Grzybica paznokci dotyczy około 10% populacji, przy czym nawet co drugiej osoby po 70-tym roku życia. Dlaczego powstaje grzybica paznokci? Jak leczyć ją skutecznie?
Spis treści:
- Grzybica paznokci – przyczyny powstawania
- Grzybica paznokci – objawy. Jak wygląda grzybica paznokci?
- Rodzaje grzybicy paznokci
- Jak rozpoznać grzybicę paznokci?
- Grzybica paznokci – leczenie
- Leki na grzybicę paznokci dostępne bez recepty
- Grzybica paznokci – domowe sposoby. Dieta przy grzybicy paznokci
- Jak zapobiegać zakażeniu? Powikłania grzybicy paznokci
Grzybica paznokci – przyczyny powstawania
Dlaczego powstaje grzybica paznokci? Zdecydowanie najczęstszą grupą grzybów, które powodują tą chorobę są dermatofity. Znacznie rzadszą przyczyną są drożdże i pleśń, przy czym drożdże pojawiają się częściej w przypadku grzybicy paznokci rąk. Do rozwoju zakażenia może dojść w wyniku noszenia obuwia mocno przylegającego do stopy, nieprzepuszczającego powietrza i zakrywającego całą jej powierzchnię. Grzybica paznokci może rozwinąć się w wyniku urazu mechanicznego lub skaleczenia. Długotrwałe stosowanie antybiotyków lub sterydów też może przyczyniać się do rozwoju tej choroby. Otyłość, cukrzyca, problemy z krążeniem czy łuszczyca to choroby, które zwiększają ryzyko rozwoju zakażenia. Częste korzystanie z basenu lub sauny również sprzyja infekcji. Grzybica paznokcia rozwija się w stosunkowo prosty sposób. Wilgotne, ciepłe środowisko to dla grzybów idealne warunki do rozwoju. Czasem wystarczy zakładanie skarpet lub butów na niedokładnie wysuszone stopy, aby zaczęła rozwijać się grzybica. Nie bez znaczenia są też predyspozycje genetyczne. Grzybica paznokci rąk zdarza się częściej u osób, których ręce są stale wilgotne – np. pracowników myjni.
Grzybica paznokci – objawy. Jak wygląda grzybica paznokci?
Objawy grzybicy paznokci najczęściej dotyczą zmian w ich wyglądzie. Zakażenie nie jest bolesne, dopóki nie ma zaawansowanej formy i ciężkiego przebiegu. Typowe objawy grzybicy paznokci rąk i nóg to:
- zmiana zabarwienia paznokcia na żółty, rzadziej biały lub brązowawy;
- zmiana kształtu – zakażone grzybicą paznokcie stają się kruche i nadmiernie zgrubiałe;
- bruzdy i pofałdowania;
- odkształcanie się zainfekowanych paznokci i oddzielanie ich od łożyska;
- uczucie kłucia w obrębie zakażonych grzybicą paznokci i nieprzyjemny zapach.
Grzybica paznokci bardzo często dotyczy dużego palca u stopy. Zwykle infekcja rozpoczyna się na brzegu paznokcia.
Rodzaje grzybicy paznokci
Grzybica paznokci rąk i nóg powodowana jest przez podobne rodzaje grzybów. Choroba ta znacznie częściej dotyczy jednak paznokci u stóp. Przyczyną jest przede wszystkim znacznie wolniejszy wzrost płytki paznokciowej, a także wilgotne i ciepłe środowisko, na które stopy narażone są przez znaczną większość czasu. Grzybicę paznokci dzieli się najczęściej na 5 klas:
- grzybica podpaznokciowa dalsza i boczna – rozpoczyna się w pobliżu wolnego brzegu paznokcia i rozszerza w kierunku płytki; paznokcie grubieją, łamią się, zmieniają barwę i kształt;
- grzybica podpaznokciowa bliższa – na paznokciach, które często oddzielają się od łożyska, pojawiają się białe ogniska;
- grzybica paznokci powierzchowna – na płytce pojawiają się poprzeczne prążki, a sam paznokieć pokryty jest białym nalotem;
- całkowita dystroficzna grzybica paznokci – paznokieć jest zupełnie zniszczony;
- wewnątrzpłytkowa grzybica paznokci – paznokieć nie oddziela się od łożyska, ale przyjmuje białawy kolor i rozdziela się na blaszki.
Jak rozpoznać grzybicę paznokci?
