie lipidogramu i innych badań. Lekarz może zlecić również morfologię oraz oznaczenie poziomu glukozy we krwi.
Seksualność w czasie andropauzy
Andropauza u części mężczyzn powoduje spadek jakości życia seksualnego. Wiąże się to z zaburzeniami erekcji, zmniejszoną potrzebą zbliżeń seksualnych i odczuwaniem z nich mniejszej satysfakcji. Niektórzy mężczyźni zauważają też spadek ilości porannych erekcji. Seksualność w istotnym stopniu wpływa na samopoczucie i zadowolenie z relacji oraz z życia. Przy zaburzeniach erekcji wywołanych andropauzą w pierwszej kolejności zaleca się stosować leki z grupy inhibitorów fosfodiesterazy typu 5. Należą do niej m.in. sildenafil (np. Maxon, Maxigra, Inventum) oraz tadalafil (np. Tadalafil Maxon, Tadalafil Mensil), które dostępne są bez recepty. Obie substancje są skuteczne w leczeniu zaburzeń erekcji. Poprzez zwiększanie dopływu krwi do prącia, ułatwiają uzyskanie i utrzymanie wzwodu. Sildenadil charakteryzuje się nieco szybszym początkiem działania niż tadalafil. Ten ostatni działa jednak znacznie dłużej - nawet do 36 godzin.
Nie zawsze samo przyjmowanie leków na
zaburzenia erekcji przynosi oczekiwane efekty. W takim przypadku wskazana jest konsultacja ze specjalistą - seksuologiem, psychologiem lub psychoterapeutą. Na postrzeganie seksualności podczas andropauzy wpływ ma także relacja z partnerką. Jeśli jest ona świadoma zmian z jakimi wiąże się andropauza i możliwości wystąpienia zaburzeń erekcji, może efektywniej wspierać partnera. Warto również wspólnie zadbać o jakość relacji. Niezrozumienie i trudności w związku mogą nasilać problemy ze wzwodem.
Co suplementować podczas andropauzy?
Andropauza jest okresem, w którym oprócz spadku stężenia testosteronu dochodzi również do obniżenia poziomu dehydroepiandrosteronu (DHEA). Związek ten sam w sobie jest androgenem, a dodatkowo bierze udział w wytwarzaniu innych hormonów, takich jak np. wspomniany testosteron. Z wiekiem, ilość DHEA stopniowo spada. Aby ją uzupełnić można suplementować ten związek. Dehydoepiandrosteron wpływa na wydolność fizyczną i psychiczną organizmu, nastrój, odporność na stres, siłę mięśniową, wrażliwość tkanek na insulinę, odporność czy chociażby popęd płciowy i uzyskanie erekcji. DHEA znajduje się w kilku lekach dostępnych bez recepty, np. Biosteron, Stymen, Novostella.
Przy narażeniu na
przewlekły stres warto rozważyć też suplementację ashwagandhy. Roślina ta jest adaptogenem, który zwiększa odporność organizmu na stres. W badaniach z niewielką liczbą pacjentów potwierdzono też korzystny wpływ ashwagandhy na samopoczucie i jakość snu
Andropauza to naturalny okres w życiu mężczyzny, związany z obniżonym poziomem testosteronu i innych hormonów. Na jej przebieg, oprócz czynników genetycznych, wpływ ma również prowadzony styl życia i ogólny stan zdrowia. Korzystne jest więc zdrowe odżywianie się, regularna aktywność fizyczna i dbanie o relację partnerską. Do szybszego spadku poziomu męskich hormonów przyczynia się natomiast nadmierne spożywanie alkoholu, palenie papierosów. brak ruchu i otyłość. Zadbanie o sferę psychiczną, emocjonalną oraz fizyczną zwiększa szanse na to, że
andropauza przebiegnie łagodniej, a jej początek nie nastąpi zbyt szybko.
Bibliografia:
- Gomuła A., Rabijewski M. Zespół niedoboru testosteronu - rozpoznawanie i leczenie na podstawie norm stężenia testosteronu należnych dla wieku.Seksuologia Polska 2010, 8, 1, 1-16
- Walaszek K., Tomala B., Kowalska I., Rej, Kietla A. Andropauza i proces starzenia się a jakość życia mężczyzn po 50. roku życia. Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 5, 209-215
- Singh P. Andropause: Current concepts. Indian J Endocrinol Metab. 2013 Dec;17 (Suppl 3): S621-9. doi: 10.4103/2230-8210.123552
- Jarecka K. Jakość związku a objawy menopauzalne u kobiet i andropauzalne u mężczyzn. Polskie Forum Psychologiczne 2017, tom 22, numer 2, s. 219-241
- Lew-Starowicz Z. Klinika zaburzeń seksualnych w praktyce lekarza rodzinnego - rekomendacje. Przewodnik Lekarza 2012, 1, 15, 140-142
- Mikulska P., Malinowska M., Ignacyk M., Szustowski P., et al. Ashwagandha (Withania somnifera)-Current Research on the Health-Promoting Activities: A Narrative Review. Pharmaceutics. 2023 Mar 24; 15(4): 1057. doi: 10.3390/pharmaceutics15041057
