Anoreksja to zaburzenie odżywiania, które nie ma jednej jasno określonej przyczyny. Objawy i powikłania anoreksji mają charakter psychologiczny, społeczny i somatyczny. Nie jest prosto wyleczyć zaburzenia odżywiania tego typu. Problem wymaga interdyscyplinarnego podejścia, co ma na celu nie tylko normalizację masy ciała, ale również zmianę w postrzeganiu swojego wyglądu. Dlatego też osoby z anoreksją powinny być leczone za pomocą psychoterapii, z wykorzystaniem środków farmakologicznych, jak również poprzez odpowiednią dietę. Jakie są pierwsze oznaki anoreksji? Jak zatrzymać rozwój tej wyniszczającej choroby? Jakie niesie ona za sobą skutki zdrowotne?
Spis treści:
- Anoreksja – co to za choroba?
- Czynniki ryzyka i przyczyny anoreksji
- Anoreksja – rozpoznanie i diagnostyka
- Anoreksja - podstawowe objawy i przebieg choroby. Czy anoreksja boli?
- Jak leczyć anoreksję?
- Anoreksja a bulimia - podstawowe różnice
Anoreksja – co to za choroba?
Anoreksja – zaburzenie odżywiania, określane również jako jadłowstręt psychiczny. Osoby chorujące na anoreksję za wszelką cenę dążą do utraty masy ciała, co na dłuższą metę skutkuje skrajnym wyczerpaniem organizmu i pojawieniem się zaburzeń zdrowotnych. W przebiegu schorzenia pojawia się również problem z akceptacją własnego wyglądu oraz jego błędnym postrzeganiem. Osoby bardzo szczupłe wmawiają sobie, że wyglądają grubo i rezygnują z przyjmowania posiłków. U chorych występuje również silny lęk przed przybraniem na wadze. Dlatego zastanawiając się, czy anoreksja to choroba psychiczna? Można śmiało stwierdzić, że jest to zaburzenie psychiczne i aby skutecznie leczyć anoreksję, konieczne jest wsparcie psychiatry.
Anoreksja – epidemiologia. Jak podają dane szacunkowe anoreksja występuje u 2-3% populacji ogólnej. Brak podjętych działań terapeutycznych skutkuje śmiercią nawet 18% kobiet w wieku 20-30 lat chorych na anoreksję. Dzieje się tak na skutek zaburzeń somatycznych, ale także podjętych prób samobójczych przez chore osoby, które nie są w stanie poradzić sobie w inny sposób z brakiem samoakceptacji. Skala problemu jest na tyle duża, że anoreksja, podobnie jak inne zaburzenia odżywiania (m.in. bulimia), zostały ujęte w międzynarodowych klasyfikacjach jednostek chorobowych (ICD-10 i DSM-V).
Rozpoznanie anoreksji podlega ściśle określonym kryteriom diagnostycznym, a leczenie dokładnie opisanym i złożonym procedurom terapeutycznym.
Jadłowstręt psychiczny - postacie zaburzenia
Chociaż jadłowstręt psychiczny to bardzo złożone zaburzenie odżywiania, które nie zawsze daje specyficzne objawy. Podczas diagnostyki wyróżnia się 2 główne rodzaje anoreksji:
- anoreksja (anorexia nervosa) - choroba polega na celowym zmniejszaniu wagi, w jednoczesnym zaburzeniem obrazu własnego wyglądu i problemami psychicznymi, głównie lękiem, ale w zaawansowanej postaci anoreksji rozpoznaje się również depresję i wycofanie społeczne; wyróżnia się tutaj następujące podtypy:
anoreksja restrykcyjna - chory bardzo uważnie podchodzi do tematu redukcji wagi i nie tylko ogranicza spożywane posiłki, ale także wdraża intensywną aktywność fizyczną i stosuje preparaty odchudzające, problemem są również środki przeczyszczające w anoreksji,
anoreksja atypowa charakteryzuje się głównymi objawami dla anoreksji, tj. zachowaniami ukierunkowanymi na utratę masy ciała, ale brak jest m.in. zahamowania miesiączkowania czy też lęku przed przytyciem; występuje znacznie częściej u chłopców oraz panów i ma na celu osiągnięcie typowo "męskiej" sylwetki; osoba chora ma świadomość, że jest szczupła, ale nie jest w stanie przerwać restrykcyjnych nawyków dietetycznych;
- anoreksja bulimiczna - pacjent zwykle ogranicza ilość spożywanych posiłków, ale wpada również w okresy przejadania, przyjęte pokarmy chce jednak za wszelką cenę wyeliminować z organizmu i ograniczyć ich przyswajanie, dlatego chory na ten typ anoreksji często wymiotuje, sięga po leki przeczyszczające, moczopędne, a co gorsza przekracza zalecane dawki preparatów.