Do jakiego lekarza udać się kiedy podejrzewamy grzybicę? Najlepiej do dermatologa. Ma on największe doświadczenie w leczeniu tej choroby. Potrafi także odróżnić grzybicę paznokci rąk i nóg od innych chorób paznokci o podobnym przebiegu. Na wizytę u specjalisty najlepiej jest zgłosić się możliwie szybko po zauważeniu pierwszych zmian w zabarwieniu lub kształcie paznokci. Im szybciej wdrożymy leczenie grzybicy paznokci, tym szybciej mamy szansę się jej pozbyć. Aby poprawnie zdiagnozować tą chorobę i zalecić skuteczny lek na grzybicę paznokci, nie wystarczy jedynie dokładne obejrzenie paznokci. Konieczne jest wykonanie odpowiednich badań laboratoryjnych, które pozwolą potwierdzić obecność grzybów, a także zidentyfikują ich rodzaj. W ten sposób, leczenie grzybicy paznokci jest ukierunkowane na konkretny patogen i ma większą szansę na powodzenie.
Grzybica paznokci – leczenie
Lek na grzybicę paznokci dobierany jest w zależności od rodzaju mikroorganizmu, powodującego chorobę. Zależy również od nasilenia zmian, interakcji z innymi lekami, które pacjent stosuje i działań niepożądanych, które może powodować preparat na grzybicę paznokci. Aktualnie, największą skuteczność w leczeniu grzybicy paznokci mają doustne leki przeciwgrzybicze w połączeniu z lakierem do paznokci. Jeśli zmiany na paznokciu nie przekraczają połowy jego powierzchni i nie dotyczą większej ilości niż 3 paznokci, można początkowo stosować przeznaczony do leczenia grzybicy paznokci lakier. Samo leczenie miejscowe jest mniej skuteczne przede wszystkim dlatego, że płytka paznokcia jest praktycznie nieprzepuszczalna. W związku z tym, penetracja przez nią leków jest bardzo słaba. Grzyby rozwijają się przede wszystkim od wewnętrznej strony paznokcia. Łatwiej jest więc na nie działać od wewnątrz, stosując leki doustne.
Preparat na grzybicę paznokci zawiera substancję przeciwgrzybiczą. Największą skuteczność wykazuje terbinafina, itrakonazol i flukonazol. Spośród nich, najwyższy odsetek wyzdrowień obserwuje się po stosowaniu terbinafiny. Doustne leki na grzybicę paznokci mają jednak swoje wady – przede wszystkim są to działania niepożądane. Wśród najczęstszych wyróżniamy nudności, bóle brzucha, wysypkę alergiczną i bóle głowy. Rzadko pojawiają się poważniejsze działania niepożądane, takie jak: zaburzenia pracy wątroby i ciężkie reakcje skórne. Lekarz może odradzić przyjmowanie leków na grzybicę paznokci w tabletkach u pacjentów, cierpiących na choroby wątroby lub serca. W trakcie i przed terapią, zaleca się wykonanie badania aktywności enzymów wątrobowych. Duży wpływ na powodzenie terapii ma stosowanie się chorego do zaleceń lekarza. Regularne przyjmowanie leków na grzybicę paznokci i odpowiednio długi okres kuracji zwiększa efektywność leczenia.
Nie należy wcześniej odstawiać leków, mimo zauważenia poprawy, ponieważ znacząco rośnie wówczas ryzyko nawrotu.
W trakcie leczenia, bardzo ważne jest zadbanie o obuwie. Nie wszyscy mogą pozwolić sobie na pozbycie się obuwia, więc należy je dezynfekować. Lekarze często w tym celu przepisują pacjentom formalinę. Skutecznym, choć drogim sposobem leczenia grzybicy paznokci, jest też laseroterapia.
Leki na grzybicę paznokci dostępne bez recepty
Lakier do grzybicy paznokci to najskuteczniejszy preparat do leczenia tej choroby dostępny bez recepty. Niewątpliwą zaletą tego preparatu są sporadyczne działania niepożądane i niewiele przeciwwskazań. Lek na grzybicę paznokci w formie lakieru zawiera różne substancje przeciwgrzybicze. Największą skuteczność wykazał do tej pory 8% roztwór cyklopiroksu. Znajduje się on w takich lakierach na grzybicę paznokci jak lakier Ciclolack i lakier Pirolam. Lakier do paznokci stosuje się przez okres kilku miesięcy. Odrastanie paznokci u rąk trwa do 6 miesięcy, a paznokci u nóg nawet do 12 miesięcy. Stąd też wynika długość leczenia grzybicy paznokci i wolne obserwowanie poprawy. Niestety, grzybicą łatwo się zarazić, ale trudno się jej pozbyć. Trzeba uzbroić się w cierpliwość i pamiętać o systematycznym stosowaniu leków na grzybicę paznokci. Grzybicę paznokci rąk leczy się podobnie do grzybicy paznokci nóg. Powodem są te same rodzaje grzybów, więc zarówno diagnostyka, jak i leczenie też mają podobny przebieg. Grzybica paznokci rąk może być jednak bardziej krępująca i pacjenci mają większą determinację by się jej pozbyć. Leczenie trwa też krócej, ze względu na szybsze odrastanie płytki paznokciowej.
