Acerola to bogate źródło witaminy C, flawonoidów i innych, cennych składników odżywczych. Stosowana jest głównie w celu wzmocnienia odporności. Jakie inne prozdrowotne właściwości posiada acerola? Czy witamina C pochodząca z aceroli wchłania się lepiej niż syntetyczny kwas askorbinowy? Jak wybrać dobrej jakości preparat z acerolą?
Spis treści:
- Acerola – co to takiego?
- Gdzie występuje acerola? Cechy charakterystyczne
- Acerola - bogactwo składników aktywnych
- Acerola doskonałym źródłem witaminy C i antyoksydantów
- Kiedy stosować acerolę? Prozdrowotne właściwości aceroli
- Acerola na przeziębienie i odporność
- Acerola - dla kogo wskazana, a dla kogo nie?
- Jaki preparat z acerolą wybrać?
- Acerola dla dzieci i kobiet w ciąży - bezpieczeństwo stosowania
Acerola – co to takiego?
Acerola (Malpighia emarginata) określana jest też jako wiśnia z Barbados. Jest to egzotyczny owoc, ceniony przede wszystkim za wysoką zawartość witaminy C. Zawiera również wiele innych, istotnych dla utrzymania zdrowia składników odżywczych. W ciągu ostatnich lat, zainteresowanie owocami egzotycznymi w Polsce wzrosło. Rośnie też spożywanie naturalnych produktów, które mogą korzystnie oddziaływać na odporność organizmu. Oba te czynniki wpływają na coraz częstsze spożywanie aceroli zarówno przez dzieci, jak i przez osoby dorosłe. Może być ona przyjmowana w formie suszonych lub świeżych owoców aceroli, jako sok z aceroli lub w postaci sproszkowanej. Owoc ten jest również składnikiem suplementów diety. Dla części osób zaskakujący może być fakt, że roślina ta wykorzystywana jest również do produkcji kosmetyków. Są to przede wszystkim produkty do cery naczynkowej oraz cery dojrzałej.
Gdzie występuje acerola? Cechy charakterystyczne
Owoce aceroli rozwijają się głównie na obszarze Ameryki Południowej. Można je znaleźć w Meksyku, Teksasie, a także północnej części Ameryki Południowej. Roślina ta obecna jest również na terenie Wysp Karaibskich. Głównym producentem owoców aceroli jest Brazylia. Ze względu na wzrost zainteresowania wiśnią z Barbados, obecnie uprawiana jest ona też na terenie Indii, Chin, a na niewielką skalę również w Europie.
Acerola to wiecznie zielony krzew. Kwitnie w okresie od kwietnia do listopada. Po 3-4 tygodniach od pojawienia się kwiatów, dojrzewają owoce. Niedojrzałe
owoce aceroli mają zielone zabarwienie i niewielkie rozmiary. Z czasem ich kolor przybiera pomarańczowy odcień, a ostatecznie - jasnoczerwony. W zależności od konkretnej odmiany aceroli, nieco inny może być smak jej owoców. Część odmian charakteryzuje się bardziej słodkim smakiem. Większość owoców ma jednak dość cierpki,
kwaśny smak. Owoce aceroli przypominają wyglądem owoce wiśni.
Acerola uważana jest przez część osób za owoc zawierający najwięcej witaminy C. W 100 gramach znajduje się 1000-4500 mg witaminy C. Jest to ilość znacznie przekraczająca tą, która obecna jest w cytrynie czy pomarańczy.
Acerola - bogactwo składników aktywnych
Acerola uważana jest za owoc z ogromną dawką witaminy C. Witamina C, inaczej kwas askorbinowy, nie jest jednak jedynym cennym związkiem obecnym w tej roślinie. Właściwości zdrowotne aceroli związane są z zawartością w niej takich substancji jak flawonoidy, karotenoidy i antocyjany. W owocach aceroli obecne są również niektóre witaminy z grupy B, np. kwas foliowy, tiamina i niacyna, a także witamina A. Składniki mineralne znajdujące się w wiśni z Barbados to m.in. wapń, magnez, potas, sód oraz niewielka ilość cynku i żelaza. Owoce te zawierają też nienasycone kwasy tłuszczowe i błonnik.
Acerola doskonałym źródłem witaminy C i antyoksydantów
Acerola, na tle innych owoców rzeczywiście wyróżnia się wysoką zawartością witaminy C. Jej ilość waha się w granicach 1000-4500 mg na 100 g owoców. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C dla osób dorosłych ustalone zostało na poziomie: 60 mg dla kobiet i 75 mg dla mężczyzn. Zalecane spożycie witaminy C wynosi natomiast odpowiednio:
- 75 mg dla kobiet,
- 90 mg dla mężczyzn.