Jadłowstręt psychiczny atypowy u mężczyzn rozpoznaje się również w przypadku tzw. bigoreksji lub ortoreksji. Pierwsze zaburzenie polega na dążeniu do idealnej sylwetki poprzez restrykcyjne ćwiczenia i dietę oraz jednoczesny brak zadowolenia z rezultatów. Ortoreksja natomiast to obsesyjne skupianie się na jakości i rodzaju spożywanych pokarmów, odrzucając wszystko, co jest uznane za niepełnowartościowe. Skutkami takiego zachowania są m.in. zaburzenia hormonalne czy spadek popędu płciowego. Mężczyźni z tego typu zaburzeniami rzadko zostają objęci diagnostyką i leczeniem. Chociaż jak pokazują dane epidemiologiczne tego typu dysfunkcje stanowią coraz większy problem.
Każdy przypadek chorobowy jest indywidualny i może charakteryzować się innym nasileniem objawów anoreksji i eksponowaniem nieco innych nieprawidłowości. Niemniej jednak
główne typy anoreksji mają pomóc w usystematyzowaniu diagnostyki, co przekłada się na wdrożenie właściwego leczenia.
Anoreksja w Polsce - skala problemu
Anoreksja często rozpoznawana jest wśród polskiej młodzieży. Głównie w wieku 13-14 lat i 17-18 lat. Po 25. roku życia częstość występowania anoreksji maleje, chociaż tego typu zaburzenia odżywiania mogą dotyczyć tak naprawdę osób w każdym wieku. W Polsce do tej pory nie przeprowadzono szerokich badań epidemiologicznych, pokazujących realną skalę problemu. Szacuje się jednak, że anoreksja może dotyczyć od 0,8 do 1,8% populacji dziewczyn w wieku poniżej 18. roku życia. Anoreksja w statystykach wygląda znacznie gorzej, jeśli pod uwagę weźmie się również atypowe rodzaje zaburzeń. Anoreksja problem kobiet - powszechnie uznaje się, że choroba dotyczy tylko pań. Nic bardziej mylnego. Mężczyźni również mogą zmagać się z anoreksją, chociaż jest ona diagnozowana u nich rzadziej niż u płci przeciwnej. Biorąc pod uwagę lokalizację to najwięcej zachorowań na anoreksję rozpoznaje się w Europie Zachodnie, Ameryce Północnej, Japonii oraz wśród Afrykańczyków rasy białej.
Czynniki ryzyka i przyczyny anoreksji
Dokładne przyczyny anoreksji nie zostały w pełni poznane. Bez wątpienia jest to jednak zaburzenie złożone i znaczenie mają w tym wypadku również czynniki ryzyka anoreksji, które predysponują do ujawnienia się choroby. Predyspozycje do anoreksji to m.in.:
- Czynniki osobnicze - zalicza się tutaj uwarunkowania genetyczne, dysfunkcje endokrynologiczne oraz zaburzenia metabolizmu neuroprzekaźników w ośrodkowym układnie nerwowym (serotoniny, noradrenaliny, opioidów endogennych),
- Cechy osobowości: perfekcjonizm, niezadowolenie z własnego wyglądu, zwracanie szczególnej uwagi na innych i porównywanie się, niskie poczucie własnej wartości, wysoki poziom lęku, skłonność do dziwnych zachowań związanych z jedzeniem; wyróżnia się tutaj również pośrednie psychiczne przyczyny anoreksji, tj. zaburzenia lękowe, depresję i obsesje,
- Czynniki rodzinne, czyli specyficzne wzorce relacji pomiędzy członkami rodziny, np. gdy problemy osoby bliskiej stają się wspólną sprawą, nadopiekuńczość ze strony rodziców i brak przygotowania dziecka na samodzielne życie czy też czynniki stresowe, nieumiejętność radzenia sobie z problemami życiowymi w domu rodzinnym, unikanie konfliktów, angażowanie dzieci w problemy małżeńskie, wyolbrzymianie oczekiwań ze strony rodziców w stosunku do swoich pociech,
- Czynniki socjo-ekonomiczne: dobry status ekonomiczny, propagowanie w mediach szczupłej sylwetki, wykonywanie profesji wymagającej zachowania smukłej sylwetki (np. modelka, aktorka, tancerka).
