Olej wiesiołkowy uważany jest za naturalny skarb wspomagający zdrowie kobiety. Jest on stosowany w celu łagodzenia różnorodnych objawów i leczenia wielu schorzeń. Na jego jakość w istotny sposób wpływa proces produkcji oraz przechowywanie oleju. Jak suplementacja olejem wiesiołkowym może wpływać na zdrowie i urodę? Kiedy warto wzbogacić dietę tym produktem? Jakie są przeciwwskazania oleju z wiesiołka?
Spis treści:
- Olej z wiesiołka - co to jest?
- Tłoczony na zimno olej z nasion wiesiołka - składniki aktywne i składniki odżywcze
- Olej z wiesiołka - jak wspiera organizm i wpływa na utrzymanie zdrowia? Właściwości oleju
- Na co pomaga olejek z wiesiołka? Zastosowanie lecznicze i kosmetyczne
- Olej z wiesiołka - jak stosować, ile podawać?
- Olej z nasion wiesiołka w pielęgnacji twarzy i ciała - jak dawkować?
- Olej z wiesiołka - bezpieczeństwo stosowania, skutki uboczne
- Olej z nasion wiesiołka - stosowanie w ciąży
Olej z wiesiołka - co to jest?
Olej z wiesiołka uważany jest przez wiele osób za naturalny skarb dla zdrowia i urody. Jest szczególnie polecany jako wsparcie dla zdrowia kobiety, choć oczywiście jego zastosowanie jest znacznie szersze. Olejek z wiesiołka pozyskiwany jest z wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) oraz wiesiołka dziwnego (Oenothera paradoxa). Roślina ta pochodzi z Ameryki, choć obecnie występuje również na innych kontynentach. Rośnie też w Polsce. Wiesiołek nazywany jest czasem "wieczorną prymulką", ponieważ jego kwiaty w ciągu dnia pozostają zamknięte, a otwierają się dopiero wieczorem.
Pozyskiwanie oleju z wiesiołka - naturalny olejek pozyskiwany jest najczęściej poprzez tłoczenie na zimno nasion wiesiołka. Rzadziej produkt ten powstaje przy użyciu rozpuszczalników ekstrakcyjnych. Zimnotłoczony olej zachowuje swoje wartości odżywcze i cenne właściwości przez kilka miesięcy od daty wytłoczenia. W zależności od konkretnego produktu, okres ten wynosi najczęściej 3-6 miesięcy. Na utrzymanie wysokiej jakości preparatu wpływają warunki przechowywania oleju. Zaleca się umieścić go w chłodnym miejscu (często zalecane jest przechowywanie oleju w lodówce). Aby chronić olejek przed kontaktem ze światłem, umieszczany jest on w ciemnych butelkach. Nie zaleca się wystawiać butelki na bezpośrednie działanie promieni słonecznych.
Tłoczony na zimno olej z nasion wiesiołka - składniki aktywne i składniki odżywcze
Olej z wiesiołka jest bogaty w składniki odżywcze. Stanowi on cenne źródło kwasów tłuszczowych, a przede wszystkim kwasów z grupy omega-6. Obecny jest w nim kwas linolowy (LA - linoleic acid) oraz kwas gamma - linolenowy (GLA - gamma-linolenic acid). Więcej jest kwasu linolowego - stanowi on 60-80% składu. Zawartość kwasu gamma-linolenowego jest niższa i waha się w granicach 8-14%. Produkty zawierające olejek wiesiołkowy różnią się między sobą składem w większym lub mniejszym stopniu. Na ostateczną zawartość składników odżywczych w przyjmowanym oleju wpływa bowiem m.in. proces produkcji i przechowywanie oleju.
Zarówno kwas linolowy, jak i kwas gamma-linolenowy należą do rodziny kwasów tłuszczowych wielonienasyconych. Nie są one wytwarzane w organizmie, dlatego zaleca się dostarczać je z pożywieniem. W nasionach wiesiołka, oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych znajdują się też inne składniki odżywcze. Są to: magnez, wapń, potas, żelazo, miedź, selen czy chociażby witaminy: A, B, C oraz witamina E. Składniki aktywne obecne w wiesiołku to również aminokwasy (np. tryptofan, cysteina, lizyna), kwasy fenolowe, polifenole (np. kwas ferulowy, wanilina), triterpeny oraz tokoferole w niewielkiej ilości.