Grzybica paznokci – domowe sposoby. Dieta przy grzybicy paznokci
Leki na grzybice paznokci bez recepty będą bardziej efektywne, jeżeli zadbamy o odpowiednie przygotowanie płytki przed podaniem leku. Regularne usuwanie zrogowaciałych, martwych tkanek korzystnie wpływa na efektywność leczenia grzybicy paznokci. Domowe sposoby na pozbycie się tego problemu to najczęściej stosowanie olejku z drzewa herbacianego. Na podstawie dostępnych badań nie można potwierdzić jednak jego skuteczności w leczeniu zakażenia. Korzystne działanie stwierdzono natomiast w przypadku używania maści mentolowej. U części chorych może ona powodować ustąpienie zakażenia. Skuteczność tego preparatu na grzybicę paznokci bez recepty jest jednak znacznie mniejsza w porównaniu z lakierem lub doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi.
Dieta przy grzybicy paznokci
również jest istotna. Dostarczanie do organizmu produktów przetworzonych, o wysokiej zawartości cukrów prostych zmniejsza odporność organizmu i tym samym sprzyja namnażaniu się grzybów. Zaleca się ograniczenie słodyczy i żywności wysoko przetworzonej. Codzienna dieta przy grzybicy paznokci powinna opierać się na świeżych warzywach i owocach, produktach pełnoziarnistych i innych składnikach odżywczych.
Jak zapobiegać zakażeniu? Powikłania grzybicy paznokci
Zapobieganie grzybicy paznokci rąk i nóg, a także jej nawrotom wymaga przestrzegania kilku ważnych punktów:
- należy dokładnie suszyć dłonie i stopy, nie zapominając o przestrzeni między palcami – grzybica paznokci łatwo rozwija się w wilgotnym środowisku;
- unikać używania wspólnych ręczników, rękawiczek, skarpetek i akcesoriów do pielęgnacji paznokci;
- używać obuwia ochronnego podczas korzystania z basenu lub sauny;
- unikać ciasnego, nieprzepuszczającego powietrza obuwia – również w trakcie leczenia grzybicy paznokci należy jak najczęściej odsłaniać stopy.
Więcej informacji na temat sposobów zapobiegania grzybicy znajduje się w artykule: Chroń się przed grzybicą – jak bezpiecznie korzystać z basenów i pryszniców?
Grzybica paznokci rąk i nóg zwykle nie powoduje poważnych konsekwencji u osób zdrowych. Jednak bez odpowiedniego leczenia, sama raczej nie zniknie. Nieleczona grzybica może rozprzestrzeniać się na kolejne paznokcie i pokrywać ich coraz większą powierzchnię. U diabetyków i osób z osłabionym układem odpornościowym, grzybica paznokcia może prowadzić do infekcji bakteryjnej rozwijającej się na otaczającej paznokcia skórze. U pozostałych osób, problem ten jest przyczyną znacznego dyskomfort, zwłaszcza jeśli dotyczy paznokci u rąk lub stóp w czasie lata. Jak najszybsze wdrożenie leczenia i przestrzeganie zaleceń lekarza daje dużą szansę na trwałe pozbycie się grzybicy paznokci.
Bibliografia:
- Bongomin F, Batac CR, Richardson MD, Denning DW. A Review of Onychomycosis Due to Aspergillus Species. Mycopathologia. 2018;183(3):485‐493, [data dostępu: 12.05.2020], dostęp w Internecie: doi:10.1007/s11046-017-0222-9.
- Kreijkamp-Kaspers S, Hawke K, Guo L, et al. Oral antifungal medication for toenail onychomycosis. Cochrane Database Syst Rev. 2017;7(7):CD010031, [data dostępu 12.05.2020], dostęp w Internecie: doi:10.1002/14651858.CD010031.pub2.