Nie jest powiedziane, że problemy z jedzeniem wystąpią jeśli nie zapewni się dziecku odpowiedniego rozwoju psycho-społecznego oraz warunków do życia. Warto jednak od najmłodszych lat kształtować w nim poczucie własnej wartości oraz właściwe zachowania żywieniowe. Wtedy ryzyko pojawienia się zaburzeń będzie znacznie mniejsze. Jest to dobra profilaktyka anoreksji.
Wyróżnia się również szereg czynników, zarówno somatycznych jak i psychologicznych,
wyzwalających chorobę. Anoreksja – przyczyny:
- okres dojrzewania i związana z tym zmiana postrzegania własnego ciała,
- rozpoczęcie diety mającej na celu osiągnięcie niskiej masy ciała,
- wpływ otoczenia, kierującego krytyczne uwagi na temat wyglądu i wagi,
- życiowe zmiany,
- sytuacje stresowe, traumatyczne przeżycia związane z życiem osobistym lub zawodowym.
Jeśli czynniki predysponujące i wyzwalające chorobę nałożą się na siebie, występuje znacznie większe ryzyko anoreksji. Warto pamiętać, że schorzenie zaliczane jest do zaburzeń psychicznych. Osoba z problemem anoreksji traktuje swoje zachowanie jako normalne i nie wykazuje chęci leczenia. Niska waga ma poprawić jej nastrój i zwiększyć poczucie własnej wartości. Każdy stracony kilogram traktuje ona jako sukces, a wzrost wagi stanowi dla niej porażkę. Niezmiernie ważne jest wówczas wsparcie najbliższych i skierowanie osoby na właściwą diagnostykę, a następnie pomoc w "wyjściu" z choroby.
Anoreksja – rozpoznanie i diagnostyka
Jeśli osoba chora na anoreksję trafia do lekarza psychiatry, opiera się on na wytycznych, pomocnych w postawieniu właściwej diagnozy. Jedne z nich zostały opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w 2013 roku (DSM-V) i obejmują następujące aspekty:
- pacjent odmawia utrzymania wagi ciała powyżej minimalnej granicy przyjętej dla danego wieku i wzrostu,
- chory odczuwa lęk przed przybraniem na wadze mimo rzeczywistej niedowagi,
- występuje zaburzenie w odbieraniu własnego wyglądu, szczególnie jeśli chodzi o rozmiar i kształt ciała.
Diagności korzystają również z wytycznych zamieszczonych w ICD-10. Jak wygląda rozpoznanie anoreksji na ich podstawie?
- Masa ciała wynosi co najmniej 15% poniżej oczekiwanej lub BMI (wskaźnik masy ciała) jest mniejszy bądź równy 17,5,
- Na skutek unikania spożywania pokarmów i/lub praktykowania stosowania środków przeczyszczających, blokujących apetyt, wywoływania wymiotów, intensywnych ćwiczeń fizycznych dochodzi do redukcji masy,
- Wyobrażenie wyglądu własnego ciała jest zaburzone,
- Występują zaburzenia hormonalne, na skutek których dochodzi do zahamowania miesiączki, spadku libido czy impotencji.
Kiedy chory spełnia powyższe kryteria diagnostyczne, diagnozowana jest u niego anoreksja. Bardzo ważna jest również świadomość społeczna na temat problemu anoreksji. Osoby z najbliższego otoczenia powinny wiedzieć, na jakie niepokojące symptomy zwrócić uwagę, aby jak najszybciej móc pomóc osobie z anoreksją? Jak zachowuje się chory?