Omawiając wartości odżywcze oleju z wiesiołka, warto wspomnieć o dość wysokiej kaloryczności tego produktu. 100 g oleju dostarcza przeciętnie ponad 800 kcal.
Olej z wiesiołka - jak wspiera organizm i wpływa na utrzymanie zdrowia? Właściwości oleju
Posiadane przez olej z wiesiołka właściwości wynikają z zawartych w nim składników odżywczych oraz ich aktywności biologicznej. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Biorą udział procesie wytwarzania eikozanoidów (np. wybranych prostaglandyn), które posiadają m.in. właściwości przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Kwas linolowy stanowi jeden ze składników ceramidów, potocznie określanych jako cement międzykomórkowy. Ceramidy obecne są w warstwie rogowej naskórka, wspierając naturalną barierę ochronną skóry. Składniki zawarte w oleju wspomagają więc utrzymanie zdrowia skóry. Przyjmowane doustnie, mogą korzystnie oddziaływać na profil lipidowy (stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi).
Przypisywane olejowi z wiesiołka właściwości są liczne. Produkt ten jest wykorzystywany jako remedium na kobiece dolegliwości, takie jak objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego, bolesne miesiączki, suchość pochwy, zespół policystycznych jajników oraz inne zaburzenia gospodarki hormonalnej. Ma pomagać utrzymać zdrowie kobiety w okresie menopauzy i łagodzić związane z nią dolegliwości. Wiesiołek stosowany jest też przy wybranych schorzeniach dermatologicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry oraz przy przebarwieniach na skórze. Wykorzystywany jest również na problemy z suchością oczu, ból o pochodzeniu neuropatycznym oraz reumatoidalne zapalenie stawów. W dalszej części artykułu przyjrzymy się bliżej działaniu oleju, które zostało potwierdzone w badaniach naukowych.
Na co pomaga olejek z wiesiołka? Zastosowanie lecznicze i kosmetyczne
Dzięki wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, olej wiesiołkowy jest wykorzystywany w lecznictwie, we wspomaganiu utrzymania zdrowia. Znajduje też zastosowanie w kosmetyce. W zależności od potrzeb, można więc przyjmować olej doustnie lub aplikować go na skórę bądź włosy.
Efekty stosowania oleju z wiesiołka na twarz i ciało
Olej z wiesiołka zastosowanie znajduje w codziennej pielęgnacji twarzy oraz reszty ciała. Wynika to ze wspomnianej wyżej obecności kwasów tłuszczowych z grupy omega-6 w warstwie rogowej naskórka. Bariera hydro-lipidowa skóry jest niezbędna dla jej prawidłowego funkcjonowania. Chroni ona przed utratą wody i nadmiernym przesuszeniem naskórka. Kwasy tłuszczowe wpływają też na odpowiednią elastyczność skóry i jej odporność na niekorzystne czynniki zewnętrzne. Gdy w organizmie brakuje kwasów omega-6, skóra może wykazywać nadmierną tendencję do łuszczenia się. Może być też bardziej sucha, a przez to również swędząca. Niedobór lipidów w skórze skutkuje także utratą jej elastyczności i napięcia.
Pod wpływem oleju z wiesiołka skóra może być lepiej odżywiona i nawilżona. Kosmetyki z olejkiem wiesiołkowym działają kojąco i regenerująco. Dostępne są dobrej jakości kosmetyki z wiesiołkiem, przeznaczone nie tylko dla dorosłych, ale również dla dzieci, w tym także dla niemowląt. Produkty z olejkiem wiesiołkowym mogą być stosowane przy różnych typach skóry. Szczególnie pomocne mogą okazać się u osób mających suchą i skłonną do podrażnienia skórę. Są też użytkowane przez posiadaczy cery trądzikowej oraz naczynkowej.
Wiesiołek może być stosowany również na włosy. Zwłaszcza jeśli są one suche i/lub zniszczone. Część osób regularnie przeprowadza olejowanie włosów, które może korzystnie wpływać na kondycję i wygląd włosów, a także stan skóry głowy. Olejek z wiesiołka powinien dobrze sprawdzić się przede wszystkim przy włosach wysokoporowatych.