U dzieci, w zależności od ich wieku i płci, rekomendowane dzienne spożycie różni się od 40 mg do 75 mg na dobę. Jak widać, już niewielka ilość aceroli pokrywa zapotrzebowanie na witaminę C. Co ciekawe, acerola zawiera znacznie więcej kwasu askorbinowego niż owoce, uważane powszechnie za bogate źródło witaminy C, takie jak np. cytryny czy pomarańcze.
Acerola jest cennym źródłem antyoksydantów. Do grupy tej, oprócz wspomnianej już witaminy C należą też karotenoidy, antocyjany i polifenole. W owocach aceroli znajdziemy takie związki jak naryngenina, cyjanidyno-3-ramnozyd, katechina, hesperydyna, rutozyd, kwas ferulowy, a także kwas winowy i kwas bursztynowy.
Kiedy stosować acerolę? Prozdrowotne właściwości aceroli
Coraz więcej osób poszukuje substancji posiadających silne właściwości przeciwutleniające oraz chroniących przed rozwojem powszechnie obecnie występujących chorób cywilizacyjnych. Z uwagi na wysoki potencjał przeciwutleniający, aceroli przypisuje się właściwości potencjalnie przeciwnowotworowe, przeciwstarzeniowe i przeciwzapalne. Składniki aktywne o działaniu antyoksydacyjnym uważane są za związki, które mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób serca i innych schorzeń dotyczących układu krążenia, a także chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona oraz stwardnienie zanikowe boczne. Antyoksydanty chronią organizm przed stresem oksydacyjnym, który związany jest ze zbyt dużą ilością reaktywnych form tlenu. Wolne rodniki mogą uszkadzać strukturę komórek i zaburzać szlaki przekazywania sygnałów w komórkach. Jeśli w codziennej diecie brakuje przeciwutleniaczy, warto rozważyć suplementację aceroli będącej silnym antyoksydantem.
Na obecną chwilę nie udowodniono jednak skuteczności stosowania aceroli w leczeniu ani profilaktyce chorób nowotworowych.
Wiśni z Barbados przypisuje się liczne właściwości lecznicze. Uważa się, że posiada ona działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku oraz zapobiega chorobom nowotworowym. W medycynie naturalnej acerola wykorzystywana jest głównie jako środek wspierający odporność.
Acerola na przeziębienie i odporność
Ze względu na wartości odżywcze aceroli, roślina ta jest stosowana głównie w celu wzmocnienia odporności i zapobiegania infekcjom. Profilaktyczne przyjmowanie witaminy C może skracać czas trwania przeziębienia. Efekt ten widoczny jest zarówno u dzieci, jak i dorosłych. U małych pacjentów jest on jednak bardziej wyraźny - suplementacja witaminy C może skracać czas trwania infekcji o 1-2 doby. U dorosłych czas ten jest krótszy. Witamina C nie zapobiega więc infekcji, ale może korzystnie wpłynąć na długość utrzymywania się objawów. Należy tutaj jednak wyodrębnić grupę osób, które bardzo intensywnie uprawiają sport. U tych pacjentów występuje zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C. Regularne spożywanie aceroli może w tym przypadku ograniczać ryzyko rozwoju choroby przeziębieniowej.
Z uwagi na fakt, że witamina C jest niezbędna do
prawidłowego funkcjonowania organizmu i pracy układu odpornościowego, suplementacja aceroli może przynieść korzyści również innym pacjentom, którzy są w większym stopniu narażeni na niedobór kwasu askorbinowego. Są to mianowicie osoby palące papierosy, nadużywające alkoholu, pacjenci z zaburzeniami wchłaniania, a także osoby narażone na zimno (np. pracujące przy niskich temperaturach). Przyjmowanie aceroli może też pokryć
dzienne zapotrzebowanie na kwas askorbinowy u osób starszych, u których z wielu powodów (m.in. zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, spadek apetytu) ryzyko niedoboru witaminy C jest wyższe. Przy niedostatecznej ilości witaminy C w organizmie, podatność na różnorodne infekcje wzrasta. Pogarsza się też wydolność organizmu. Korzystne może być wówczas uzupełnienie diety o produkty z acerolą.
Acerola czy syntetyczna witamina C?