- intensywnie i nagle zaczyna się odchudzać w bardzo drastyczny sposób,
- je niechętnie, bez apetytu, jedynie małe ilości,
- samodzielnie przygotowuje potrawy, ale ich nie je,
- ukrywa się z jedzeniem, często mówi, że spożyła posiłek, co nie jest prawdą,
- wie ile kalorii mają poszczególne produkty,
- nakłada luźne ubrania, które zakrywają ciało,
- nie widzi swojej niskiej masy ciała,
- uprawia bardzo intensywne ćwiczenia fizyczne,
- z satysfakcją mówi o jedzeniu i gotowaniu.
Wiele zachowań osoby z zaburzeniami odżywiania polega na maskowaniu problemu. Dlatego najbliżsi powinni być bardzo bardzo czujni. Zastanawiając się jak pomóc osobie chorej nie należy bać się szukać wsparcia na zewnątrz. Ciężko jest samemu, nawet ze wsparciem bliskich rozpocząć leczenie anoreksji, tym bardziej, że jest to bardzo złożony i długotrwały proces. Na szczęście istnieje wiele grup wsparcia, psychologów i psychiatrów, którzy są w stanie skutecznie pomóc w walce z anoreksją.
Anoreksja - podstawowe objawy i przebieg choroby. Czy anoreksja boli?
Jak zaczyna się anoreksja? Pierwsze objawy anoreksji nie są łatwe do zaobserwowania. Zwykle bywają mało charakterystyczne, tym bardziej że młodzież w okresie dojrzewania zaczyna zwracać uwagę na swój wygląd zewnętrzny i dąży do wzorców promowanych przez media, a do tego osoba chora potrafi dobrze ukrywać swoje zaburzenie, nie dostrzega go, ani nie zdaje sobie sprawy z tego jak jest ono poważne. Osoby z problemem anoreksji stopniowo jednak zaczynają ograniczać wielkość i kaloryczność posiłków, a także preferują ich samotne spożywanie. Są niezadowolone z tego jak wygląda ich ciało i podejmują intensywne ćwiczenia, mające na celu spalanie tkanki tłuszczowej. Początki anoreksji związane są z pierwszymi objawami psychicznymi, tj. lękiem przed przytyciem, unikaniem przebywania w towarzystwie, zachowaniami obsesyjnymi. Z czasem zaczynają pojawiać się również inne objawy, związane z niską podażą składników odżywczych i wyniszczaniem organizmu, które mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie i pogarszają samopoczucie pacjenta, m.in. wypadanie włosów, uczucie zmęczenia, problemy ze snem, zażółcenia skóry, dysfunkcje sercowo-naczyniowe, m.in. spadek ciśnienia krwi, bradykardia, charakterystyczne są również zaburzenia rytmu serca w anoreksji. Co ciekawe mimo postępującego wyniszczenia organizmu i pojawiających się niedoborów, chory prowadzi aktywny tryb życia i nie skarży się na dolegliwości somatyczne. Z czasem pojawiają się problemy społeczne, tj. konflikty z najbliższymi i narastająca samotność, a później nawet depresja. Wiedząc, na czym polega anoreksja, nietrudno dziwić się, że schorzenie może przebiegać w formie rzutów i nasilać się w trudnych dla chorego momentach, związanych najczęściej z silnym stresem lub trwać przewlekle z lepszymi i gorszymi okresami.
Wiele osób wiedząc już
co to jest anoreksja, zastanawia się, czy chory odczuwa głód. Na samym początku pojawia się on, nawet z dużym nasileniem. Potem żołądek kurczy się, a
ośrodki odczuwania głodu i sytości przestają prawidłowo funkcjonować. Pacjent odczuwa również ogromny ból zarówno psychiczny, jak i fizyczny. Z jeden strony ciężko mu jeść, gdy ma poczucie wewnętrznej blokady i jedzenie staje się dla niego cierpieniem, a z drugiej strony kieruje w stosunku do siebie mnóstwo negatywnych uczuć. To wszystko daje się odczuć również na poziomie somatycznym. Organizm wraz z postępem choroby staje się coraz bardziej wyniszczony i pojawia się szereg nieprzyjemnych objawów i dysfunkcji, które również mogą potęgować dolegliwości bólowe.
Jak leczyć anoreksję?