Dlaczego warto stosować olej wiesiołkowy w pielęgnacji twarzy i ciała? Składniki aktywne obecne w olejku wspomagają prawidłowe funkcjonowanie bariery ochronnej naskórka. Olej wiesiołkowy odżywia, natłuszcza i wspiera proces regeneracji skóry.
Wiesiołek a problemy ze skórą
Olej z wiesiołka zastosowanie znalazł również przy określonych schorzeniach dermatologicznych. W medycynie naturalnej wykorzystywany jest on przede wszystkim do łagodzenia objawów atopowego zapalenia skóry (AZS) oraz łuszczycy. Biorąc pod uwagę właściwości oleju wiesiołkowego, można by przypuszczać, że rzeczywiście jest on zdolny do poprawy kondycji skóry atopowej. Co więcej, do pewnego momentu dane naukowe wskazywały na jego pewną skuteczność we wspomaganiu leczenia AZS. Zgodnie jednak z aktualną wiedzą medyczną, nie ma wystarczających dowodów na skuteczność oleju wiesiołkowego w terapii atopii. Nie został również wykazany korzystny wpływ tego produktu na stan skóry pacjentów z łuszczycą. Przy tym schorzeniu, lepszym wyborem może być olej z czarnuszki.
Korzystne dla zdrowia właściwości lecznicze oleju z nasion wiesiołka oraz jego zastosowanie w medycynie naturalnej
Olej z wiesiołka doustny może być cennym uzupełnieniem diety dla pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Analiza badań dotyczących wpływu stosowania kwasu GLA na objawy choroby wykazała pewne korzyści, w postaci złagodzenia odczuwanego bólu, ograniczenia porannej sztywności stawów i zmniejszenia ich tkliwości oraz zwiększonej wrażliwości na ból. Konieczne jest jednak w tym przypadku odpowiednio długie przyjmowanie oleju.
Kolejnym wskazaniem, przy którym warto rozważyć suplementację oleju z wiesiołka, jest neuropatia cukrzycowa. Część badań sugeruje złagodzenie objawów neuropatii u osób przyjmujących regularnie odpowiednią ilość oleju. Neuropatia cukrzycowa jest częstym powikłaniem cukrzycy, które może znacząco obniżać jakość życia pacjentów, a dodatkowo nie poddaje się łatwo leczeniu. Można więc spróbować włączyć do diety olej z wiesiołka i przekonać się o jego wpływie na objawy związane z uszkodzeniem układu nerwowego spowodowanym cukrzycą.
W medycynie naturalnej, wiesiołek stosowany jest również u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, zaburzeniami pracy układu krążenia, a także w terapii ran. Zwolennicy oleju uważają również, że wzmacnia odporność i zapobiega rozwojowi różnorodnych infekcji. Nie ma jednak badań, które potwierdziłyby te właściwości oleju wiesiołkowego.
Olej z nasion wiesiołka na obniżenie cholesterolu
O ile potwierdzony został korzystny wpływ stosowania kwasów omega-3 na poziom trójglicerydów, o tyle w przypadku kwasów omega-6, wyniki dotychczas przeprowadzonych badań są sprzeczne. Na ich podstawie nie można jednoznacznie ocenić, czy olej z wiesiołka rzeczywiście pomaga obniżyć poziom cholesterolu, czy też jego przyjmowanie nie wpływa znacząco na profil lipidowy. Część badań potwierdza korzyści z suplementacji kwasów omega-6, a zgodnie z wynikami innych nie ma ona istotnego wpływu na poziom cholesterolu i trójglicerydów.
Warto jednak wspomnieć, że dla utrzymania zdrowia, istotny jest odpowiedni stosunek w diecie kwasów omega-3 do omega-6. Zaleca się, aby w spożywanych posiłkach przeważały te pierwsze.
Olej z wiesiołka a zdrowie kobiety. Czy regularna suplementacja może łagodzić kobiece dolegliwości?
