Angina u dzieci bardzo często ma podłoże bakteryjne. Choroba zawsze wymaga konsultacji lekarskiej, a w celu jej kompletnego wyleczenia konieczny jest antybiotyk. Dlaczego angina to schorzenie którego nie można lekceważyć? Jakie daje powikłania i jak unikać zachorować? Wszystko co musisz wiedzieć o anginie u dzieci znajdziesz w artykule eksperta allecco.pl.
Spis treści:
- Przyczyny anginy u dzieci
- Angina u dzieci – objawy
- Angina a mononukleoza zakaźna
- Leczenie anginy u dzieci
- Możliwe powikłania
- Angina u dziecka – jak zapobiegać?
Przyczyny anginy u dzieci
Ostre zapalenie gardła u dzieci i młodzieży do 15 - tego roku życia wywoływane jest głównie przez paciorkowce B-hemolizujące grupy A (Streptococcus pyogenes). Oczywiście w niektórych przypadkach zapalenie gardła może mieć również podłoże wirusowe. Jeśli lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu oraz badania nie zna jednoznacznej przyczyny infekcji gardła może wykonać test na paciorkowce(Strep A test). Już podczas wizyty w gabinecie lekarskim można potwierdzić obecność Streptococcus pyogenes w gardle. Pozytywny wynik świadczy o rozwoju anginy ropnej, a wynik negatywny powinien sugerować podłoże wirusowe. W niektórych przypadkach konieczne jest pobranie wymazu z gardła i wykonanie badania mikrobiologicznego. Dzięki niemu uzyskuje się dokładne oznaczenie bakterii wywołującej anginę oraz jej wrażliwość na dane antybiotyki. Nie mniej jednak ze względu na fakt, że wynik uzyskuje się dopiero po kilku dniach odchodzi się od tej metodologii. Opóźnia to rozpoznanie anginy i zwiększa ryzyko zainfekowania innych osób przez chore dziecko.
Szybkie rozpoczęcie leczenia jest o tyle ważne, że angina jest chorobą zakaźną. Zarazić się nią można drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym czy też bezobjawowym nosicielem bakterii. Dlatego też angina ropna rozwija się znacznie częściej w okresie jesienno - zimowym, kiedy dzieci i młodzież wracają do przedszkoli i szkół. Takie zamknięte środowiska i brak dystansu to świetne warunki dla rozprzestrzeniania się patogenów.
Angina u dzieci – objawy
W zależności od przyczyny stan zapalny błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych objawia się nieco inaczej. Objawy anginy u dzieci o podłożu wirusowym są zazwyczaj mniej dokuczliwe. Nie wolno jednak lekceważyć niepokojących objawów w żadnej postaci anginy u dzieci. Szczególnie uciążliwy bywa ból gardła, który nasila się przy przełykaniu czy mówieniu. Nic dziwnego, że dzieci nie mają apetytu podczas tej choroby. Lepiej podawać w tym czasie maluchowi raczej płynne bądź półpłynne posiłki, aby zniwelować uczucie dyskomfortu podczas ich spożywania. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że infekcja bakteryjna znacznie bardziej skupia się w gardle. Natomiast w przypadku anginy wirusowej pojawiają się również inne objawy związane z ogólną infekcją górnych dróg oddechowych (katar, kaszel).
Objawy anginy u dzieci charakterystyczne dla infekcji wywołanej przez bakterie:
- wysoka gorączka (nawet 39oC),
- powiększenie węzłów chłonnych oraz ich bolesność,
- silny ból gardła utrudniający przełykanie i mówienie,
- nalot na błonie śluzowej jamy ustnej, a przede wszystkim w obrębie migdałków podniebiennych,
- osłabienie, złe samopoczucie, ból głowy, mięśni i stawów.
W przypadku anginy wirusowej objawy są nieco odmienne:
- gorączka lub stan podgorączkowy,
- osłabienie, bóle mięśniowe, ogólne złe samopoczucie,
- katar, kaszel,
- podrażnienie spojówek,
- silny ból gardła,
- obrzęknięte i mocno zaczerwienione migdałki podniebienne,
- pęcherzyki na śluzówce podniebienia miękkiego.