W leczeniu anoreksji stosuje się złożone postępowanie mające na celu połączenie psychoterapii, terapii żywieniowej i ewentualnie farmakoterapii. Terapia anoreksji polega głównie na leczeniu objawowym. Złożoność schorzenia sprawia, że trudno ustalić jest jego przyczynę, a zatem leczenie przyczynowe jest często niemożliwe do wdrożenia. Co więcej, niekiedy chorzy ze względu na spore wyniszczenie organizmu i zaburzenia somatyczne wymagają również leczenia internistycznego czy kardiologicznego. Jest to proces nie tylko złożony, ale też długotrwały i wymagający zaangażowania samego chorego oraz jego najbliższych. Na szczęście, przy odpowiednio wczesnej reakcji, możliwe jest wyleczenie anoreksji. Natomiast brak właściwego postępowania terapeutycznego może doprowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, a nawet do śmierci. Dlatego też zdecydowanie lepiej nie dopuścić do rozwoju anoreksji niż musieć się z nią zmagać.
Jakie są cele leczenia anoreksji?
- przywrócenie prawidłowej wagi,
- wyleczenie ewentualnych fizycznych następstw długotrwałego niedożywienia,
- psychoterapia i odpowiednie postępowanie farmakologiczne, w celu wyleczenia problemów psychiatrycznych,
- przywrócenie właściwej oceny obrazu własnego ciała przez osobę chorą,
- odtworzenie wzajemnych, prawidłowych relacji z innymi osobami.
Anoreksja – leczenie. Jak wygląda cały proces?
Podstawą leczenia jest niewątpliwie psychoterapia anoreksji. Wszystko dlatego, że jadłowstręt psychiczny to schorzenie natury emocjonalnej. W zależności od potrzeby wdrażana jest terapia indywidualna, grupowa lub rodzinna.
Terapia anoreksji rozpoczyna się od nauki jedzenia na nowo. W końcu zachowania żywieniowe w anoreksji są mocno zaburzone i należy stopniowo je naprawiać. Zanim jednak dochodzi do etapu komponowania diety, najpierw należy oznaczyć parametry, które pozwolą zobrazować stan chorego i jego zapotrzebowanie na poszczególne składniki. Analizie podlega ocena stanu odżywienia, sposobu żywienia, różnego rodzaju parametry biochemiczne, immunologiczne oraz stopień nawodnienia. W zależności od stopnia zaawansowania choroby wybiera się sposób podania posiłków. W ciężkich przypadkach stosuje się nawet żywienie pozajelitowe. Jeśli pacjent może spożywać posiłki doustnie to komponowana jest dla niego odpowiednia dieta zawierająca zwiększoną ilość białka, innych makro- i mikroelementów, która pozwala na stopniowe przybieranie na wadze. W warunkach ambulatoryjnych jest to 0,5-1 kg/tydzień. Jedzenie ma stać się przyjemnością, więc pacjent powinien spożywać urozmaicone, kolorowe potrawy, które są smaczne. Podane jednak w małych porcjach i stosunkowo często - 5 razy dziennie. W czasie posiłku ważne, aby osoba chora na anoreksję nie zostawała sama. Ktoś powinien jej towarzyszyć nawet do 2 godzin po jedzeniu. Wszystko po to, by nie dopuścić do ewentualnego wywoływania wymiotów przez chorego.
W niektórych przypadkach do leczenia zaburzeń odżywiania, jak anoreksja i bulimia, konieczne jest wdrożenie środków farmakologicznych. Nie odgrywają one dużej roli w terapii i należy stasować je ostrożnie, ze względu na niską masę ciała pacjenta. Najczęściej sięga się po nie gdy anoreksji towarzyszą zaburzenia psychiczne, tj. depresja, zachowania obsesyjno-kompulsywne lub stany lękowe. W zależności od indywidualnej sytuacji osoby chorej dobiera się odpowiednie leki ośrodkowe. Niekiedy konieczne jest również wdrożenie środków mających na celu zniwelowanie objawów somatycznych, np. leków kardiologicznych, hormonalnych. Często obiera się dla chorego także suplementację mającą na celu uzupełnienie w diecie witamin i minerałów.