Olej z wiesiołka powszechnie uważany jest za naturalny skarb, wspierający zdrowie kobiet. W medycynie naturalnej wykorzystywany jest on do łagodzenia bólu piersi, uderzeń gorąca oraz objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). W tym przypadku również nie ma wysokiej jakości danych potwierdzających efektywność oleju z wiesiołka w podanych wskazaniach. Biorąc jednak pod uwagę wysokie bezpieczeństwo tego produktu, o ile nie ma przeciwwskazań, kobieta zmagająca się z dokuczliwymi objawami PMS może rozważyć wzbogacenie diety o olej z wiesiołka, aby przekonać się, czy w jej przypadku przyniesie on jakieś korzyści zdrowotne.
Olej z wiesiołka - jak stosować, ile podawać?
Olej wiesiołkowy stosowany jest w celu poprawy lub utrzymania zdrowia i urody. Dostępnych jest wiele preparatów z wiesiołkiem, zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Niezależnie od tego, czy olejek przyjmowany jest na problemy ze stawami, neuropatię cukrzycową, czy też w celu wsparcia zdrowia kobiet, zalecana jest przynajmniej kilkumiesięczna suplementacja. Standardowe dawkowanie oleju dla nastolatków oraz osób dorosłych wynosi:
- 2000-3000 mg oleju w pojedynczej dawce,
- 4000-6000 mg oleju w dawce dobowej.
Chcąc uzyskać korzystne efekty suplementacji, warto przyjmować zbliżoną do tych wartości ilość oleju. Przykładowo, zawierający olej z wiesiołka suplement diety Oeparol ma 3060 mg oleju w rekomendowanej ilości 6 kapsułek dziennie. W kapsułce Swanson Evening Primrose Oil znajduje się natomiast 1300 mg oleju wiesiołkowego, ale zalecana ilość kapsułek na dobę wynosi tylko 2.
Czy nierafinowany olej z wiesiołka jest leszy niż kapsułki? Lepszym wyborem najpewniej będzie stosowanie zimnotłoczonego oleju z wiesiołka. Szczególnie jeśli pochodzi on od sprawdzonego producenta. Olej zamknięty w kapsułkach wymaga pewnego przetworzenia, co może wpływać na jego wartości odżywcze. Dla wielu pacjentów stosowanie kapsułek jest jednak znacznie wygodniejsze. Decydując się na kapsułki, warto wybrać preparat dobrej jakości, w którym wyszczególniona jest zawartość kwasu linolowego oraz gamma-linolenowego.
Gdzie kupić olej wiesiołkowy? Najlepiej od wiarygodnych sprzedawców. Dobrej jakości oleje dostępne są często bezpośrednio u producentów (można je nabyć stacjonarnie lub przez Internet), a także w aptekach. Ile kosztuje olej wiesiołkowy? Cena tego produktu jest mocno zróżnicowana. Koszt zimnotłoczonego, wysokiej jakości oleju o pojemności 200 ml najczęściej wynosi kilkadziesiąt złotych.
Olej z nasion wiesiołka w pielęgnacji twarzy i ciała - jak dawkować?
Olej z wiesiołka można wykorzystywać w pielęgnacji skóry i włosów w bardzo różnorodny sposób. Przykładowe zastosowania olej wiesiołkowego to:
- oczyszczanie twarzy - zwolennicy dwuetapowego oczyszczania twarzy mogą korzystać z oleju w pierwszej fazie oczyszczania. Warto jednak pamiętać, że czysty olejek może być trudny do zmycia. Zazwyczaj wygodniejsze jest używanie olejków myjących, w których jednym ze składników jest właśnie olejek wiesiołkowy,
- pielęgnacja twarzy - kilka kropli olejku można dodać do kremu nakładanego na twarz. Prawdopodobnie lepiej (ze względu na tłustą konsystencję) sprawdzi się on w pielęgnacji wieczornej. Innym zastosowaniem jest użycie olejku do domowej maseczki do twarzy. Przykładowo, można połączyć olejek z glinką i wodą,
- pielęgnacja ciała - niewielką ilość olejku można dodać do kremu lub balsamu do ciała. Olej wiesiołkowy może być szczególnie pomocny u osób ze skórą suchą i swędzącą. Korzystny wpływ na skórę wykazuje też m.in. olej konopny,
- pielęgnacja włosów - raz na 1-2 tygodnie można nałożyć na włosy oraz skórę głowy niedużą ilość oleju wiesiołkowego. Zaleca się trzymać olej na włosach przez co najmniej kilkanaście minut (nawet do kilku godzin jeśli jest taka potrzeba i możliwość), a następnie dokładnie umyć łagodnym szamponem. Do olejowania włosów wykorzystać można też inne oleje, np. olej rycynowy.