Angina a mononukleoza zakaźna
Mononukleoza bywa mylona z anginą, ponieważ oba schorzenia rozpoczynają się podobnie. Wysoka gorączka, obrzęk i tkliwość węzłów chłonnych, objawy zapalenia gardła, jak ból i utrudnione przełykanie to symptomy charakterystyczna zarówno dla anginy jak i mononukleozy. Ta druga wywoływana jest przez wirus Epsteina-Barr (EBV), który umiejscawia się w błonie śluzowej gardła i tam się replikuje powodując stan zapalny. Zakłada się, że nawet 95% populacji jest nosicielami tego wirusa. Badaniem pozwalającym odróżnić oba schorzenia jest test z krwi. Wirus EBV atakuje limfocyty i zmienia ich wygląd. Zdeformowane białe krwinki widoczne pod mikroskopem to objaw charakterystyczny dla mononukleozy. Bywa ona mylona z anginą paciorkowcową ponieważ najczęściej występuje u dzieci i młodzieży. Nazywana jest też "chorobą pocałunków" ponieważ do zakażenia dochodzi po przez kontakt ze śliną nosiciela.
Mononukleoza jako choroba wirusowa wymaga leczenia objawowego. Słuszne jest zatem zastosowanie u dziecka leków przeciwgorączkowych oraz łagodzących ból i obrzęk gardła o działaniu miejscowym, np. Tantum Verde. Ważny jest również odpoczynek i wsparcie układu odpornościowego. Niekiedy lekarz ordynuje również leczenie przeciwwirusowe bądź sterydy . Na skutek mononukleozy dochodzi do wtórnych infekcji bakteryjnych i wtedy wdrażany jest odpowiedni antybiotyk. Niekiedy chore dzieci wymagają hospitalizacji.
Mononukleoza mocno osłabia organizm. Ze względu na długo utrzymujące się osłabienie nie zaleca się intensywnego wysiłku fizycznego osobom, które niedawno wyzdrowiały. Poza tym należy pamiętać o wykonaniu morfologii wraz z rozmazem w celu sprawdzenia obrazu krwi oraz dokładnej kontroli ogólnego stanu zdrowia dziecka. Wirus oprócz błony śluzowej gardła może zaatakować również szpik kostny, wątrobę, mięsień sercowy oraz ośrodkowy układ nerwowy. Dlatego trzeba wykluczyć wszelkie powikłania po infekcji.
Leczenie anginy u dzieci
Bardzo ważne jest wyleczenie anginy do końca. Właściwa farmakoterapia w przypadku anginy pozwoli uniknąć groźnych powikłań w przyszłości. Do leczenia anginy bakteryjnej stosuje się penicylinę fenoksymetylową. Dziecko powinno przyjmować antybiotyk w postaci zawiesiny lub tabletek przez 10 dni. W przypadku uczulenia na penicylinę lekarz przepisuje inny antybiotyk, najczęściej klarytromycynę. Angina ropna u dziecka powinna być leczona również objawowo. Dlatego konieczne jest podawanie leków przeciwgorączkowych. Wybierając syrop z ibuprofenem dla dziecka uzyskujemy działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Paracetamol nie daje efektu przeciwzapalnego, chociaż uznawany jest za lek bezpieczny dla maluchów. Warto sięgać również po leki o działaniu miejscowym, które łagodzą objawy zapalenia gardła. Bezpieczną substancją, o szerokim spektrum działania i rekomendowaną już dla niemowląt jest benzydamina, np. Tantum verde. Miejscowo przeciwbólowo i przeciwzapalnie działa również diclofenak, np. Glimbax. Lek ten może być stosowany u młodzieży od 14. roku życia.
Angina wirusowa powinna być leczona tylko i wyłącznie objawowo. Antybiotyk nie leczy zakażenia wirusowego. Jest skuteczny tylko i wyłącznie wtedy gdy choroba wywołana jest przez bakterie. Dlatego w zakażeniach gardła wywołanych przez wirusy stosuje się głównie leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Kiedy w przebiegu choroby pojawia się kaszel bądź katar pomocna bywa również nebulizacja.
Aby dobrze leczyć anginę oprócz leków dziecko powinno zostać w domu nawet 2 tygodnie, wypoczywać i dobrze się nawadniać. Zalecana jest również półpłynna dieta bogata w produkty białkowe. Nie zaszkodzi również wspieranie odporności, zarówno w trakcie trwania choroby jak i po anginie.