W niektórych przypadkach konieczna jest hospitalizacja anoreksji. Dotyczy to pacjentów w zaawansowanej postaci schorzenia, gdy ich organizm jest mocno wyniszczony, a zaburzenia metaboliczne na tyle poważne, że choremu grozi śmierć. Hospitalizacja anoreksji konieczna jest gdy BMI wynosi poniżej 13 kg/m2. Wówczas oprócz wyrównywania zburzeń wodno-elektrolitowych, kardiologicznych i innych dysfunkcji somatycznych, wprowadza się żywienie dojelitowe, pozajelitowe lub przez sondę dożołądkową. Jest to rozwiązanie wymagane gdy pacjent odmawia współpracy, a jego stan zdrowia jest ciężki i występuje wysokie ryzyko śmierci. Kiedy natomiast wskaźnik masy ciała nie wzrasta, mimo podjętego leczenia ambulatoryjnego, a brak jest somatycznych objawów anoreksji, pacjent powinien być kierowany do hospitalizacji psychiatrycznej.
Anoreksja – gdzie szukać pomocy?
Choroby psychiczne, do jakich niewątpliwie należy anoreksja, wymagają odpowiedniego podejścia terapeutycznego prowadzonego przez specjalistę. Wsparcie najbliższych osób z otoczenia jest bardzo ważne, ale to za mało, żeby wygrać walkę z anoreksją. Pomocy należy szukać przede wszystkim u psychiatry. To on będzie w stanie rozpoznać chorobę, określić jej najbardziej prawdopodobne przyczyny, a także zdecydować jak może wyglądać leczenie anoreksji. Jeśli będzie już jasne, że to anoreksja, pomocy można szukać także u psychoterapeuty, który zajmuje się tego typu terapią, dietetyka i w grupach wsparcia. Osoby, które wygrały walkę z chorobą i wiedzą, jak ona wygląda, są w stanie zmotywować nawet najbardziej oporną na leczenie anoreksji osobę.
Anoreksja – powikłania i skutki zdrowotne. Czy jadłowstręt psychiczny to choroba śmiertelna?
Anoreksja – choroba, która początkowo wydaje się niepozorna, tym bardziej że w czasach tak wielu zaburzeń odżywiania i problemu otyłości, dbanie o szczupłą sylwetkę jest w modzie, może wywołać poważne zdrowotne skutki. Co więcej, nieleczona anoreksja w znaczącym odsetku przypadków prowadzi nawet do śmierci. Zdecydowaną nieprawdą jest porównanie: anoreksja zdrowy styl życia. Może na początku tak miało być, kiedy rozpoczęta dieta miała na celu pozbycie się kilku zbędnych kilogramów. Obserwuje się wpływ masy ciała na anoreksję. Osoby nieco grubsze, które mają większy problem z akceptacją swojego wyglądu, a dodatkowo spotykają się z krytyką otoczenia, częściej mogą manifestować objawy zaburzeń odżywiania.
Skutki anoreksji związane z długotrwałym niedożywieniem organizmu to m.in.:
- wyniszczenie,
- zaburzenia gospodarki hormonalnej: zatrzymanie miesiączki, zanik układu rozrodczego, a nawet bezpłodność,
- nietolerancja zimna,
- ospałość,
- zaparcia, bóle brzucha,
- bradykardia i zaburzenia rytmu serca,
- delikatny puszysty meszek na klatce piersiowej (lanugo),
- obrzęki,
- zaniki mięśniowe,
- zwiększona skłonność do złamań, osteoporoza,
- drgawki,
- zaburzenia funkcji poznawczych (problemy z nauką, koncentracją, zapamiętywaniem),
- depresja i inne zaburzenia psychiatryczne, m.in. obsesje.
Najpoważniejsze konsekwencje anoreksji to te prowadzące do śmierci, tj. nagłe zatrzymanie rytmu serca na skutek powikłań kardiologicznych i gospodarki elektrolitowej oraz samobójstwo. Kiedy osoba z anoreksją wpada w depresję i nie potrafi poradzić sobie z problemem - odbiera sobie życie.
W przypadku anoreksji bulimicznej pojawia się również szereg skutków związanych z wymiotami, jak:
- uszkodzenia szkliwa,
- próchnica zębów,
- powiększenie ślinianek przyusznych,
- modzele na powierzchni dłoni, powstałe od powtarzającego się ucisku zębami,
- uszkodzenia śluzówki przełyku i żołądka.
Gdy wymioty wywoływane są syropem z wymiotnicy, mogą pojawić się poważne działania niepożądane po jego nadużywaniu, m.in. miopatie i kardiomiopatie.