Przez długi czas uważano, że witamina C znacząco lepiej wchłania się z naturalnych produktów niż w postaci syntetycznej, jako czysty kwas L-askorbinowy. Dostępne dane jednak tego nie potwierdzają. Aktywność witaminy C, niezależnie od jej pochodzenia, jest podobna. Przewagą suplementowania aceroli może być jednak dodatkowa obecność flawonoidów. Związki te mogą zwiększać wchłanianie witaminy C i jednocześnie zmniejszać jej wydalanie z organizmu. Efekt ten będzie prawdopodobnie najbardziej widoczny u osób, u których wyjściowa zawartość witaminy C w organizmie jest niewystarczająca.
Acerola - dla kogo wskazana, a dla kogo nie?
Właściwości lecznicze aceroli powodują, że owoce te warto stosować w celu wzbogacenia diety o witaminę C oraz antyoksydanty. O roślinie tej warto pamiętać jeszcze przed okresem jesienno-zimowym oraz w jego trakcie, kiedy wzrasta podatność organizmu na rozwój infekcji. Acerola może być szczególnie pomocna dla sportowców, osób intensywnie trenujących podczas niskich temperatur powietrza, osób palących papierosy oraz pacjentów starszych. Na co jeszcze pomaga acerola? Witamina C zwiększa wchłanianie żelaza. Może być więc wykorzystywana pomocniczo w leczeniu anemii. Przyjmowanie żelaza łącznie z witaminą C wpływa korzystnie na jego przyswajanie z przewodu pokarmowego.
Witamina C wpływa również na
produkcję kolagenu, przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów. Warto więc przeanalizować swoją dietę i w razie potrzeby uzupełnić ją o acerolę lub inne źródło witaminy C. Obecnie, sposób odżywiania znacznej części populacji nie odpowiada aktualnym zaleceniom żywieniowym. Dieta jest często uboga w witaminy,
składniki mineralne i inne związki odżywcze. To przekłada się na spadek wydolności fizycznej oraz psychicznej organizmu, a także większą podatność nie tylko na rozwój łagodnych, krótkotrwałych infekcji, ale również na występowanie wielu chorób przewlekłych.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania aceroli?
Nadmiar witaminy C może być szkodliwy m.in. dla osób z chorobami nerek i tendencją do formowania się kamieni nerkowych. Ta grupa pacjentów powinna unikać przyjmowania zbyt wysokich dawek kwasu askorbinowego. W tym przypadku należy ostrożnie podchodzić do suplementowania aceroli. Dawka witaminy C nie powinna wówczas przekraczać 1000 mg na dobę. Rozważnie należy stosować wiśnię z Barbados również przy dolegliwościach wątroby. Acerola nie powinna być spożywana bez konsultacji z lekarzem przez pacjentów z chorobami nowotworowymi. Kwas askorbinowy w dużych dawkach może negatywnie wpływać na efektywność chemioterapii oraz radioterapii.
Jaki preparat z acerolą wybrać?
Acerola, uważana przez część osób za najzdrowszy owoc świata, dostępna jest w różnej postaci. Można spożywać świeże lub suszone owoce, choć są one trudno dostępne w Polsce. Znacznie większą popularnością, a także większą dostępnością, cieszą się acerola w proszku oraz sok z aceroli. Suplementy diety z acerolą różnią się m.in. jakością, zawartością witaminy C, obecnością dodatkowych składników, wielkością zalecanej porcji oraz sposobem spożycia. Podczas wyboru preparatu, warto też zwrócić uwagę na indywidualne preferencje. Sok z aceroli ma dość charakterystyczny smak. Jednym osobom bardzo on odpowiada, a dla innych jest trudny do zaakceptowania. Dobrej jakości sok z aceroli jest wyciskany bezpośrednio z owoców - nie pochodzi z koncentratu. Nie zawiera też konserwantów, cukru, ani innych niepotrzebnych składników. Aby zachować w nim jak najwięcej witaminy C oraz innych związków odżywczych, jest on dostępny w szklanych butelkach o ciemnym kolorze.
Acerola w proszku może być cenną alternatywą dla osób, którym nie do końca odpowiada cierpki smak soku z aceroli lub po prostu wolą taką postać. Dobrej jakości
acerola w proszku nie powinna zawierać innych dodatków. Można wsypać ją do napoju lub pokarmu stałego. Acerola może być przyjmowana również w postaci tabletek, kapsułek, tabletek do ssania, syropów i kropli. W tych preparatach obecne są już dodatkowe substancje, które nadają odpowiednią postać i wpływają na trwałość produktu.