Ostre zapalenie migdałków to choroba, która osłabia organizm i aby dziecko nie złapało kolejnej infekcji warto podawać mu witaminę D3, C oraz probiotyki. W celu złagodzenia bólu gardła można stosować ziołowe tabletki do ssania, np. Gardimax herball junior lub syropki powlekające gardło, np. syrop prawoślazowy.
Możliwe powikłania
Nieprawidłowo leczona lub nieleczona angina u dzieci może dać szereg niebezpiecznych powikłań zdrowotnych. Dlatego po zakończonej farmakoterapii tak ważna jest wizyta u lekarza i ewentualnie dodatkowa diagnostyka. Lekarz wykonuje nie tylko powtórne badanie gardła i węzłów chłonnych, ale niekiedy zleca również badanie krwi. Ważne po przebytej infekcji jest wykonanie morfologi, OB, badania moczu, a w szczególnych wypadkach nawet EKG. Wszystko zależy od zgłaszanych przez dziecko objawów.
Do najczęściej występujących powikłań po anginie u dziecka należy ropień okołomigdałkowy, który charakteryzuje się bardzo silnym, jednostronnym bólem gardła. Po wywołanym przez bakterie zapaleniu migdałków u dziecka może dojść również do: zapalenia ucha środkowego, zatok, płuc, a nawet powikłań kardiologicznych w postaci zapalenia mięśnia sercowego.
W późniejszym czasie po przebytej chorobie może dojść również do rozwoju:
- kłębuszkowego zapalenia nerek,
- gorączki reumatycznej,
- pląsawicy małej (zaburzenia neurologiczne),
- zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych.
Ze względu na częste nawroty anginy u dzieci często lekarze podejmują decyzję o usunięciu migdałków. Przerośnięte migdałki u dziecka nie spełniają swojej roli. Nie chronią dróg oddechowych przed patogenami lecz same stanowią źródło bakterii chorobotwórczych i dają szereg nieprzyjemnych objawów. Zabieg ten jest mało inwazyjny i pozwala skutecznie zwalczyć anginę i jej nawroty.
Angina u dziecka – jak zapobiegać?
Angina u dzieci to dość zaraźliwa choroba. Dlatego tak ważna jest szybka izolacja dziecka oraz podjęcie właściwego leczenia. Jeśli wśród domowników pojawi się zakażenie warto skorzystać z maseczki medycznej, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się patogenów. Do zarażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową. Dlatego tak łatwo można zarazić się anginą od drugiej osoby. Należy również przestrzegać podstawowych zasad higieny. Częste mycie rąk to bardzo prosty krok do zatrzymania rozprzestrzeniania się drobnoustrojów chorobotwórczych. Co jeszcze można zrobić aby ustrzec dziecko przed anginą?
- zadbaj o odporność swojego malucha ,
- pamiętaj o regularnych wizytach u dentysty oraz o wyleczeniu do końca infekcji zatok i ucha - są to źródła patogenów zlokalizowane w pobliżu migdałków i mogą one łatwo wywołać anginę,
- zwracaj uwagę, aby dziecko unikało szoków termicznych szczególnie latem, zatem ostrożnie w upalne dni z klimatyzacją, zimnymi napojami i lodami,
- unikaj podejrzanie wyglądających lodów, jeśli doszło do ich rozmrożenia mogą stanowić źródło paciorkowców wywołujących anginę ropną.
Angina u dzieci występuje dość często. Zdecydowanie lepiej unikać tej choroby ponieważ miewa ona ciężki przebieg oraz niesie za sobą szereg niebezpiecznych dla zdrowia dziecka powikłań. Pamiętajmy, nie bagatelizujmy infekcji gardła u dziecka. Maluch z gorączką i bólem w okolicy migdałków podniebiennych zawsze powinien zostać skontrolowany przez pediatrę.
Bibliografia:
- M. Dziekiewicz, A. Radzikowski; Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia; Pediatria i Medycyna Rodzinna; s. 141-149; 02.12. 2016 [dostęp w internecie 20.01.2021].
- Wrembel J., Jarmoliński T.; Mononukleoza zakaźna u dzieci – doświadczenia własne; Postępy Nauk Medycznych 2016; XXIX(6): 391-396 [dostęp w internecie 20.01.2021].