Olej z wiesiołka - bezpieczeństwo stosowania, skutki uboczne
Związane z suplementacją oleju z wiesiołka przeciwwskazania dotyczą głównie jego możliwego wpływu na układ krzepnięcia. Pacjenci przyjmujący leki przeciwpłytkowe lub przeciwzakrzepowe powinni ostrożnie podchodzić do stosowania oleju wiesiołkowego, a przed rozpoczęciem suplementacji wskazana jest konsultacja z lekarzem. Kwas gamma-linolenowy może bowiem wpływać na płytki krwi, ograniczając ich agregację (łączenie się). Zachodzi wówczas wyższe ryzyko krwawienia. Ze względu na brak wystarczających danych, które potwierdzałyby bezpieczeństwo zażywania oleju z wiesiołka w ciąży, producenci preparatów z tym składnikiem zazwyczaj odradzają jego stosowanie przez kobiety odczekujące dziecka.
Olej z wiesiołka najczęściej jest dobrze tolerowany przez pacjentów, choć w trakcie suplementacji mogą oczywiście wystąpić pewne działania niepożądane, takie jak łagodne nudności lub inne zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Olej z nasion wiesiołka - stosowanie w ciąży
Czy można stosować olej z wiesiołka w ciąży? Jak zostało wspomniane, bezpieczeństwo i skuteczność oleju wiesiołkowego u kobiet ciężarnych nie została jak dotąd potwierdzona, dlatego nie zaleca się suplementowania na własną rękę preparatów z wiesiołkiem.
Olej z wiesiołka przez kobiety ciężarne najczęściej stosowany jest krótko przed porodem. Część położnych zaleca korzystanie z olejku w celu przyspieszenia dojrzewania szyjki macicy, co ma na celu skrócenie czasu porodu. Zgodnie z przeglądem danych z 2023 roku, olej wiesiołkowy rzeczywiście może być skuteczny w skróceniu czasu porodu.
Olej wiesiołkowy stanowi cenne uzupełnienie diety w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-6. Skuteczność suplementacji olejku wykazano w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów i neuropatii cukrzycowej. Oprócz doustnego przyjmowania oleju wiesiołkowego, można stosować go również zewnętrznie - do pielęgnacji skóry oraz włosów.
Piśmiennictwo:
- European Medicines Agency. Assessment report on Oenothera biennis L. or Oenothera lamarckiana L., oleum. 2018.
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020.
- Timoszuk M., Bielawska K., Skrzydlewska E. Evening Primrose (Oenothera biennis) Biological Activity Dependent on Chemical Composition. Antioxidants (Basel). 2018 Aug 14;7(8):108. doi: 10.3390/antiox7080108.
- Kaźmierska A., Gawor E. Wpływ oleju z wiesiołka na skórę, ze szczególnym uwzględnieniem działania kwasu gamma-linolenowego (GLA). Kosmetologia Estetyczna 2015, 4, 4, 335-338.
- Little C., Parsons T. Herbal therapy for treating rheumatoid arthritis. Cochrane Database Syst Rev. 2001;(1):CD002948. doi: 10.1002/14651858.
- Shahinfar S., Abedi P., Jahanfar S., Khajehpoor M., Chashmyazdan M. The effect of evening primrose oil on cervical ripening and birth outcomes: A systematic review and meta-analysis. Heliyon. 2023 Feb 8;9(2):e13414. doi: 10.1016/j.heliyon.2023.e13414.
- Duraj K., Palacz-Wróbel M. Wielokierunkowe działanie oleju z wiesiołka na organizm. Medycyna Rodzinna 2021, 3-4, 36-42, doi: 10.25121/MR.2021.24.3-4.36.
