Menopauza i objawy z nią związane: uderzenia gorąca, nadmierna potliwość, wahania nastroju, często zaburzają normalne funkcjonowanie kobiety. Jak sobie z nimi radzić? Jakie tabletki są najskuteczniejsze? Czy menopauza ma też swoje dobre strony?
Spis treści:
- Menopauza – co to jest i w jakim wieku się pojawia?
- Pierwsze objawy menopauzy – Menopauza a miesiączka
- Objawy klimakterium niewidoczne na pierwszy rzut oka
- Menopauza – pozytywne zmiany?
- Menopauza a ciąża
- Test na menopauzę – kiedy go zastosować i jak działa?
- Menopauza – jak sobie z nią radzić?
- Menopauza – leki i suplementy
- HTZ – Hormonalna Terapia Zastępcza
Menopauza – co to jest i w jakim wieku się pojawia?
Potocznie nazywana przekwitaniem lub klimakterium, jest okresem w życiu kobiety, podczas którego jajniki przestają produkować hormony i ustają miesięczne krwawienia. Menopauza- wiek w jakim pojawiają się charakterystyczne dla niej symptomy u każdej kobiety może być nieco inny. Najczęściej przemiany hormonalne związane z klimakterium rozwijają się między 45. a 55. rokiem życia. Nie zawsze jednak menopauza jest procesem naturalnym. W niektórych przypadkach może być wywołana wcześniej wskutek operacji ginekologicznych np. usunięcia jajników lub macicy, chemioterapii, czy radioterapii. Dochodzi wówczas do zaburzenia fizjologicznej produkcji hormonów i pojawienia się tzw. przedwczesnej menopauzy. O klimakterium mówimy, jeśli ostatnia miesiączka pojawiła się 12 miesięcy wcześniej, a po niej krwawienia ustały.
Pierwsze objawy menopauzy – Menopauza a miesiączka
Pierwsze objawy poprzedzające menopauzę, pojawiają się kilka miesięcy, a zwykle – kilka lat wcześniej. Jest to tzw. okres przedmenopauzalny. Stopniowo dochodzi do zmian hormonalnych, z których główną jest zmniejszanie produkcji estrogenu i progesteronu przez jajniki. W związku z tym, miesiączki przestają być regularne – przerwy między nimi mogą się wydłużyć lub skrócić. Mogą być też bardziej lub mniej nasilone niż dotychczas. U części kobiet będzie to jedyny objaw zbliżającej się menopauzy. Większość natomiast doświadczy również uderzeń gorąca i zlewnych potów. Inne symptomy, które mogą wystąpić, to:
- zaburzenia snu
- wahania nastroju, drażliwość
- bóle rąk, kolan, pleców, sztywność stawów
- suchość skóry, utrata jej elastyczności, przez co bardziej uwidaczniają się zmarszczki
- kołatanie serca
- zaburzenia pamięci i koncentracji
- obniżenie libido
- suchość pochwy, która może powodować bolesność podczas stosunków płciowych
- nietrzymanie moczu
Klimakterium dla wielu kobiet jest trudnym okresem. Pewien okres w życiu kończy się, kiedy pojawia się menopauza. Objawy fizyczne, męczące skutki zmian hormonalnych, zanik płodności i jawna oznaka starzenia się organizmu u niektórych kobiet powoduje rozwój depresji.
Klimakterium to czas, w którym pojawiają się zmiany w układzie moczowo – płciowym. Częściej dochodzi więc do infekcji pęcherza i cewki moczowej, stanów zapalnych pochwy i sromu, a także wypadania macicy. Część kobiet narzeka również na przybieranie na wadze w okresie przekwitania. Prawdopodobnie ma to związek ze spadkiem poziomu estrogenów, które pomagają kontrolować masę ciała. Kiedy ich poziom jest niski, rośnie tendencja do spożywania większej ilości jedzenia i bycia mniej aktywnym fizycznie. Menopauza niestety sprzyja zwiększonemu odkładaniu się tkanki tłuszczowej. Poza tym, tempo metabolizmu ulega spowolnieniu.
Objawy klimakterium niewidoczne na pierwszy rzut oka
Przekwitanie wiąże się też z objawami, które nie są tak zauważalne jak te wymienione wyżej. Niedobór estrogenów zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy. Dochodzi wówczas do spadku gęstości kości, przez co stają się one słabsze i bardziej podatne na złamania. Po menopauzie pojawia się też niebezpieczeństwo rozwoju chorób układu krążenia. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest większe u kobiet otyłych, palących papierosy, prowadzących niezdrowy, stresujący tryb życia, a także chorujących na cukrzycę.
Wiele zmian w okresie menopauzalnym związanych jest również z procesem starzenia się organizmu. Problemy z koncentracją czy pamięcią, wzrost ryzyka chorób serca, niekoniecznie muszą być spowodowane spadkiem poziomu hormonów. Są to również naturalne zmiany, do jakich dochodzi wraz z upływem lat. Część symptomów klimakterium, takie jak zawroty głowy, nocne poty czy uderzenia gorąca mogą pojawić się również przy innych schorzeniach. W przypadku wątpliwości warto udać się do ginekologa i endokrynologa, którzy po wykonaniu odpowiednich badań, postawią właściwą diagnozę.