Acerola dla dzieci i kobiet w ciąży - bezpieczeństwo stosowania
Acerola uważana jest za bezpieczną dla dzieci. Może być przez nie spożywana. Zalecane jest jednak przestrzeganie rekomendowanej porcji dziennej. Podobnie jest w przypadku kobiet w ciąży. Acerola może być uzupełnieniem codziennej diety, jednak z uwagi na wysoką zawartość witaminy C nie należy spożywać jej w zbyt dużych ilościach. Kobiety spodziewające się dziecka nie powinny również jeść niedojrzałych owoców. W Polsce jednak takie ryzyko jest raczej niskie, ponieważ świeże, nawet dojrzałe owoce są trudno dostępne.
Kosmetyki z acerolą
Acerola jest składnikiem kosmetyków do twarzy, ciała oraz do włosów. Zawarta w nich witamina C oraz flawonoidy wykazują ochronny wpływ na naczynia krwionośne. W roślinie tej obecne są m.in. rutozyd i hesperydyna. Rutozyd uszczelnia naczynia krwionośne, zwiększa ich elastyczność i ogranicza przepuszczalność. Witamina C, biorąc udział w produkcji kolagenu, wpływa korzystnie na stan i jędrność skóry. Acerola jest składnikiem kosmetyków do cery naczynkowej, a także produktów do cery zmęczonej i pozbawionej blasku. Producenci zapewniają, że kosmetyki zawierające acerolę zapobiegają procesom starzenia i pomagają zachować młody wygląd skóry. Z tego powodu, acerola jest również składnikiem produktów przeciwstarzeniowych i przeciwzmarszczkowych.
Acerola w badaniach - potencjalne zastosowanie wiśni z Barbados
Acerola, ze względu na bogactwo składników odżywczych, wywiera korzystny wpływ na ludzki organizm. Wysoka zawartość witaminy C sprawia, że acerola jest skuteczna w profilaktyce i leczeniu niedoboru kwasu askorbinowego. Nie potwierdzono jak dotąd efektywności przyjmowania aceroli w innych wskazaniach. Z pewnością roślina ta ma wysoki potencjał i warto dokładniej zbadać jej wpływ na funkcjonowanie organizmu. Sugeruje się korzystne działanie aceroli na mikrobiotę jelit, co przy tak powszechnie występujących obecnie zaburzeniach ilościowych i jakościowych mikrobioty, może być szczególnie korzystne.
Acerola – witamina C obecna w owocu, przy regularnej suplementacji, może skracać czas trwania przeziębienia. U sportowców, zapobiega pojawieniu się choroby. Korzystne efekty można zaobserwować również wśród grup pacjentów, w większym stopniu narażonych na niedobór kwasu askorbinowego. Acerola stanowi cenne uzupełnienie sposobu odżywiania również ze względu na wysoką zawartość przeciwutleniaczy, które chronią organizm przed
stresem oksydacyjnym. Do suplementowania aceroli należy jednak podchodzić rozsądnie. Zbyt duża ilość przeciwutleniaczy może wywołać efekt prooksydacyjny. Aby zachować równowagę w organizmie, warto spożywać acerolę w umiarkowanej ilości, a preparaty ją zawierające - w ilościach zalecanych przez producenta.
Bibliografia:
- Prakash A., Baskaran R. Acerola, an untapped functional superfruit: a review on latest frontiers. J Food Sci Technol. 2018 Sep; 55 (9): 3373-3384. doi: 10.1007/s13197-018-3309-5.
- Rafaela de Aquino Souza Miskinis, Lucas Ávila do Nascimento, Rosana Colussi. Bioactive compounds from acerola pomace: A review. Food Chemistry, Volume 404, Part A, 2023, 134613, ISSN 0308-8146, https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2022.134613.
- Menezes F.N.D.D., de Melo F.H.C., Vieira A.R.S., Almeida É.T.C., Lima M.S., Aquino J.S., Gomez-Zavaglia A., Magnani M., de Souza E.L. Acerola (Malpighia glabra L.) and guava (Psidium guayaba L.) industrial processing by-products stimulate probiotic Lactobacillus and Bifidobacterium growth and induce beneficial changes in colonic microbiota. J Appl Microbiol. 2021 Apr; 130 (4): 1323-1336. doi: 10.1111/jam.14824.
- Bojdo P., Gąsiorkiewicz B., Koczurkiewicz-Adamczyk P., Pękala E. Rola stresu oksydacyjnego w etiologii wybranych chorób cywilizacyjnych. Fam Pol 2021, 77 (2), 111-120.
- Cieślik E., Gębusia A. Charakterystyka właściwości prozdrowotnych owoców roślin egzotycznych. Postępy Fitoterapii 2012, 2, 93-100.
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020.