Anoreksja a bulimia - podstawowe różnice
Bulimia, będąca obecnie osobną jednostką chorobową, początkowo uważana była za podtyp anoreksji. Bez wątpienia są to najczęściej wymieniane choroby związane z zaburzeniami odżywiania i warto umieć jest zróżnicować. Jak odróżniać anoreksja bulimia? Kwestia anoreksja – czynniki ryzyka, objawy, leczenie, skutki i jak wygląda anorektyczka zostały już wyjaśnione. Warto zastanowić się teraz nad kwestią bulimii. Grupa wiekowa, której dotyczy problem to 18-25 lat, zwykle są to kobiety. Podstawową różnicą jest natomiast waga osoby chorej. W przypadku bulimii jest ona prawidłowa, natomiast osoby z anoreksją są mocno wychudzone.
Jakie są charakterystyczne objawy bulimii, które stanowią jednocześnie sygnał do rozpoznania choroby?
- Chory nadmiernie skupia swoją uwagę wokół jedzenia, a okresowo występują u niego napady żarłoczności, których nie jest w stanie powstrzymać. Jednorazowo przyjęty pokarm wielokrotnie przekracza odpowiednią dla danej osoby porcję.
- Pacjent podejmuje wiele działań, które mają na celu zapobiec skutkom tego nadmiernego objadania się, tj. prowokuje wymioty, stosuje środki przeczyszczające, leki moczopędne, a nawet hormonalne. Niekiedy decyduje się również na głodówki, które zwykle kończą się ponownym objadaniem się i tak toczy się błędne koło.
- Osoba chora kontroluje swoją masę i ustawia limity jej redukcji, znacznie poniżej normy, do których chce dążyć mimo okresowego braku kontroli nad ilością przyjmowanego pokarmu. Występuje również lęk przed przytyciem.
Aby rozpoznać bulimię, wspomniane epizody objadania się i zachowania kompensacyjne muszą trwać minimum 3 miesiące i występować z częstotliwością co najmniej 2 razy w tygodniu.
Przyczyny zaburzenia odżywiania tego typu są bardzo złożone i obejmują zarówno czynniki społeczne, genetyczne, jak również psychologiczne i biologiczne. Leczenie bulimii opiera się, podobnie jak w przypadku anoreksji, na złożonym postępowaniu obejmującym psychoterapię, terpię żywieniową oraz w szczególnych wypadkach środki farmakologiczne. Jest to również choroba psychiczna, stąd też diagnozę stawia psychiatra. On również ordynuje dalsze leczenie.
Często mówi się o nadwadze i otyłości i choć są one głównym problemem naszych czasów należy pamiętać jednak, że występują również inne rodzaje problemów żywieniowych jak anoreksja i bulimia. Przyczyniają się one do poważnych dysfunkcji zdrowotnych, a nawet przedwczesnej śmierci chorego. Sytuacja jest tym bardziej trudna, że problem anoreksji i bulimii dotyczy głównie osób młodych. Anoreksja – objawy choroby powinny być dobrze znane rodzicom nastolatków, podobnie jak wiedza na temat gdzie szukać pomocy. Leczenie zaburzeń żywieniowych o podłożu psychicznym jest procesem długotrwałym i złożonym, a rokowania zależą od stopnia wyniszczenia organizmu chorego. Profilaktyka anoreksji i bulimii jest niezwykle ważna, ponieważ konsekwencje związane ze schorzeniem mogą być tragiczne w skutkach.
Piśmiennictwo:
- Agnieszka G.; Bulimia i anoreksja – przyczyny, skutki i sposoby leczenia; Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne 2014; 4: 101-112.
- Dutkiewicz A., Grzelak T.; Dietoterapia doustna u pacjentów z anoreksją; Psychiatr Psychol Klin 2016; 16 (2): 104–109.
- Bąba-Kubiś A. i inni; Anoreksja – jadłowstręt psychiczny; Pomeranian J Life Sci 2018; 64(4): 5-9.
- Bator E. i inni; Anoreksja - przyczyny, przebieg, leczenie; Nowiny Lekarskie 2011; 80 (3): 184–191.
- Borowiecka-Karpiuk; Zaburzenia odżywania: anoreksja i bulimia. Przyczyny, objawy i leczenie; link: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/75618,zaburzenia-odzywiania [dostęp 25.04.2025].
- Klimak A.; Anorexia nervosa: Cardiovascular complications; Piel Zdr Publ. 2017; 7(2): 153–157.