Menopauza – pozytywne zmiany?
Klimakterium ma również swoje dobre strony. Ostatnia miesiączka zwiastuje brak możliwości zajścia w ciążę. Dzięki temu kobiety nie muszą już dłużej stosować antykoncepcji. Poza tym, wiele osób, dla których miesiączki były bardzo bolesne, cieszą się na ich koniec. Po menopauzie czasem ustępują też migreny lub przynajmniej stają się mniej uciążliwe.
Objawy jakich kobieta może doświadczać podczas przekwitania mają różne nasilenie. Średnio 25% kobiet nie odczuwa ich wcale. U podobnej liczby są one jednak już bardzo nasilone i uciążliwe. Reszta opisuje je jako łagodne lub umiarkowane. Najczęściej trwają ok. 5-8 lat, choć mogą utrzymywać się dłużej. Każda kobieta przechodzi ten okres na swój indywidualny sposób. Każda doświadcza też nieco innych objawów. Cechą wspólną jest jednak ostateczne ustanie płodności u wszystkich kobiet.
Menopauza a ciąża
Menopauza a ciąża to temat, który może budzić pewne wątpliwości. W okresie przedmenopauzalnym, kiedy miesiączka zaczyna być nieregularna, część cykli może przebiegać bezowulacyjnie. Oznacza to, że nie dojdzie wówczas do zapłodnienia. Podczas pozostałych ciągle jednak dochodzi do jajeczkowania, a tym samym zapłodnienie jest możliwe. Nie należy więc zbyt pochopnie rezygnować z antykoncepcji, jeśli była ona dotychczas stosowana. Po menopauzie, czyli po upłynięciu kolejno 12 miesięcy od ostatniego krwawienia, zajście w ciąże staje się już niemożliwe.
Test na menopauzę – kiedy go zastosować i jak działa?
Test na menopauzę można wykonać samodzielnie w domu. Wykrywa on określone stężenie hormonu FSH (folikulotropina), które zwykle jest podwyższone w okresie przekwitania. Skuteczność testu sięga ok. 90%. Do przeprowadzenia takiego badania najlepiej wykorzystać mocz poranny, ponieważ zawiera on największą ilość hormonu FSH. Przed jego wykonaniem, dobrze jest nie pić zbyt dużej ilości płynów, aby nie rozcieńczać moczu. Jak wykonać test na menopauzę?
- Zebrać próbkę moczu ze środkowego strumienia do pojemniczka.
- Za pomocą pipety, dołączonej do opakowania, umieścić 3-4 krople moczu w okienku płytki testowej.
- Odczekać 5-10 minut i odczytać wynik.
Dostępne są również testy strumieniowe, w których próbkę moczu pobiera się bezpośrednio na test.
Test na menopauzę daje wynik pozytywny, jeśli zarówno w obszarze kontrolnym (C) jak i testowym (T) pojawią się wyraźne różowe/czerwone prążki. Wynik negatywny można stwierdzić, jeśli prążek pojawi się tylko w polu kontrolnym, lub widoczny jest też w polu testowym, lecz dużo jaśniejszy. Wynik może być również błędny, kiedy nie pojawi się żaden prążek lub jedyny który widać jest w obszarze testowym. W takim wypadku należy ponownie wykonać test, zwracając uwagę na to, czy robimy to poprawnie.
Test na menopauzę kobieta może wykonać, jeśli zauważa u siebie typowe objawy tego okresu. Przy nadal regularnych miesiączkach, najlepiej jest go przeprowadzić podczas pierwszego tygodnia cyklu i powtórzyć po tygodniu. Natomiast jeśli krwawienia zaczęły być nieregularne, test można wykonać w dowolnym dniu i również powtórzyć po upływie tygodnia.
Testy na menopauzę można nabyć w aptece. Najczęściej pakowane są podwójnie. Przykłady takich testów to Climea test menopauzalny lub Menopauza TEST. Kiedy objawy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, nietrzymanie mocz, suchość pochwy lub wahania nastroju są nasilone lub znacząco pogarszają jakość życia kobiety, warto udać się do lekarza. Nawet jeśli symptomy klimakterium są łagodne, a kobieta jest przekonana o nadchodzącej menopauzie, zalecana jest wizyta u ginekologa, kiedy upłynie rok po ostatniej miesiączce.
Menopauza – jak sobie z nią radzić?
Przekwitanie może powodować wiele nieprzyjemnych dla kobiet objawów. Stosując się jednak do pewnych zaleceń, można przejść przez ten okres łagodniej. Należy pamiętać o:
- Zdrowej diecie – odżywcze, zbilansowane posiłki pomogą zachować dobrą sylwetkę i wpłyną korzystnie na samopoczucie. Zaleca się ograniczenie produktów o wysokiej zawartości tłuszczów, a zwiększenie tych, zawierających duże ilości błonnika.
- Regularnej aktywności fizycznej – ćwiczenia pomogą utrzymać kondycję i przeciwdziałają zmianom, jakie może powodować menopauza: korzystnie wpłyną na serce, kości, zmniejszą ryzyko depresji, a także poprawią jakość snu.
- Ograniczeniu stresu – w obecnych czasach może wydawać się to dość trudne, jednak dobrze jest znaleźć swoje własne sposoby na radzenie sobie z nadmiarem stresu, np. przez medytacje, jogę lub inne techniki relaksacyjne.
- Ćwiczeniu mięśni Kegla w przypadku problemów z nietrzymaniem moczu – siła mięśni i ich elastyczność wraz z upływem lat słabną. Dotyczy to również mięśni dna miednicy, które odpowiadają m.in. za trzymanie moczu, a także chronią macicę i pęcherz przed opadaniem. Najskuteczniejszą terapią w tym przypadku będą poprawnie wykonane ćwiczenia mięśni Kegla.
- Stosowaniu preparatów nawilżających do pochwy, jeśli jest ona nadmiernie sucha i powoduje to dyskomfort w trakcie stosunków seksualnych. Można tutaj wykorzystać dostępne w aptece żele do pochwy, np. Menorelax, Mucovagin lub kremy – Remifemin, Vagisan.
Menopauza – leki i suplementy
Uderzenia gorąca i inne objawy menopauzy są znane większości kobiet w tym okresie. Spora ich część szuka więc skutecznego preparatu, który złagodzi te symptomy. Polskie Towarzystwo Menopauzy i Andropauzy zaleca stosowanie leku Klimadynon. Zawiera on kłącze pluskwicy groniastej. Inne tabletki z tą substancją to Remifenin. Warto podkreślić, że oba preparaty to leki, a nie suplementy diety. Są przebadane pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa. Ostrożność powinny zachować jedynie kobiety mające problem z wątrobą.
Wiele pacjentek chwali sobie również preparaty zawierające czerwoną koniczynę, np. Duo-FeM. Łagodzi on uderzenia gorąca, nadmierną potliwość i inne objawy. Ekstraktowi z koniczyny przypisuje się też właściwości obniżające poziom cholesterolu we krwi. Kolejnymi preparatami pochodzenia roślinnego są m.in. Soyfem lub Menostop. Zawierają one wyciąg z soi. Głównym składnikiem aktywnym nasion soi są izoflawony. Są one stosowane, kiedy pojawiają się zaburzenia snu, uderzenia gorąca i wahania nastroju.
Menopauza - kiedy objawy są łagodne, można sięgnąć po preparaty bez recepty. Jest to dobry wybór również dla tych kobiet, które nie chcą lub nie mogą stosować hormonalnej terapii zastępczej. Tabletki na menopauzę zawierające wyciągi roślinne mają niewiele przeciwwskazań i mało działań niepożądanych. Przy nasilonych objawach mogą jednak niewystarczająco łagodzić dokuczliwe dolegliwości. W takiej sytuacji, zalecaną metodą terapii są leki dostępne na receptę. Skuteczniej radzą sobie one z natężonymi symptomami klimakterium. Dodatkowo, zgodnie z aktualną wiedzą, hormonalna terapia zastępcza zmniejsza ryzyko złamań, związanych z osteoporozą. Niedobór estrogenów pojawiający się w wyniku menopauzy może bowiem prowadzić do spadku gęstości kości.
HTZ – Hormonalna Terapia Zastępcza
HTZ skierowana jest do kobiet, u których objawy przekwitania są umiarkowanie lub bardzo nasilone. Polega ona na uzupełnianiu brakujących hormonów – estrogenu lub estrogenu z progesteronem. Jest to obecnie najskuteczniejsza forma leczenia intensywnych objawów menopauzy. Hormonalna terapia zastępcza może być zalecona przez lekarza po rozważeniu korzyści i strat z nią związanych, ponieważ jak każda grupa leków, także i hormony mogą powodować działania niepożądane. Taką terapię należy rozpocząć jak najwcześniej i kontynuować ok. 5-6 lat. HTZ najczęściej stosowana jest w postaci tabletek, rzadziej plastrów, postaci dopochwowych, spray'ów i zastrzyków. Jeśli przemiany do których dochodzi podczas przekwitania obejmują tylko układ moczowo-płciowy, zaleca się podawanie hormonów miejscowo – dopochwowo. Dzięki temu, udaje się uniknąć wielu możliwych działań niepożądanych. Wbrew powszechnej opinii, jeśli nie ma przeciwwskazań do zastosowania HTZ, niesie ona ze sobą więcej korzyści niż zagrożeń i prowadzi do poprawy jakości życia kobiet. W celu zwiększenia bezpieczeństwa terapii, stosuje się niewielkie dawki hormonów.
Menopauza jest normalnym etapem w życiu każdej kobiety. Nie oznacza końca kobiecości ani seksualności. Wprowadzając pewne zmiany w stylu życia lub sięgając po odpowiednio dobrany preparat apteczny, można znacznie ułatwić sobie ten okres i nadal cieszyć się codziennością.
